Kultura eta Hizkuntza Politika Saila

Joan

Hainbat Aita Santuren izena.  v  Joan I. santua. 53. Aita Santua, 523-526 urteetan (Tusculum, 470 - Ravena, 526). Teodoriko errege ostrogodoak Konstantinoplara bidali zuen arriotarren alde egin zezan Justino enperadorearen aurrean, eta han zegoela Inperio osoko enperadore koroatu zuen Justino (525). Teodorikok ez zuen onez hartu neurri hura eta itzuleran preso hartu eta Ravenan itxiarazi zuen. Kartzelan hil zen 526. urtean. Jaieguna, maiatzaren 18a.  v  Joan II.a. (Mercurius jaiotza izenez). 56. Aita Santua, 532-535 urteetan (Erroma 470 - Erroma, 535). Izen paganoa zuen, eta berak hasi zuen Aita Santuek koroatu orduko izen aldatzea.  v  Joan III.a. (Catelinus jaiotza izenez). 61. Aita Santua 561-574 urteetan. Erromatarra.  v  Joan IV. 72. Aita Santua 640-642 urteetan (Zara, Dalmazia, 580 - Erroma, 642). Monotelismoaren aurka borrokatu zen.  v  Joan V. 82. Aita Santua 685-686 urteetan. Antiokiarra.  v  Joan VI. 85. Aita Santua 701-705 urteetan. Greziarra.  v  Joan VII. 86. Aita Santua 705-707 urteetan. Greziarra.  v  Joan VIII. 107. Aita Santua 872-882 urteetan (Erroma, 820 - Erroma, 882). Arabiarren aurka borrokatu zen eta Karlos Burusoila enperadore egin zuen 875. urtean, Luis Germaniarraren kaltetan. Karlos Burusoila hil ondoren (877), Frantziara jo zuen babes bila eta Karlos Gizena egin zuen enperadore 881ean. Honen ezgaitasunak behartuta, Ekialdeko elizaren laguntza eskatu zuen eta Foziorekin adiskidatu behar izan zuen horretarako. Etsaiek pozoitu zuten 882an.  v  Joan IX. 116. Aita Santua 898-900 urteetan. Beneditarra zen.  v  Joan X. 122. Aita Santua 914-928 urteetan (Tossignano, 860 - Erroma, 928). Boloniako apezpiku eta Ravenako artzapezpiku izan zen Erromara joan aurretik. Arabiarren aurkako liga italiarra osatu eta Berenger Friulikoa, liga horretako buruzagi nagusia, izendatu zuen enperadore (915). Pornokrazia garaia zen eta, Toskanako Marozia printzesaren aginduz, atxilo hartu eta hil zuten.  v  Joan XI. 125. Aita Santua 931-935 urteetan (Erroma, 905 - Erroma, 935). Sergio III.a Aita Santuaren eta Maroziaren semea zen eta bere amaren eta Alberiko II.a anaierdiaren mendean bizi izan zen.  v  Joan XII. (Ottaviano jaiotza izenez). 130. Aita Santua 955-963 urteetan (Erroma, 937 - Erroma, 964). Alberiko II.aren semea zen. Historiako Aita Santu doilorrentzat hartu izan da. Oton Handia Saxoniakoari laguntza eskatu zion Berenger II.aren aurka, eta 962. urtean enperadore izendatu zuen Oton. Hurrengo urtean, ordea, Germaniako enperadorearen aurka jarri zen, eta Otonek Leon VIII.a ezarri zuen haren lekuan (963). Joan XII.ak 964an Erroma berreskuratu zuen, baina bizia kendu zioten urte berean.  v  Joan XIII. 132. Aita Santua 965-972 urteetan. Erromatarra. Teodora Gaztearen semea zen eta Oton I.ari esker egin zuten Aita Santu. Oton II.a enperadore koroatu zuen (967) eta Clunykoen erreforma bultzatu eta Alemaniako eliza berregituratu zuen.  v  Joan XII.a. (Pietro Canepanova jaiotza izenez). 135. Aita Santua 983-984 urteetan. Paviako apezpikua eta Oton II.aren kantzilerra izan zen. Bonifazio VII.a antipapak hilarazi zuen.  v  Joan XV. 136. Aita Santua 985-996 urteetan. Erromatarra zen. Lehen Jainkoaren su-etena (Eguberri, Garizuma eta Bazko garaiko arma-uztea) agindu zuen, Ethelred Ingalaterrakoaren eta Rikardo Normandiakoaren arteko gerran.  v  Joan XVI.a. (Johannes Philagathus jaiotza izenez). Antipapa 997-998 urteetan, Gregorio V.aren aurka. Calabriako greziarra zen. Itsutu eta hatz-behatzak moztu zizkioten, Gregorio V.ak eta Oton III.ak menderatu ondoren barkamena eman zioten arren. Aita Santuen zerrendan agertu ohi da antipapa izanagatik.  v  Joan XVII.a. (Siccone jaiotza izenez). 139. Aita Santua 1003. urtean. Erromatarra.  v  Joan XVIII.a. (Fasano jaiotza izenez). 140. Aita Santua 1003-1009 urteetan. Erromatarra.  v  Joan XIX.a. (Romano jaiotza izenez). 143. Aita Santua 1024-1032 urteetan. Tusculumgo kondearen semea eta Benito VIII.a Aita Santuaren anaia zen. Ez zen elizgizona eta erromatarren senatari kargua utzi zuen anaiaren lekua hartzeko. Konrad II.a enperadore koroatu zuen 1027an.  v  Eliza katolikoaren historian ez da Joan XX. Aita Santurik izan.  v  Joan XXI. (Petri Juliano jaiotza izenez). 185. Aita Santua 1276-1277 urteetan (Lisboa, 1220 - Viterbo, 1277). Jakintsua zen eta Bragan eta Frascatin egon zen artzapezpiku eta kardinal-apezpiku. Filipe Ausarta Frantziakoa eta Alfontso X.a Gaztelakoa elkarrekin adiskidatzea lortu zuen.  v  Joan XXII.a. (Jacques D’Euze jaiotza izenez). 194. Aita Santua 1316-1334 urteetan (Cahors, 1245 - Avignon, 1334). Avignongo bigarren Aita Santua izan zen. Luis Bavariakoari aurre egin zion, hark Nikolas I.a antipapa Erroman izendatu ostean (1328). Frantziskotar espiritualak eta begardoak kondenatu zituen eta Marsilio Paduako, Joan Jandungo eta Gilermo Ockham-goa teologoen gaitzespena jaso zuen.  v  Joan XXIII.a. (Baldassare Cossa jaiotza izenez). Antipapa 1410-1415 urteetan (Napoli, 1370 - Florentzia, 1419). 1402. urtean kardinal hautatu zuten; jaun eta jabe jardun zuen Pisako kontzilioan eta Alexandro V.a hautarazi zuen bertan. Alexandro V.a hil ondoren (1410) Aita Santu izendatu zuten. Sigismundo Luxenburgokoa Germaniako enperadoreak behartuta, Konstantzako kontziliora deitu zien buruzagi katoliko guztiei Sartaldeko zisma handia konpontzearren, baina ahal guztiak kendu zizkioten bilkura hartan. 1419an Frascatiko kardinal-apezpiku izendatu zuten.  v  Joan XXIII.a. (Angelo Giuseppe Roncalli jaiotza izenez). 259. Aita Santua 1958-1963 urteetan (Sotto il Monte, Bergamo, 1881 - Erroma, 1963). Parisen nuntzio egon zen (1944) eta 1953an Veneziako kardinal eta aitagoi izendatu zuten. Haren agintaldian prestatu eta abiatu zen Vaticanoko II. kontzilioa (1959ko urtarrilaren 25ean iragarria eta 1962ko urriaren 11n abiarazia). Haren entziklika nagusiek (Mater et magistra gizarte egoerari buruzkoa, 1961 eta Pacem in terris mundu guztiari, baita katoliko ez denari ere, zuzendua, bakeari eta nazioarteko harremanei buruz, 1963) berebiziko oihartzuna izan zuten mundu osoan. Eliza katolikoa egungo garai modernoetara eguneratzeko bidean (aggiornamento) jarri nahi izan zuen.