Azterketa batek 50 urtetik gorakoen artean lehen desgaitasun iraunkorra agertu ondorengo osasun-ibilbideen azterketaren emaitzak argitaratzen ditu, baita haien osasun-egoeraren hasierako ebaluazioaren ondorengo lehen bost urteetan heriotza-arriskuari eragiten dioten faktoreak ere.
Mathias Voigt, Antonio Abellán, Julio Pérez eta Diego Ramiro (CSICeko Ekonomia, Geografia eta Demografia Institutuko Biztanleria Saileko kideak) egileek 50 urtetik gorako pertsonen talde batean desgaitasunari eragiten dioten banakako eta ingurumeneko faktoreen konplexutasuna aztertzen dute.Sailkatzeko atzera begirako informazioa erabiliz, osasun-ibilbideen tipologia bat egiten dute, eta adineko pertsona horien bizi-luzerari eragiten dioten baldintza sozio ekonomikoak aztertzen dituzte.
Osasun-ibilbideak bi faktoreren arabera zehazten dira: lehenengo gertaeraren larritasuna eta hasiera-adina, eta hiru talde handitan antolatzeko aukera ematen dute: 1. Ibilbide arina; 2. Ibilbide larri goiztiarra; eta 3. Ibilbide larri berantiarra.
Hiru ibilbideetan heriotza-arriskuak aztertu ondoren, ez da generoaren araberako alde handirik ikusten, eta familiaren diru-sarreren eta hezkuntza-mailaren araberako desberdintasun sozialek eragin txikia dute soilik ibilbide arina duen taldean, eta zahartzaroan desgaitasun kronikoa hasi ondoren hiltzeko arriskua marjinala da beste bi taldeetan. Ondorioz, hilkortasunaren analisiaren kalkuluek iradokitzen dute bizi-luzetasunean dauden desberdintasun sozialak ez direla hain nabarmenak zahartzaroko desgaitasuna hasi ondoren. Egileen iritziz, azterlanaren emaitzak ez datoz bat bost urteko segimendu-aldiko heriotza-arriskuaren aurrean desgaitasunik ez duten pertsonek jasaten dituzten desberdintasun sozial handiekin.
Era berean, hiru taldeentzat egiaztatu da eguneroko bizitzako jarduerak (ibilaldiak edo lagunekin eta senideekin bilerak) egiteko gaitasuna duten pertsonek ondorio positibo nabarmenak izan ditzaketela bizirik irauteko. Hau da, eguneroko jarduera horiek egiten dituzten pertsonei etengabeko biziraupena luzatzen dien efektu bat identifikatzen da.
Azterlanaren ondorioetako batzuek honako hau adierazten dute:
- Adin aurreratuetan desgaitasun larriko ibilbide bat hasten duten pertsonek egoera horretara egokitzeko aukera gutxiago dituzte, hau da, erresilientzia-gaitasun txikiagoa dute. Beraz, ibilbide "larri berantiarrean" bildutako pertsonek arreta berezia (eta kostu handiagoak) beharko lukete osasunaren okertzea eta heriotza-arriskua murriztu nahi bada.
- Sare sozial aktibo batek desgaitasuna duten pertsonei (eta gainerakoei) mesede egiten die, haien osasuna hobetzen du eta heriotza-arriskua murrizten du
- Oro har, biztanleria-taldeen arteko desberdintasun sozio ekonomikoek garrantzi handia dute osasunean eta heriotza-arriskuan: estatus sozio ekonomikoa zenbat eta txikiagoa izan, orduan eta handiagoa izango da osasun txarra izateko eta hiltzeko arriskua. Hala ere, zahartzaroan, adierazitako ibilbideetan, desgaitasuna agertzeak gehiago berdintzen ditu gizabanakoak lehen desgaitasuna agertu ondoren, haien aurreko bizitzaren baldintza sozio ekonomikoak edozein izanik ere. Horrek adieraz lezake osasunaren unibertsalizazioak eta inoren laguntza behar dutenen zainketen hobekuntzak eragin (oso) positiboa dutela biztanlerian, bereziki egoera txarrenean daudenen artean.
Beraz, osasun eta desgaitasun-ibilbideak definitzea eta aztertzea baliagarria da zaintza eta osasun-gastuak hobeto aurreikusteko lagungarri izan daitezkeen azterlanak garatzeko, bai eta ezintasun iraunkorra duten familien eta 50 urtetik gorako pertsonen laguntza-premietan aurrera egiteko ere, arreta pertsonala planifikatzeari begira.
Gai honi buruz argibide gehiago behar izanez gero, kontsultatu ondorengo artikulua: “Baldintza sozio ekonomikoen ondorioak zahartzaroko hilkortasunean, desgaitasunaren ibilbide partekatuen esparruan” (The effects of socioeconomic conditions on old-age mortality within shared disability pathways, PLOS ONE: 2020).
