Europaren eguna 2025
Laurogei urte dira II. Mundu Gerra amaitu zela. 1945eko San Frantziskoko Konferentziak NBEren eta multilateralismoan, giza eskubideetan eta munduko herrien arteko elkarrizketan oinarritutako nazioarteko ordenaren hazia jarri zuen. Eta gaur, maiatzak 9, Schuman adierazpenaren 75. urteurrena ospatzen dugu, egungo Europar Batasunaren jaiotza-aktatzat hartzen dena, eta esaldi honekin hasten dena: "Munduko bakea ezin da babestu mehatxatzen duten arriskuekin pareka daitezkeen sortzaileen ahaleginik gabe".
Humanismoa eta europeismoa gure kultura politikoaren bihotzean daude eta historian zehar gure ekintza instituzionala gidatu dute. Euskadik bi gertakari horietan parte hartu zuen. Artikulu hau ilustratzen duen argazkiak, 1956an Berlinen ateratakoak, Robert Schuman eta Agirre lehendakaria erakusten ditu Nazioarteko Talde Berrien biltzar batean. Etorkizuneko Europar Batasunaren oinarriak ezarriko zituzten ekimenetan balioak, ikuspegiak eta konpromiso aktiboa partekatu zituzten bi liderri.
Orduan, Europako kontinentean bakea bermatzea zen helburua, subiranotasunak (ikatza eta altzairua) modu mugatuan lagatuta. Gaur egungo egoerek ez dute zerikusirik, baina helburuak mantendu egiten dira. Iazko ekainean lehendakari izendatu zutenean esan nuen bezala, ziurgabetasun globalaren egungo egoeran, Europak askatasunen, bizikidetza baketsuaren, aukeren eta segurtasunaren proiektu partekatu gisa bizirautea dago jokoan. Une historikoaz jabetu behar dugu, harro eta harro sentitu behar dugu europarrak izateaz eta lortu dugunaz, eta, etsi beharrean, sinesten dugunaren alde lan egin behar dugu: Europa gehiago eta hobea.
Lehenengo urratsa Europako proiektua bere mugen barrutik eta kanpotik erasotzen duten korronte estremisten, autoritarioen eta iliberalen aurrean zutik jartzea da, bere zutabeak higatuz: demokrazia, giza eskubideak eta justizia soziala. Bat egin behar dugu, gure sistema politikoak eta herritarren kultura demokratikoa indartu behar ditugu egunez egun, garenaren eta izan nahi dugunaren oinarri diren balio horiek blindatuz. Eta arazo konplexuei irtenbide magikoak ematen dizkieten diskurtso populistei aurre eginez.
Nazioarteko erakundeak presio eta higadura handiaren mende daude orain. Bere legitimitatea zalantzan jartzen da geopolitika berriak dituen indar orekak behar bezala islatzen ez dituelako. Europar Batasunak bere rola birplanteatu behar du agertoki global berrian (ez eurozentrikoan), azken urteotan. Globalizazioa aldatu egin da eta ez da duela bi hamarkadako globalizazio irekia. Izan ere, multilateralitatea zalantzan jartzen ari dira eta aktore neoinperialista berriak eta garrantzitsuak agertzen dira.
Europak indar erlatiboa eta gaitasun teknologikoa galdu ditu funtsezko esparruetan, hala nola telekomunikazioetan edo IAn. Proiekzio ekonomiko eta demografikoen arabera, mundu mailako kontzertuan duen pisua pixkanaka galtzen ari da. Mehatxuak hibridoak dira, eta prest egon behar du kalteberatasun-egoerei erantzuteko. Koiuntura hori gainditzeko eta EBk osatzen duen askatasunen, bakearen eta aurrerapen sozialaren proiektua indartzeko, beharrezkoa da Batasunaren autonomia estrategikoa bultzatzea eta zatiketa gainditzea, agerikoa baita energia, telekomunikazioak, finantzak, berrikuntza edo defentsa bezalako eremuetan.
