Prasad-ek eta Satyaprasad-ek (2023) ikusi zuten teknologiek funtsezko zeregina duten lan-eredu berriek (bilera birtualak, komunikazio jarraitua edo telelana bezalako baliabideekin) langileen familia-bizitza bateratzen laguntzen duten onura ugari dakartzatela, hala nola sartzeko ordua malgutzea edo lantokira joatea saihestea. Hala ere, eta horrek onura eta erosotasun ugari ematen dituen arren, Talita Corrêa Gomes Cardim-en (2023) ikerketek erakusten dute lan-eskaerak gora egiten duela eta biztanleriaren zati handi bat etengabe lanari lotuta dagoela eta ez dela deskonektatzeko gai. Azterlan horrek dioenez, gure herrialdeko pertsonen % 64k adierazi du beren ordu libreetan zereginak egin dituztela, laneko ekipamendua etxean dutelako, eta % 68k adierazi du lanarekin lotutako deiak eta mezu elektronikoak jasotzen dituztela lan-ordutegitik kanpo, eta horrek zaildu egiten diela deskonexio digitalerako eskubidea.

Deskonektatzeko zailtasun horiek, lan-kargak handitzeak, langileen errendimenduari eta produktibitateari buruzko itxaropenetan izandako aldaketek, edo baita belaunaldien arteko desberdintasunek ere, teknoestresari, esaterako, atea zabaltzen diete. Teknoestresa, Salanova et al. autoreek diotenez (2017), teknologiak eragindako estresaren ondoriozko ezintasunak, trebetasun faltak edo gehiegizko erabilerak eragiten duten gaixotasuna da. Horregatik, erakundeak horri aurre egiteko neurriak ziurtatu behar ditu, eta lana eta familia uztartzean eragin negatiboa izatea saihestu behar du, erakundean teknologia garatzea errazten duten eta pertsonen beharretara egokitzen diren estrategiak ezarriz. Jarraian, xehetasun handiagoz deskribatzen dira teknologiaren erabilerari lotutako abantailak eta desabantailak.

Teknologiaren erabileraren abantailak kontziliaziorako

Esan dugun bezala, teknologia lanaren funtsezko zati bat duten ereduek onura ugari ekar ditzakete kontziliazioaren arloan, langileen beharrak lanaldietara egokitzea errazten baitute.

1go irudia. Teknologien erabilerak kontziliaziorako dakartzan abantaila nagusien laburpena.

• Kontziliaziorako teknologia erabiltzearen abantailen artean, ordutegi aldetiko malgutasuna Baliabide teknologikoak izatean, lan-estilo berriak sortzen dira, non pertsonek, tresna digitalen bidez, lanaldien ordutegi-malgutasuna erraztu dezaketen. Gaur egungo elkarlaneko tresnei esker, langileek ez dute zertan aldi berean lan egin: ordutegia beren bizi estiloetara egokitu dezakete (Talita Corrêa Gomes Cardim, 2023).
• Ordutegi-malgutasunarekin oso lotuta dago teknologiek enpresetan ematen duten espazio-malgutasunerako erraztasuna. Bideokonferentziek, kasurako, aukera ematen dute edonondik lan egiteko. 2020an, COVID-19ak bultzatuta, telelana eta antzerako neurriak ezarri ziren enpresa askotan, teknologiari esker posible direnak eta zeregin ugari egitea ahalbidetzen dutenak, erakundearen instalazioetara modu presentzialean joan beharrik izan gabe, beren lana bizitza pertsonalera egokitzeko onura ugari emanez (María Belén Fernandez, 2021). Neurri horiek, hein handi batean, alarma-egoerak bultzatu zituen arren, enpresa handien % 50ek lehendik ere bazituzten digitalizaziorako planak, nahiz eta kasu askotan ez diren mantendu.

