Aurretiazko borondateak (AB)
- Atarikoa
- Aurretiazko Borondateen Dokumentua (ABD)
- Kontsultak, hitzordua eskatzea eta harremanak
- Araudia
- Osasun-arloko langileentzat
- Eredu deskargagarriak
Atarikoa
Nork bere bizitza kudeatzea errespetatzeak (bioetikako autonomia-printzipioa) esan nahi du gai den pertsona orok, hertsapenik gabe eta behar bezala informatuta dagoela, eskubidea duela tratamendu jakin bat onartzen duen ala ez erabakitzeko, hau da, erabakitzeko zer jotzen duen bere buruarentzat egokitzat, nahiz eta batzuetan medikuen iritziekin bat ez etorri.
Gaixoak gai ez denean bere iritzia adierazteko duen eskubidea babesteko modurik onena Aurretiazko Borondateak (AB) dira, aurretiazko jarraibideak, aurretiazko gidalerroak edo bizi-testamentuak ere deituak. ABak prozesu bat dira, non pertsonak planifikatzen duen (bereziki, bere kabuz erabakitzeko gai ez den unerako) etorkizunean zer nolako osasun-arreta jaso nahi duen edo jaso nahi ez duen. Mediku-paziente harremanaren emaitza izan behar litzateke, eta, ahal dela, pazienteak izendatutako ordezkari edo ordezkarien parte-hartzearekin egindakoa.
Aurretiazko borondateek berebiziko garrantzia eta onura dute bizitzaren amaierako eskubideen esparruan. Hori nabarmena da okerrera egin dezakeen gaixotasun kroniko bat aurrez ikus daitekeenean.
Paziente guztiek dute eskubidea zainketa-planean parte hartzeko, eta osasun-arloko profesionalek lanbide- eta lege-erantzukizuna dute parte hartze hori ziurtatzeko, kontuan hartuta jada ez dela medikuntzako praktika ona gaixoaren borondatea errespetatzen ez duena. Ez du esan nahi pazienteak adierazi behar duenik zein izango den tratamendua, baizik eta aukeratu egingo duela dauden aukerarik zentzuzkoenen artean.
Erabakietan parte hartzeko gaitasuna galdu duen pazientearen osasun-arreta aurrez adierazi zituen lehentasunen araberakoa izango dela ziurtatzea da ABen helburu nagusia.
Bigarren mailako helburuak dira osasun-arloko erabakiak hartzeko prozesua hobetzea, gaixoaren ongizatea optimizatzea eta haren hurbilekoen kargak arintzea. ABak tresna erabilgarria dira bai gaixoarentzat eta bere hurbilekoentzat, bai profesionalentzat, elkarrekin hobeto komunikatzen eta asistentzia-harremanak hobetzen laguntzeko.
Beraz, ABak zainketa-plangintza batean kokatzen dira, zeina izango baita prozesu positibo bat herritarrek beren osasunari buruzko erabakietan hausnar dezaten eta horietan inplika daitezen, beren balio pertsonalei jarraikiz, mediku-paziente-familia harremanaren esparruan.