Kontinentea berrindustrializatu behar dugu, oinarrizko industriak babestuz, deskarbonizazioa bultzatuz eta ekonomia berriaren potentziala aprobetxatuz. Horretarako, kontuan hartu behar dugu "bosgarren askatasun europar" baten konfigurazioa, orain artekoez gain; ezagutzaren zirkulazio askea, ikerketa, berrikuntza eta hezkuntza indartuko dituena, Enrico Lettak "Merkatu bat baino askoz gehiago" txostenean proposatutako ildotik.
Humanismoa eta europeismoa gure kultura politikoaren bihotzean daude eta historian zehar gure ekintza instituzionala gidatu dute. Euskadik bi gertakari horietan parte hartu zuen. Artikulu hau ilustratzen duen argazkiak, 1956an Berlinen ateratakoak, Robert Schuman eta Agirre lehendakaria erakusten ditu Nazioarteko Talde Berrien biltzar batean. Etorkizuneko Europar Batasunaren oinarriak ezarriko zituzten ekimenetan balioak, ikuspegiak eta konpromiso aktiboa partekatu zituzten bi liderri.
Orduan, Europako kontinentean bakea bermatzea zen helburua, subiranotasunak (ikatza eta altzairua) modu mugatuan lagatuta. Gaur egungo egoerek ez dute zerikusirik, baina helburuak mantendu egiten dira. Iazko ekainean lehendakari izendatu zutenean esan nuen bezala, ziurgabetasun globalaren egungo egoeran, Europak askatasunen, bizikidetza baketsuaren, aukeren eta segurtasunaren proiektu partekatu gisa bizirautea dago jokoan. Une historikoaz jabetu behar dugu, harro eta harro sentitu behar dugu europarrak izateaz eta lortu dugunaz, eta, etsi beharrean, sinesten dugunaren alde lan egin behar dugu: Europa gehiago eta hobea.
Lehenengo urratsa Europako proiektua bere mugen barrutik eta kanpotik erasotzen duten korronte estremisten, autoritarioen eta iliberalen aurrean zutik jartzea da, bere zutabeak higatuz: demokrazia, giza eskubideak eta justizia soziala. Bat egin behar dugu, gure sistema politikoak eta herritarren kultura demokratikoa indartu behar ditugu egunez egun, garenaren eta izan nahi dugunaren oinarri diren balio horiek blindatuz. Eta arazo konplexuei irtenbide magikoak ematen dizkieten diskurtso populistei aurre eginez.
Nazioarteko erakundeak presio eta higadura handiaren mende daude orain. Bere legitimitatea zalantzan jartzen da geopolitika berriak dituen indar orekak behar bezala islatzen ez dituelako. Europar Batasunak bere rola birplanteatu behar du agertoki global berrian (ez eurozentrikoan), azken urteotan. Globalizazioa aldatu egin da eta ez da duela bi hamarkadako globalizazio irekia. Izan ere, multilateralitatea zalantzan jartzen ari dira eta aktore neoinperialista berriak eta garrantzitsuak agertzen dira.
Europak indar erlatiboa eta gaitasun teknologikoa galdu ditu funtsezko esparruetan, hala nola telekomunikazioetan edo IAn. Proiekzio ekonomiko eta demografikoen arabera, mundu mailako kontzertuan duen pisua pixkanaka galtzen ari da. Mehatxuak hibridoak dira, eta prest egon behar du kalteberatasun-egoerei erantzuteko. Koiuntura hori gainditzeko eta EBk osatzen duen askatasunen, bakearen eta aurrerapen sozialaren proiektua indartzeko, beharrezkoa da Batasunaren autonomia estrategikoa bultzatzea eta zatiketa gainditzea, agerikoa baita energia, telekomunikazioak, finantzak, berrikuntza edo defentsa bezalako eremuetan.
Kontinentea berrindustrializatu behar dugu, oinarrizko industriak babestuz, deskarbonizazioa bultzatuz eta ekonomia berriaren potentziala aprobetxatuz. Horretarako, kontuan hartu behar dugu "bosgarren askatasun europar" baten konfigurazioa, orain artekoez gain; ezagutzaren zirkulazio askea, ikerketa, berrikuntza eta hezkuntza indartuko dituena, Enrico Lettak "Merkatu bat baino askoz gehiago" txostenean proposatutako ildotik.
