Jurisprudencia -Sentencias
Epai honetan, hein batean onartzen da langile batek egiten duen telelana eskaera (langilearen bateragarritasun-eskubideen eta enpresaren antolamendu-beharren arteko interesen haztapena). Zehazki, familia-bizitza eta lan-bizitza uztartzeagatik ematen duen lan-prestazioa egokitzeko eskubidea aitortzen zaio alderdi demandatzaileari, eta telelanaren modalitatea sei orduz jasotzeko eskubidea izango du. Lanaldiaren gainerakoa presentziala izango da. Gainera, ordutegia zehazteko aukera ere ematen du, enpresak malgutasunez jokatu duelako, bere antolamenduan aurreikusitako lan ordutegien barruan.
Kasu honetan, honako hau gaineratu du: “neurri alternatiboek, kasu honetan urrutiko lanak, lehentasuna izan behar dute jarduera murriztearen edo aldi baterako uztearen aurrean”.
Epai horretan, langileak jarritako demandaren zati bat onartzen da, eta adierazten da eskubidea duela, lana eta familia bateratzeko neurri gisa, telelana moduan zerbitzuak astean bi egunez emateko, nahi duenean.
Aldi baterako enplegu-erregulazioko espedienteak ezinbesteko kasuetan eta COVID-19 bidezko pandemiaren ondoriozko ETOP kausengatik (ekonomikoak, teknikoak, antolaketakoak eta ekoizpenekoak)
Epai horren arabera, aldi baterako ezintasuna ez bada COVID-19 delakoaren ondoriozko ETOP arrazoien ondorioz ERTE batean sartzeko hautaketa-irizpide bat, egoera horretan dauden langileak bertan sar daitezke.
Epai honetan deusez deklaratzen da aldi baterako kontratua duen langile bat (obra edo zerbitzuko kontratua) alarma-egoeran kaleratzea. Gainera, adierazi duenez, “enpresaren eta langilearen arteko aldi baterako kontratuak lege-iruzurretan sinatu ziren, eta horien arteko etenaldia ez zen gertaera garrantzitsua izan, ez baitzuen kontratu-lotura hautsi”.
Epai honen arabera, onargarritzat jotzen da ezinbesteko ERTE delakoak eragiten ez dien langileei dagokienez, ohiz kanpoko barne-malgutzerako neurriak hartzera jotzea, hala nola ETOP delakoagatiko ERTE.
Epai aitzindaria da; izan ere, langile batek jaiotzagatiko baimeneko 8 aste gehigarriak baliatzeko eskubidea du, eta, gaur egun, legeak ezartzen duenaren arabera, bigarren gurasoari dagozkio. Hala, epai horretan Gizarte Segurantzaren Institutua (GSIN) eta Gizarte Segurantzaren Diruzaintza Nagusia (GSDN) kondenatzen dira, eta argudiatzen dute adingabearen babesa lehenetsi behar dela, "Haurren Eskubideen Konbentzioak ematen duen berdintasun-eskubidearen urraketa bat dagoelako".
Ildo horretan, epai honen salbuespena ulertzeko gakoetako bat da Fiskaltzak errekurtso bat aurkeztu duela Auzitegi Gorenean (epaia irmoa ez dela azpimarratzea komeni baita), doktrina bateratzeko helburuz.
Enpresarekin adostutakoa aldatzeari buruz:
Epai horretan, hasieran erabakitakoa aldatzeko eskatzeko aukera aipatzen da: "Lana eta familia bateragarri egiteko arauen xedea kontuan hartuta, argi dago ez dagoela inolako eragozpenik langileak lanaldia murrizteko eskaeran ordutegia aldatzeko eska dezan, egoera pertsonalak eta familiakoak aldatuz gero".
Lanaldiaren egokitzapenei buruz:
Epai horretan, bere ordutegia zehaztu nahi duen langilearen aldeko epaia ematen da, eta epaiak honako hau ezartzen du: "Kasu honetako inguruabarrei dagokienez, egiaztatuta dago merkataritza-zentroan publiko gehiago dagoela arratsaldez, 18: 00etatik 20: 30era.
Hala ere, ezin da ulertu arrazoi horrek justifikatzen duenik langileak eskatutako zehaztapena ukatzea, enpresak langileari eskainitako sei proposamenetatik bitan baino ez baita eskatzen ordu horretan egotea. "
Epai honen bidez, langile batek bere lanaldia arratsaldeko txandan soilik zehazteko egindako egokitzapen-eskaera bermatzen da. Izan ere, bere lan-bizitza eta mendetasun-egoeran dagoen amaren zaintza bateragarri egin behar dituelako.
Honako hau argudiatzen da: "Egiaztatuta geratu da, hain zuzen ere, langile eskatzailea familia-etxean bizi dela amarekin, adinean aurrera doanarekin, eta egoera horretan arrazoizkoa dela ondorioztatzea, mendekotasun-maila edozein dela ere, ikuskapena eta zuzeneko zaintza behar duela hirugarren pertsona batek, eta, beraz, ondorioztatzen da benetako egoera bat dagoela, auzi-jartzaileari ahalmena ematen diona bere lan- eta familia-bizitza bateragarri egiteko."
Epai honetan argudiatzen da ez direla baliozkoak egokitzapen-eskaerak ukatzeko formula generikoak. Hala, arrazoia eman dio lanaldia egokitzeko eskatu zuen langileari, uste baitu enpresak ez zuela ezezkoaren oinarririk eman, eta ezezkoaren arrazoiak orokorrak zirela.