-----VIPS: COVIDaren leherketaren aurreko kasu erreal baten adibidea-----

Ordutegi-malgutasunerako eta malgutasun fisikorako neurri teknologikoak ezartzea erakundeentzat onuragarria dela argi eta garbi erakusten duen kasua da VIPS taldearena (Espainiako ostalaritza-sektorekoa), non erakundea bultzatu ahal izateko, langileen malgutasuna eta erakundearen produktibitatea handitzea ahalbidetu zuten neurriak praktikan jarri ziren. VIPS Taldeak, teknologiari esker, erakunde digital, garden eta noranzko bikoa lortu zuen, Espainiako ostalaritza-sektorearen 2013rako aurreikuspen kaskarrei aurre egiteko. Une hartan, inguruneak pertsonen estrategia aldatzea eskatzen zuen, antolaketan askoz ere malgutasun handiagoa behar baitzen eskaera oso aldakorraren puntetara egokitzeko. Baina malgutasuna eta produktibitatea ez ziren elkarren etsai , eta horrela erabaki zen “nahierako lana” eskaintzea, pertsona bakoitzak zer ordutan eta non lan egin aukeratu ahal izateko.

Horretarako, eta teknologian oinarrituta, “Enplegatuaren kluba” proiektua gauzatu zuten. Proiektu horri esker, eskari-puntei erantzun eta merkatuaren behar berrietara egokitu ahal izan ziren, plantilla malgutuz (plantilla finkoa zegoen zentro bakoitzean eta, horren osagarri, beste plantilla mugikor bat), eta, aldi berean, enplegatuen malgutasun-premia gero eta handiagoetara egokitu ziren. Azken horiek, orain, neurri batean, noiz (ordutegia) eta non (zentroa) lan egin modu errazagoan aukera zezaketen, horretarako prestatutako tresna teknologiko baten bidez.

Une horretan, enpresaren erronka nagusietako bat izan zen erakundean proiektu hori gauzatzeko behar ziren gaitasun teknologikoak instalatzea. Adibide horrek argi erakusten du merkatura eta produktibitatera egokitzea eta langileen segurtasunerako eta kontziliaziorako aukera ez daudela kontrajarriak

-------------------------------------------------------------------------------------

• Teknologien onurak funtsezko beste arlo batean ere islatzen dira: langileen komunikazioan. Erakundeetan, enpresa komunikazioko prozesuen digitalizazioak laster egiten du bidea ( Yaguache & C. Valdiviezo, 2023). Teknologien bidez, aurreztu egiten da presentzialtasun formatuak etengabe izan beharra eta erraztu egiten dira hizkuntza oztopoak (Agarwal & Kumar, 2023). Gainera, teknologiek erakundeen premiak komunikatzea eta era arin eta eraginkorrean konpontzea dakarte eta pertsonak harremanetan jartzeko bitartekoak erraztu egiten dira (Kirchner & Ipsen, 2023). Horrek ez die erakundeen emaitzei bakarrik eragiten, itxaronaldiak eta joan-etorriak ere murrizten ditu, eta familia eta lana bateragarri egiteko aukerako beste tresna bat da.
• Atazen automatizazioa eta digitalizazioa da teknologien erabilerak ematen duen beste aurrerapen eta erraztasun argietako bat. Zeregin batzuk digitalizatzean, jarduerak modu automatizatuan egitea lortzen dugu, eta langileek denbora eta ahalegin gutxiago behar izatea. Horrela ,Estradak (2021) aipatzen duen bezala, eraldaketa argia dakar negozioak egiteko moduan eta hainbat zeregin gauzatzeko orduan.

Teknologia kontziliaziorako erabiltzearen desabantailak

Goian aipatutako onura guztiak gorabehera, modalitate berri horiek zenbait alderdi negatibo ekartzen dizkiote langileari eta kontziliaziorako erraztasunak zaildu (2. irudia).

2. irudia. Teknologiak kontziliaziorako erabiltzearen desabantaila nagusien laburpena.

• Talita Corrêa Gomes Cardim-ek (2023) aipatzen duen bezala, gero eta estuagoa, finagoa da lan-denbora eta atseden-denbora banatzen dituen Teknologiak, askotan, laneko bizitza eta bizitza pertsonala bereizten dituen lerroa ikusgaitz bihurtzen du eta kontziliaziorako zailtasun argi bihurtzen da, bai eta arrisku psikosozial berriak sortu ere. Deskonexio digitala ez da soilik langileen eskubidea (legez bermatua), premia ere bada. Zereginak telematizatzeak, askotan, une oro aurkitzeko moduan egon beharra dakar, eta lanaldiak desarautu egiten ditu, eta langileek beren lanorduei buruz duten ikuspegian islatzen da; izan ere, munduko langileen % 36,1ek diote gehiegizko lan-ordutegia dutela. Gainera, deskonexio digitalerako zailtasunen ondorioz, teknoestresa eta telepresioa (Salanova et al., 2017) bezalako problematikak agertzen dira. Termino horiek laneko egoera horietan pertsonek pairatzen dituzten afekzioei erreferentzia egiten diete, laneko dinamika eta eskakizun berri horien ondorioz.
• Ikerketa zientifikoak babesten duen beste desabantaila argi bat ekipo teknologikoen kostu ekonomikoa Erakunde guztiek eta gizabanako guztiek ezin dute beren gain hartu proiektuak eta lana digitalizatzeak dakarren kostu ekonomikoa (Sanchez & Mozo, 2009). Arrakala digital hori lan-dinamika digital horiek inplementatu ondoren sortzen da. Dinamika horietan, beharrezkoa da elementu elektronikoak izatea, hala nola ordenagailuak edo telefonoak, eta beste sistema batzuk, hala nola Internet.
• Teknologiak komunikaziorako zailtasunak eragin ditzake erakundeen barruan, talde desberdinen arteko lankidetza zailtzea eta lan-dinamikak indibidualistagoak izatea ekar dezaketenak, eta lan-modalitate ez-presentzial horiek era indibidualean lan egitera bultza gaitzakete (Agarwal & Kumar, 2023).

Erreferentziak

• Agarwal, P., & Kumar, N. (2023). Impact of use of communication technologies after working hours on work life balance and organisational commitment. Journal of Statistics & Management Systems, 26(5), 1325–1335. 10.47974/JSMS-1188
• Cesira Urzí Brancati, M. (2024, 10 10). Digital technologies at work and psychosocial risks: evidence and implications for occupational safety and health. European Agency for Safety and Health at Work. https://osha.europa.eu/en/publications/digital-technologies-work-and-psychosocial- risks-evidence-and-implications-occupational-safety-and-health
• Estrada, B. (2021). La digitalización en el mundo del trabajo. Revista de investigación e innovación educativa Tarbiya, 49(1), 45-53. http://doi.org/10.15366/tarbiya2021.49.003
• Fernandez Collados, M. B. (2021, enero-marzo). El teletrabajo en España antes, durante y después del confinamiento domiciliario. Relaciones Laborales y Derecho del Empleo, 9(1), 376-409. https://ejcls.adapt.it/index.php/rlde_adapt/article/view/957
• J. Yaguache, J., & C. Valdiviezo, K. (2023). Digitalización de la comunicación empresarial y el CommTech del E-commerce. Memorias de la Décima Tercera. Conferencia Iberoamericana de Complejidad, Informática y Cibernética, 143-145. https://doi.org/10.54808/CICIC2023.01.143
• Kirchner, K., & Ipsen, C. (2023). Editorial: Fusing management and workplace health: a research agenda on digitalization. International Journal of Workplace Health Management, 16(1), 1-3. 10.1108/IJWHM-02-2023-231
• Prasad, K., & Satyaprasad, V. (2023). The Relationship between Remote Working and Work-life Balance with Mediating and Moderating Effects of Social Support: An Empirical Study of Information Technology Employees. International journal of organizational leadership, 12, 235-253. 10.33844/ijol.2023.60366
• Quiroz-Gonzalez, E., Espinal-Guevara, L., & Villavicencio-Ayub, E. (2024). Tecnoestrés y tecnoadicción: análisis del papel de la conciliación trabajo–familia. Desarrollo Gerencial, 16(1), 1-25. 10.17081/dege.16.1.6831
• Salanova, M., Llorens, S., Cifre, E., & Nogareda, C. (2017). NTP 730: Tecnoestrés: concepto, medida e intervención psicosocial. INSST. Retrieved November 11, 2024, from https://ccooendesa.com/sites/default/files/2023-09/ntp_730.pdf
• Sanchez, C. P., & Mozo, A. M. G. (2009). Teletrabajo y vida cotidiana: ventajas y dificultades para la conciliación de la vida laboral, personal y familiar. Athenea digital, 1(15), 57-79. https://doi.org/10.5565/rev/athenead/v0n15.597
• Talita Corrêa & Gomes Cardim, T. (2023). De la hiperconexión del trabajador a la esclavitud digital: riesgos psicosociales y desafíos de la conciliación entre tiempo de trabajo y vida privada. Revista Internacional y Comparada de relaciones laborales y derecho del empleo, 11(1), 417-437. https://dialnet.unirioja.es/servlet/articulo?codigo=8889139