Belarren ahoa. Sinopsis

El Pequeño Hombre se parece mucho a Hitler, y el Comediante también tiene un gran parecido con Charly Chaplin.

El primero se enfada mucho con la parodia hecha por el segundo, y la Gestapo, tras detenerlo, lo lleva encerrado en las bodegas del barco. ¿A dónde se dirige y a qué la flota alemana? Su destino es el puerto de Nueva York, y su objetivo invadir los USA.

No es ésa la única travesía marítima de esta ucronía construida capa a capa. Sesenta años antes, también Olivier Legrand había cruzado el Atlántico, saliendo del puerto de Rouen. Legrand sin embargo iba de polizonte. Nada menos que escondido en la Estatua de la Libertad, desmontada pieza a pieza.

Dos historias autónomas, dos historias paralelas y que parecen ser independientes, hasta que un terremoto las una y yustaponga la una a la otra.

Belarren ahoa. Fragmentos

Itsaso zabala. Zenbat aldiz ez ote duen amestu itsas zabal hura zeharkatu eta mendean hartzea. Ontzidia, bederatzi guda-ontziz dago osatua. Hirunakako hiru lerrotan doaz. Gizon txikia aurreneko lerroko hiru barkuetan erdikoan doa eta hortzak estuturik ditu. Une batez, bere aho itxiaren indarraz aitzinarazten duela ontzidi osoa iruditu zaio: matrailezurra apur bat ezkerretara mugituz gero, hiru ontziak ere zentzu berean mugituko direla itsasoan. Gauzak gauzen barruan eta mundu txikiak mundu handiagoen baitan soka finez lotuta daudela iruditzen zaio sarri.

Adolfek gauza guztietan zailena zein izan ote den galdetzen dio bere buruari. Vichyko gobernuaren garaipena? Suge gaizto hark Algeriako bileraren aurretik Charles de Gaulle kankailu hura pozoitu eta heriotzara eraman izana txanpa hutsa izan zen. Hor ez zuten beraiek inolako parterik izan; patua alde tokatu zitzaien, besterik ez. Zer izan zen, horrenbestez, gehien kostatu zaiena? Frantzia osoa gobernatzeko Petain marexalaren grina zapuztu eta Frantzia alemaniarrena dela hari ulertarazi ondoren, ohorezko aginpide hutsarekin konformaraztea?

Itsasoa bare dagoen arren, ontzi-sabelean mugimendu handia dabil dagoeneko. Aireko eraso baten aurrean prestatzen hasiak dira. Gizon txikiaren asmoetan sartzen da kostalde amerikarrera hurbildu ahala ehiza-hegazkinak bidaliko dizkietela, kosta har ez dezaten ahalegin desesperatua egingo dutela. Lanak ondo doazela ikusi eta bere gelara erretiratu da atseden hartzera. Wagnerren disko bat jarri du gramofonoan

Marco Polo. Hura ere bidaian ibilia zen gizon txikia baino askoz lehenago. Agian diferentea zen hura. Dudarik gabe, diferentea zen. Gauza txikiak bildumatzen zituen, zeta, fruitu bitxiak, lore eta espeziak. Gutxirekin konformatzen zen, irristatzearekin han eta hemen. Urruneko jendearen ohiturak eta hizkerak entzutearekin. Gizon txikiak, ordea, ordena maite du. Finkatzea eta ez irristatzea. Hasitako gauzak bukatzea.

Munduak geruzatan eraikitzen dira, ordea. Norbera bere geruzan bizi ohi da, zaila da gaineko eta azpiko geruzetara iristea. Batzuetan gertatzen da hala ere: zenbaitetan, elur geruza baten barruan harrapatutako norbaitek aterki baten punta zorrotzarekin zulatzen du goiko geruza eta mundu estrainio batean agertzen da...

Lehenengo eta behin, Askatasunaren Estatuaren koroaren istorioa. Estatua hau 1886an frantsesek opari eman zieten estatubatuarrei eta desmuntatuta, Isère izeneko barkuan –erdi belaontzia, berez– egin zuen New Yorkeko porturainoko bidea, lau aste luzez. Badaude Rouengo ontzioletan estatuaren zatiak nola bildu eta barkuan nola sartu zituzten erakusten duen grabaturik. Hirurehun pieza ezberdinetan desmuntatu eta berrehun kutxatan sartu behar izan zuten berrehun eta hogeita bost tonako estatua.

Portuko langileetako bat zen Olivier Legrand. Portuan baino lehenago meatzean lana egin zuen, meatzean zangak betetzen zituenetakoa. Meatzetan dagoen zereginik esker txarrekoena: aurrekoek egindako zuloak betetzea zen haren lana. Bestek ikatza edo metala ateratako lekuan hark lurra botatzen zuen, beherago zulatzen segi eta lurra gainera eror ez zekien beharrezkoa baitzen ateratako hutsune guztiak betetzea.

Ederra zen, horratik, Askatasunaren Estatua hori. Muntatu aurretik ere ederra. Agian muntatu aurretik ederrago, batzuetan puskak osotasuna bera baino ederrago izan ohi den bezala. Etxe hutsak etxe beteak baino ederrago diren bezala. Turnerren koadroak bukatu gabe ederrago diren bezala. Picassoren Guernica amaitu aurretik ederrago zen bezala. Ezerk ezin du amaitu gabe geratu den artelan baten indarra gainditu.

Propaganda. Propagandarekin edozer lor dezakete, ezta Goebbels? Hori izan zen Europa osoa bereganatzeko sekretua, aholkulariek eskatzen zutena baino gutxiago gastatu zuen armadan, baina, propagandaren bidez, zutena baino lau aldiz gehiago zutela sinetsarazi zien denei. Goebbelsen eta Henry Forden arteko premiazko bilera atondu beharko zuten New Yorken, hasteko, lehorreratu bezain prest.

Ontzia ateratzera doa. Askatasun anderearen buruan kiribilduta igaro du gaua. Ez da oso erosoa. Ez da erosoa emakume honen buru barruan bizitzea. Oro har, ez da oso erosoa ezein emakumeren buru barruan bizitzea. Topatu behar luke leku hobeagoren bat.

Baina musuzapia lau plegutan tolesturik dagoenez, ertza odolez zikinduta edukitzeak zera esan nahi du: tolesduraren lau ertzak daudela odolez gorri, liburu baten ertza odoleztatzean liburuko orrialde guztiak odolez zikintzen diren era berberean. Odolez zikindu? Odolak zikindu egiten al du bada? Edo busti edo margotu edo edaten eman edo…

Noiz iritsiko zara portura, Askatasun Andere? Preso nago barkuan. Barkuan preso dagoen Askatasunaren Estatuaren barruan preso. Polizoi bat naiz. Askatasunaren polizoia. Eta nork ez du polizoi bat barruan? Nor ez da polizoi bat, pentsatzen du Olivierrek. Polizoiaren arimarik ez duenak ez du bizirik egotea merezi. Nork ez dauka buruan bete nahi duen hutsune bat.

1886ko urriaren 28an inauguratu zuen estatua ofizialki Grover Cleveland presidenteak. Estatuaren ideia izan zuen Fréderic Auguste Bartholdi eskulturagileak bere bizitzako hogeita bat urte eman zituen egitasmoa aurrera atera nahian. Hasieran, bere ama erabili omen zuen modelo. Baina ama adinekoa izaki, nekatu egiten zitzaion beti zutik egoteaz, eta azkenean, neskameak hartu behar izan zuen amaren lekua. Fréderic Auguste Bartholdi maitemindu egin zen neskameaz, eta baita harekin ezkondu ere.

Olivier Legrand, Wall Street inguruan harrapatu du lehorreratzeak. Bazekien Europa osoaren jabe zirela naziak, baina ez zuen inolaz ere uste Atlantikoaren alde hartara ausartuko zirenik. Ez berak eta ez beste inork. “Ez dira ausartuko” esan berri zuen Roosevelt presidenteak. Baina ideiarik zoroenak, are kriminalenak, aurrera eramatera ausartzen bada inor, orduan zer? Inork ez daki zer egin, inor ez dago aurre egiteko prestatuta. Horrek erasotzailearen pareko zorakeria ahalmena eskatzen duelako, beharbada.

Idazmakina bat oinez Manhattango kaleetan barrena. Poliki, dortoka baten maskorra balitz bezala. Dortokek mundua aldatuko lukete, utziko bagenie.