Iruñatik Lizarrara: Hiri baten harresietatik kanpo

Gares

Herriaren gaztelaniako izena (Puente la Reina) Arga ibaiaren gainean dagoen puntu erdiko bost arku dituen zubi ezagunetik dator; aipatutako zubia eraikitzea Nafarroako Errege Antso III. Handiaren emazteak agindu zuen eta XI. mendean eraiki zen Donejakue bidea egiten zuten erromesentzat. Gares zen Konpostelara iristen ziren bide guztiak elkartzen ziren puntua.

Gurutzearen eliza

Herri honetan Gurutzearen Eliza bisitatzen da. Eliza honek portada erromaniko bitxia du eta ganga batek estaltzen du; ganga horrek erromesen ospitale zaharrarekin lotzen du; hasiera batean eliza erromanikoa (XII) izan zen eta nabe bakarra zuen. XVI. mendean beste nabe bat gehitu zitzaion Gurutzatu Handia gurtzeko; azken nabe hau zurezkoa zen, margotua, gotikoa eta XIV. mende amaierakoa. Litekeena da jatorri Renaniarra edukitzea.

Santiago parrokia

Ibilbide honetan XII. mendeko Santiago Parrokia erromanikora hurbiltzen gara. Bi ate kontserbatu dira, eta gainontzeko guztia XVI. mendekoa da; dorrea, berriz, XVIII. mendekoa. Portada nagusian, erromanikoa, dobela zizelkatuz osatutako bost ilaren azpian lobuluanitzak dituen arku bat dago, hau da, zortzi arku txiki jarraituk osatzen dute, eta arkitektura musulmanean inspiratuta daude. Elizaren nabea XVI. mendean berreraiki zen eta bertan dago Santiagoren bizitza azaltzen duen erretaula barrokoa. Sarreraren aurrealdean Santiagoren zurezko irudi bat dago, erromesez jantzita, kaperan bieirak eta eskuan bordoi bat dituelarik. Euskaraz Beltza deitzen zaio, kandelek belztu baitzuten.