Epaiak dioenez, "Familia eta lana uztartzeko eskubidearen dimentsio konstituzionala kontuan hartuta, enpresak ez du aurka egiten hartutako erabakia justifikatzen duten antolaketa-arrazoi garrantzitsurik, eta, gainera, aintzat hartzen du ez diola alternatibarik eskaintzen langileari, eta, gainera, edozein negoziazio mota baztertu egiten duela; gainera, erabilitako formula (…) erabat orokorra da, eta langileak ezin du jakin zergatik ukatu zaion."
Epai horretan txanda finkoa aukeratzeko eskubidea ematen zaio langileari, araudi berrian oinarrituta.
Auzitegi honek, gainera, 2017ko beste epai batean jaso zuen: "Familiari eta lanari eskainitako denbora uztartzeko eskubideak genero-osagai nabarmena du, eta komeni da hori gogoratzea".
Kasu zehatz honetan, adierazten da enpresari bideraezina egiten zaiola langilearen eskaera, enpresako beste 9 langileren txandei eragiten dielako. Enpresak proposamen alternatibo bat eskaintzen du, bere lan-ordutegiaren ondoz ondoko txandakatzean zehazten dena.
Epaian aipatzen denez, "Enpresaren helburu nagusia da langileen lana eta familia bateragarri egiten saiatzea (…) , baina, betiere, proposamenak ez badio kalte larririk eragiten erakundearen antolamenduari, kasu honetan gertatzen den bezala".
Errekurtso horrekin, epaimahaiak langilearen aldeko epaia eman zuen, eta hark aurreko epaiaren aurkako errekurtsoa jarri zuen. Epai hori ezetsi egin zuten; izan ere, ondorengoa adierazten zuen: lanaldi-murrizketa eskatzeko langileak frogatu egin behar zuela ezin zuela kontziliatu. Hau da, langileak proposatutako ordutegia onartzeko, frogak eskatzen zizkioten non bere umea eskola-jantokian edo eskolaz kanpoko beste jarduera batzuetan matrikulatu ezin zuela adierazten zutenak. Are gehiago, hirugarren senideen laguntzarik ba ote zuen aztertzen hasi zen.
Hala ere, errekurtso horren arabera, kontziliazioa langilearen eskubide pertsonala da, eta bi gurasoek enpresa berean lan egiten dutenean soilik onartzen ditu murrizketak (kasu zehatz honetan ez zen horrelakorik gertatzen). Gainera, Auzitegiak adierazi duenez, "ez dago ezer egiaztatu beharrik bere senarrak adiskidetzea errazagoa duen ala ez. Era berean, ez du ezer egiaztatu behar aitona-amonak (eta are gutxiago familiakoak ez diren hirugarrenak) prest dauden ala ez "eta jarraitzen du" gurasoek zaindu behar dituzte seme-alabak, haiekin izan behar dituzte, haiek elikatu, hezi eta prestakuntza integrala eman behar diete, eta, horretarako, ezinbestekoa da beren lan-bizitza, pertsonala eta familiakoa uztartzeko aukera izatea ".
Epai horretan argudiatzen da ez dela beharrezkoa lanaldi-murrizketa langileak egindako eguneroko ordutegira mugatzea, baizik eta lehentasuna ematen zaiela adingabeen interes handiagoari eta haiek zaintzeko beharrari, enpresaburuari eragin dakizkiokeen aurreiritzi edo disfuntzioen aurrean.
Hau da, lanaldia murrizteko eskubidea ordutegia egokitzeko eskubidearekin lotuta dago, eta hori ukatuz gero, lanaldia murrizteak bere zentzua eta helburua galduko lituzke hein handi batean.
Epaian honako hau aipatzen da: "enpresak, jakina, bere baliabideak erakundearen bidez optimizatzeko eskubidea du; bitartean, langileak Konstituzioak bereziki babesten duen eskubide bat du. Izan ere, babesten dituen funtsezko balioak, enpresa-antolamenduaren eraginpean daudenak baino askoz ere garrantzitsuagoak baitira".
Konstituzio Auzitegiaren urtarrilaren 15eko 3/2007 eta martxoaren 14ko 26/2011 epaietan jasotako doktrina konstituzionala aplikatuz, langileen lan- eta familia-bizitzaren bateragarritasuna errazteko neurri arauemaile guztien dimentsio konstituzionalak lehentasuna izan behar du. Bestalde, kasu zehatz bakoitzean edozein interpretazio-zalantza konpontzeko orientabidea izan behar du, kontuan izanik lana eta familia uztartzea lortzea konstituzioan garrantzi handia duen helburua dela. Hori dela eta, kasu zehatzean ez da modu eraginkorrean egiaztatutzat jotzen langileak proposatutako ordutegiak enpresari kalte berezia eragiten dionik, ez eta enpresak argudiatutako arrazoiek garrantzi handiagoa dutenik langile eskatzaileak Langileen Estatutuak aitortzen dion eta konstituzio-dimentsio esanguratsua duen eskubide batez baliatu ezin izateko. Guztiak dimentsio konstituzional esanguratsua du, berdintasunerako eskubidea eta amatasuna, familia eta lana bateragarri egiteko eskubidea bermatzeko oinarria baita. Bestela, justifikazio objektibo eta arrazoizkorik gabe diskriminatuko litzateke, eta autoen kasuan ez da frogatu.
Azken aldaketako data:
