Osasunaren aldeko Europako Aliantzak (European Health Alliance, EPHA) txosten hau argitaratu du. Bertan, Europar Batasuneko estatu kideen baitan gizarte eta osasun-desberdintasunak eragiten dituzten gizarte eta ingurumen-determinatzaileak aztertzen dira.
Txosten horren arabera, 'osasuna ahulduta duen pertsona bat ez da hain emankorra izango, eta epe luzeko langabezia, pobrezia eta gizarte-bazterkeria jasateko ahulagoa izango da, eta gaitasun txikiagoa izango du Europar Batasunaren aldaketa sozial eta ekonomiko positiboarekin konprometitzeko'.
Horregatik, osasun-ekitatea eta gizarte-justizia sustatzearen aldeko apustua egiten da, osasun-desberdintasunei aurre egiteko, osasun ikuspegiak Europar Batasunean garatzen diren politika guztietan sartuz, osasun-desberdintasunak murrizteko eta etorkizunean desberdintasun horiek prebenitzeko.
Osasun-desberdintasunek lotura estua dute pobreziarekin, gizarte-bazterketarekin eta hainbat biztanleria-talderen osasunean desberdintasun esanguratsuak eragiten dituzten gizarte eta ingurumen-determinatzaileak diren beste faktore batzuekin.
Beraz, hezkuntza, enplegu, etxebizitza, osasun-zainketa, prebentzio edo ongizate-baliabideak eta ingurumen baldintzak eskuratzea, horietako batzuk aipatzearren; funtsezko oztopoak dira osasun-ekitatea lortzeko, eta pertsonen osasuna ere determinatzen dute: beraien morbilitatea, beraien bizi kalitatea eta bizi-itxaropen osasungarria.
Herrialde bakoitzeko osasun-egoeren eta kategoria sozio ekonomikoekin duten harremanaren azterketak desberdintasun handiak erakusten ditu egoera sozio ekonomikoaren eta osasun egoeraren artean: Hezkuntza maila txikiko pertsonek, pobreziarekiko eta gizarte-bazterkeriarekiko esposizio handiagoa dutenek, probabilitate handiagoa dute osasun arreta jasotzeko eta osasun ona izateko zailtasunei aurre egiteko. Ondorioz, osasunerako arrisku handiagoak dituzte, eta horrek haien bizi-itxaropena murrizten du baldintza hobeetan bizi direnekin alderatuta-.
Azterketa kategorien artean, txostenak generoa nabarmentzen du, desberdintasun biologikoek (sexua) eta sozio kulturalek (generoa) emakumeei eta gizonei modu desberdinean eragiten dietelako ebidentziak kontuan hartuta. Ez da harritzekoa emakumeak lan merkatuan baldintza okerragoetan sartzea, baita lan baldintzetan ere, ordainsari baxuagoak lortuz; horrek pentsio txikiagoak eta zainketen, botiken eta arreta medikoaren kostua bere gain hartzeko zailtasunak ekartzen ditu. Osasun arloko ekitate-politikak sustatzean kontuan hartu beharreko genero faktoreen artean, genero-indarkeria sartu behar da, emakumeen osasunerako (fisikoa eta mentala) arrisku faktore garrantzitsu gisa.
Agirian, Osasunaren Europako Aliantzak (EPHA) 
azpimarratzen du garrantzitsua dela osasunaren gizarte-determinatzaileak ez ezik, diskriminazio-faktoreak eta giza eskubideen urraketak eragiten dituzten alderdiak ere lantzea. Adibidez, etxerik gabeko pertsonak, errefuxiatuak, adinekoak, desgaitasuna duten pertsonak, askatasunaz gabetutako pertsonak (espetxeetan), sexu-orientazioagatik diskriminatutako pertsonak (LGTBI), gutxiengo etnikoak, etab., zirkulu biziotsuan harrapatuta geratzen direnak: Osasun-desberdintasunek eragiten diete, eta haien osasun txarrak baldintzatzen ditu haien lan aukerak, etxebizitza edo hezkuntza eta trebakuntza-aukerak.
Osasun-desberdintasunei eragiten dieten gizarte eta ingurumen-desberdintasunek esan nahi dute osasuntsu egotea (edo ez) ez dela hautu indibiduala, baizik eta pertsonak jaio, hazi eta bizi diren gizarte-bizitza- eta lan-ingurunearen emaitza. Ingurumen faktoreen artean (kutsadura, erradiazioa eta kutsadura) klima-aldaketatik eratorritakoak identifikatzen dira, pertsonen eta gizarte talde jakin batzuen osasun egoera kaltetzen eta okertzen duten faktoretzat, bai eta beste faktore batzuk ere, hala nola tabakoaren, alkoholaren eta substantzia estupefazienteen kontsumoa edo elikagaien segurtasunik eza eta elikadura-arazoak, besteak beste.
Osasun-desberdintasunen arrisku handiena duten kolektiboetako bat osasun mentaleko arazoak dituzten pertsonena da; izan ere, faktore sozial eta ekonomiko jakin batzuek beren osasun egoera larriagotu dezakete eta heriotza goiztiarrak ere eragin ditzakete.
Txostenaren amaieran, hainbat gogoeta eta gomendio egin zaizkie arduradun politikoei, osasun-desberdintasunei ikuspegi zabal eta inklusibo batetik helduko dien sektore anitzeko esparru bat sortzeko, osasun-determinatzaileak azter daitezen, pobreziarekin zerikusia dutenetan arreta berezia jarrita.
Gai honi buruz argibide gehiagorik behar izanez gero, Osasunaren Europako Aliantzak egindako txostena kontsultatu: Osasun-desberdintasunak. Osasun Publikoaren erronka Europako kudeatzaileentzat (EPHA 2019)