Osasun-harremanaren testuinguruan, pazientearen borondatea ahoz adieraz daiteke, eta haren historia klinikoan jasota utziko da. Nolanahi ere, zeinahi egoeratan hori beteko dela ziurtatzeko modurik onena Aurretiazko Borondateen Dokumentuen bidez egitea da (ABD)
Dokumentu bat, idatziz egina, eta ekipo medikoari zuzendua. Bertan, pertsona batek jasota uzten ditu jarraibide batzuk, etorkizunerako, une horretan bere borondatea adierazteko gai ez bada erabil daitezen. Dokumentu hori edozein momentutan aldatu edo atzera bota daiteke, erabakiak hartzeko gaitasunari eusten zaion bitartean. Une horretara arte, pertsonaren erabakiak izango du lehentasuna dokumentuan jasotakoaren gainetik. Edonork, gai bada, judizialki ezgaitua ez badago, eta askatasunez ari bada. Kontuan hartzea komeni dena: Hiru apartatu horiek egiten laguntzeko, eskuragarri jarri dizugu ABDaren eredu orientagarri bat. Hiru lekukoren aurrean egin behar da. Adin nagusikoak izango dira, jarduteko gaitasun osoa dutenak, eta ez dute izango testamentu-egilearekiko bigarren gradura arteko ahaidetasunik (ikusi beheko taula), edo ezkontza, elkartze libre edo izatezko bikote bidezko harremanik, ezta ondare-harremanik ere. Hiruek jardungo dute testamentu-egilea aurrean dutela, zeinak dokumentuaren orri guztiak sinatuko baititu. Aurretiazko Borondateen Euskal Erregistroa. ABen Euskal Erregistroa tresna bat da, Eusko Jaurlaritzako Osasun Sailak sortu duena, Aurretiazko Borondateen Dokumentuak erregistratzeko eta eraginkor egiteko. Erregistroan eskaintzen diren zerbitzuei herritarren sarbidea errazteko, bere funtzioak Osasun Saileko (Aseguramendu eta Kontratazio Sanitarioko Zuzendaritza) eta lurraldeetako Ordezkaritzei esleitutako administrazio-unitateetako organo eskumendunen artean banatzen dira. Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako lurralde esparruekin. Euskal Erregistroa Estatuko Aurretiazko Jarraibideen Erregistroarekin (RNIP) konektatuta dago, erregistratzen diren deklarazio guztiak edozein autonomia-erkidegotatik kontsultatu ahal izateko. Erregistroaren oinarrizko funtzioak. Zure ABDa Erregistroan inskribatzea A) ABDa hiru lekukoren aurrean egin baduzu, honako hauek prestatu behar dituzu: Eta hori guztia posta ziurtatu bidez bidali behar da Erregistroaren helbidera, edo, bestela, beste administrazio batzuen bidez egin daiteke bidalketa (Sailaren lurralde-ordezkaritzak, Udalak, Gobernuaren Ordezkariordetzak, Osasun Zentroak...), Administrazio Publikoen Administrazio Prozedura Erkideari buruzko urriaren 1eko 39/2015 Legean ezarritakoari jarraikiz. B) Notarioaren edo Erregistroaren arduradunaren aurrean egin bada ABDa, horiek arduratuko dira erregistratzeko izapideak egiteaz. ABDa aldatzea, ordeztea edo baliogabetzea ABDa egiteko erabili den modu berean aldatu, ordeztu edo errebokatu daiteke: hiru lekukoren aurrean, notarioaren aurrean edo Erregistroaren arduradunaren aurrean. Izapide hauetarako guztietarako, inprimaki hau erabil dezakezu, eta Aurretiazko Borondateen Euskal Erregistrora bidali. Registro Vasco de Voluntades Anticipadas. Zure ABDaren kopia bat eskatu Zure ABDaren kopia bat eska diezaiokezu Euskal Erregistroari, inprimaki hau erabiliz. ABen Erregistroan inskribatutako ABDa kontsultatzea Zuk edo zure ordezkariak erregistratutako ABDa kontsulta dezakezu telematikoki, aurrez identifikatuta, hemendik (arazorik izanez gero, gidaliburu hau kontsulta dezakezu). Osakidetzaren web orritik ere egin dezakezu, zure osasun-karpetaren bidez, baldin eta zerorrek sartu baduzu, eskuz, zure ABDa.Aurretiazko Borondateen Dokumentua (ABD)
Zer da ABDa?
Nork egin dezake?
Nola egiten eta formalizatzen da ABDa?
Nola egiten da baliozko ABDa? Bizi-testamentua egiteko hiru aukera:
Mailak
Titularra/Ezkontidea
1 - EZ
Gurasoak
Aitaginarrebak/Amaginarrebak
Seme-alabak
Suhia/Erraina
2 - EZ
Aitona-amonak
Anai-arrebak
Koinatuak
Bilonak
3 - BAI
Birraitona-amonak
Osaba-izebak
Ilobak
Birbilobak
4 - BAI
Lehengusu-lehengusinak
-
-
-
Informazio gehiago, kontsultak, hitzordua eskatzea eta harremanak
Zure osasun-zentroko osasun-langileek orienta zaitzakete aurretiazko borondateen inguruan.