Lurralde- eta gizarte-kohesioa Europako proiektuaren beste agindu bat da, "Freedom to move, freedom to stay" printzipioarekin bat datorrena. Merkatu bakarrak oparotasuna eta aukerak modu banatu eta orekatuan sortzeko gai izan behar du: herrialdeen artean, nazioen artean, hirien artean eta baita landa-eremuetan ere, eta horrek konpromiso argia eskatzen du interkonexio elektrikoak, trenbidekoak eta datuetakoak egiteko.
Azken batean, Europan elkarri lotuta jardun behar dugu, interes orokorra lehenetsiz, egoera bakoitzean zortean dauden botere hegemonikoen kolonia izan nahi ez badugu. Horretarako, premiazkoa da gobernantzan jauzi egitea, botere banatu bidezkoago eta eraginkorrago baterantz. Subsidiaritate-printzipioan oinarritutako eredu federalista baterantz. Herrien Europa baterantz, eta behetik gora eraikitako demokratikoa, bere benetako balio fundazionalak berreskuratuko dituena.
Piotr Serafin Europako Aurrekontu komisarioaren azken hitzak itxaropentsuak dira zentzu horretan: "Argi utzi nahi dut kohesio-politika modernoak hurrengo urte anitzeko finantza-esparruaren zati izan beharko duela. Ikuspegi deszentralizatua eta maila anitzeko gobernantza duen politika, kudeaketa partekatuaren eta lankidetzaren printzipioen gainean eraikia, tokiko eta eskualdeko erakundeak inplikatuz ".
Atzeraldi Handitik jasandako kateatutako krisiek agerian utzi dute gure ahultasuna. Baina baita EBk aurrera egiteko duen gaitasuna ere, borondate politikoa eta norabide argia daudenean, gaur egun bezala. Euskadik beti ikusi izan du Europan bere oinarrizko kanpalekua. Duela 75 urte, eta orain. Herri gisa hazten jarraitzearen alde gaude, Europa indartsu baten esparruan, etorkizunera begira egongo dena eta gertakariak aztertzera mugatuko ez dena. Schuman adierazpenaren printzipioetan eta balioetan oinarritutako Europak oparotasun- eta ongizate-etorkizuna marraztuko du, gero eta askotarikoagoa den eta mundu globalari irekita dagoen gizartearentzat.
Azken batean, Europan elkarri lotuta jardun behar dugu, interes orokorra lehenetsiz, egoera bakoitzean zortean dauden botere hegemonikoen kolonia izan nahi ez badugu. Horretarako, premiazkoa da gobernantzan jauzi egitea, botere banatu bidezkoago eta eraginkorrago baterantz. Subsidiaritate-printzipioan oinarritutako eredu federalista baterantz. Herrien Europa baterantz, eta behetik gora eraikitako demokratikoa, bere benetako balio fundazionalak berreskuratuko dituena.
Piotr Serafin Europako Aurrekontu komisarioaren azken hitzak itxaropentsuak dira zentzu horretan: "Argi utzi nahi dut kohesio-politika modernoak hurrengo urte anitzeko finantza-esparruaren zati izan beharko duela. Ikuspegi deszentralizatua eta maila anitzeko gobernantza duen politika, kudeaketa partekatuaren eta lankidetzaren printzipioen gainean eraikia, tokiko eta eskualdeko erakundeak inplikatuz ".
Atzeraldi Handitik jasandako kateatutako krisiek agerian utzi dute gure ahultasuna. Baina baita EBk aurrera egiteko duen gaitasuna ere, borondate politikoa eta norabide argia daudenean, gaur egun bezala. Euskadik beti ikusi izan du Europan bere oinarrizko kanpalekua. Duela 75 urte, eta orain. Herri gisa hazten jarraitzearen alde gaude, Europa indartsu baten esparruan, etorkizunera begira egongo dena eta gertakariak aztertzera mugatuko ez dena. Schuman adierazpenaren printzipioetan eta balioetan oinarritutako Europak oparotasun- eta ongizate-etorkizuna marraztuko du, gero eta askotarikoagoa den eta mundu globalari irekita dagoen gizartearentzat.