ABDak behar bezala jaso behar ditu zure balioak eta lehentasunak, eta, beraz, lehen pauso gisa, horien inguruko hausnarketa bat egitea komeni da. Ideiak antolatzen laguntzeko, Pentsatu, hausnartu... ” (Gastelaniaz, PDF, 706 KB) dokumentu laburra irakurtzea gomendatzen da.
Osasun Sailaren ordezkaritzetara atxikitutako Erregistroko administrazio-unitateetan informa zaitzakegu:
(Arreta-zerbitzua, astelehenetik ostiralera, 9:00etatik 14:00etara)
- Arabako Osasuneko Lurralde Ordezkaritza
- Olagibel kalea, 38
- 01004 Vitoria-Gasteiz
- Telefono-zenbakia: 945 01 71 32
- Bizkaiko Osasuneko Lurralde Ordezkaritza
- Errekalde zumarkalea 39
- 48008 Bilbao
- Telefono-zenbakia: 944 03 15 00
- Gipuzkoako Osasuneko Lurralde Ordezkaritza
- Antso Jakitunaren kalea, 35
- 20010 Donostia-San Sebastián
- Telefono-zenbakia: 943 02 30 06
Edo, bestela, Aurretiazko Borondateen Euskal Erregistroko administrazio-unitate zentralean:
- Eusko Jaurlaritzako Osasun Saila
- Donostia kalea, 1
- 01010 Vitoria-Gasteiz
- Helbide elektronikoa: registrodevoluntadesanticipadas-san@euskadi.eus
Aurretiko hitzordua ABDa kudeatu edo aldatzeko.
Zure ABDaren inguruko edozein gestio egiteko (erregistratzea, aldatzea, ordeztea edo errebokatzea), hitzordua eska dezakezu Erregistroaren helbide eta telefonoen bidez, edo telematikoki, hemendik (arazorik izanez gero, gidaliburu hau kontsulta dezakezu).
Araudia
- 41/2002 Oinarrizko legea, Pazienteen autonomia eta informazio eta dokumentazio klinikoaren alorreko eskubideak eta obligazioak arautzen dituena.
- 7/2002 Legea, abenduaren 12koa, Eusko Legebiltzarrarena, osasun arloko Aurretiazko Borondateena.
- 66/2018 Dekretua, maiatzaren 2koa, Aurretiazko Borondateen Euskal Erregistroa sortzen eta arautzen duen Dekretua aldatzen duena.
- 270/2003 Dekretua azaroaren 4koa, Eusko Jaurlaritzarena, Aurretiazko Borondateen Euskal Erregistroa sortzen duena.
- 2003ko azaroaren 6ko Agindua Osasuneko sailburuarena, «Aurretiazko Borondateen Euskal Erregistroa» datu pertsonalen fitxategi automatizatua sortzen duena.
- Agindua, 2018ko maiatzaren 11koa, Osasuneko sailburuarena, Aurretiazko Borondateen Euskal Erregistroa kudeatzeko administrazio-unitateak zehazten dituena.
- 124/2007 Errege Dekretua, otsailaren 2koa, Aurretiazko Jarraibideen Erregistro Nazionala eta berorri dagokion datu pertsonalen fitxategi automatizatua arautzen dituena.
- 147/2015 Dekretua, uztailaren 21ekoa, Euskadiko osasun-sisteman pertsonen Eskubideei eta Betebeharrei buruzko Adierazpena onartzen duena.
- 11/2016 Legea, uztailaren 8koa, bizitzaren amaierako prozesuan pertsonen eskubideak eta duintasuna ziurtatzeari buruzkoa.
Osasun-arloko langileentzat
Aurretiazko borondateen deklarazioa sustatzea
Osasun-arloko langileak, jardunbide kliniko egokiaren barruan, funtsezkoak dira beren pazienteek ABen deklarazioa egin dezaten sustatzeko, autonomiaren printzipio etikoarekiko eta zainketen aurretiazko plangintzarekiko errespetuaren adierazpen gisa.
Eginkizun hori bereziki garrantzitsua da, batez ere, pertsonaren osasun-egoera eta izan lezakeen bilakaera kontuan izanda, aurreikusten denean etorkizun hurbilean edo ez hain hurbilean hil ala biziko erabakiak hartu behar izatera irits daitekeela, eta orduan pazientea ez dela gai izango bere iritzia emateko.
Osasun-arloko langileek honako hauei buruzko informazioa eman behar diete paziente hauei:
- beren osasun-egoera, duten gaixotasunak izan dezakeen bilakaera eta etorkizunean izan ditzaketen konplikazioak.
- Aukera terapeutikoak, bizi-euskarriko tratamenduak eta zainketa aringarriak barne, eta horietako bakoitzarekin dauden aukerak, bizirik irauteko eta osatzeko.
- Hartutako erabakien ondorioak, inguruan.
Ulertu behar da ABak zainketak planifikatzeko laguntza bat direla, bai pazientearentzat, bai profesionalarentzat berarentzat, eta horiek kontuan hartzeko modurik hoberena dagokion ABDa egitea eta Erregistroan inskribatzea da.
Noiz kontsultatu behar da ABDa?
Profesionalek, arrisku handia eta/edo garrantzi berezia izan dezakeen prozedura bat aplikatu aurretik, horren berri eman behar diete pazienteei, eta dauden aukerak eta ondorioak zeintzuk diren adierazi behar diete, beren lehentasunak ezagutzeko eta dagokion baimen informatua lortzeko.
Pazienteak ezin badu bere kabuz erabakirik hartu eta/edo bere borondatea aditzera eman (bereziki, bizitzaren amaierako prozesuan), bera zaintzeko ardura duen osasun-arloko profesionalak, prozedura horiek aplikatu aurretik, legezko obligazio hauek ditu:
- Egiaztatzea ea bere pazienteek ABDa egina duten edo aurretiazko beste jarraibide-motaren bat emana duten.
- Hala izanez gero, horien edukia kontsultatzea.
- Jarraibide horiek eta horietan adierazitako bizi-balioak errespetatzea. Zalantzaren bat izanez gero horiek interpretatzerakoan, pazienteak ABDan izendatutako ordezkariarengana jo dezake.
- Pazientearen historian jasota uztea zer erabaki kliniko hartu den eta zergatik.
Nola eskuratu Erregistroan inskribatutako Aurretiazko Borondateen Agiri bat?
Konfidentzialtasun-baldintzak beti eta erabat errespetatuta, osasun-arloko profesionalek haien ardurapeko pazientearen ABA eskuratu dezakete, Osasun Saileko webgunearen bidez, atal honetan sartuta: profesionalak/Internet bidezko zerbitzuak/aurretiazko borondateen erregistroa
Profesionalak bere burua behar bezala identifikatu eta pazientearen datuak sartu ondoren, sistemak Euskal Erregistroan bilatuko du eta, hor emaitzarik lortu ezean, Aurretiazko Jarraibideen Erregistro Nazionalean (RNIP) jarraituko du bilatzen, eta dagokion emaitza itzuliko dio profesionalari (edozein autonomia-erkidegotatik Erregistro Nazionalean inskribatutako ABA, hain zuzen ere, betiere halakorik baldin badago). Arazorik izanez gero, gidaliburu hau kontsulta dezakezu.
Eredu deskargagarriak
Deskargatu daitezkeen ABDen eta beste eskaera batzuen eredu orientagarriak dauzkagu:
- ABD baten eredu orientagarria. Honako hauek sartzen dira: ABD eredua bera, ordezkariaren izendapena, ordezkariaren onarpena eta lekukoen deklarazioa.(Derrigorrezkoa da parte-hartzaileen NANen fotokopiak aurkeztea).
- ABDa euskal Erregistroan lehen aldiz inskribatzeko eskaera.(Derrigorrezkoa da ABDarekin aurkeztea).
- ABDa aldatzeko, ordezteko edo, errebokatzeko eskaera (Derrigorrezkoa da ABDarekin aurkeztea).
- ABDaren kopiaren eskaera (Derrigorrezkoa da eskatzen duenaren NANaren fotokopia aurkeztea).
Formulario horiek ondo eta zure behar eta nahietara behar bezala egokituta betetzeko, irakur ezazu orri honetan dagoen informazioa, bakoitzari dagokion erlaitzean sakatuta.
Azken aldaketako data: