Hauteskundeak

Eusko Legebiltzarrerako hauteskundeak 2016

Segurtasun Saila

Konpartitu

Eusko Legebiltzarra 2016. Mahaikideei zuzendutako gida. Boto-kontaketa

Mahaikideei zuzendutako gida

Boto-kontaketa

« Aurkibidea »

Boto-kontaketa

Arestian azaldu diren hauteskunde-jarduerak egin ondoren, mahaiburuak adieraziko du bozketa amaitu duela, eta boto-kontaketa hasiko da. Boto-kontaketara bertaratu ahal dira nahi duten pertsona guztiak, baldin eta hauteskunde-lokalean leku badago.

Mahaiburuak uste badu ordena asaldatu dela, eta ezinezkoa dela boto-kontaketa egitea, lokala husteko agindu ahal izango du. Hala gertatzen bada, barruan ezin izango da inor geratu, honako hauek izan ezik:

  • Mahaikideak.
  • Hautagai-zerrendetako lurralde-ordezkariak.
  • Artekariak eta ahaldunak.
  • Notarioak.
  • Mahaiburuak eskatu dituen agintaritza-agenteak.
  • Hauteskunde-mahaietako kideak.
  • Instrukzio-epaileak edo haien ordezkariak.
  • Euskal Administrazioko ordezkariak.

Mahaiburuak banan-banan aterako ditu gutun-azalak, hautestontzitik; eta kontaketa egingo du. Horretarako, ozenki irakurriko du bozkatu den hautagai-zerrenda, eta bokalei, artekariei eta ahaldunei erakutsiko die boto-papera. Gainera, boto baliogabeak eta boto zuriak bereizi beharko ditu.

BOTO BALIOGABEAK  dira honako hauek:

  • Ofiziala ez den gutun-azal edo paper batean emandakoak.
  • Gutun-azalik gabe emandako paperetan jasotakoak; edo hautagai-zerrenda bati baino gehiagori buruzko boto-paperak dituen gutun-azalean jasotakoak. Hautagai-zerrenda bereko boto-paper bat baino gehiago dituen gutun-azal bat baldin badago, HAUTAGAI-ZERRENDA HORRETAN EZ DA ZENBATUKO BOTO BAT BAINO GEHIAGO.
  • Boto-paperean hautagaien izenak aldatu edo zirrimarratu badira, edo izen gehiago jaso badira; edo posizioaren hurrenkera aldatu bada.
  • Boto-paperean edo gutun-azalean irainak edo botoaren zati ez den beste adierazpen bat jaso bada.
  • Boto-paperean borondatez edo nahita beste aldaketa bat egin bada.
  • Mahaiari dagokion hauteskunde-barrutia ez den beste barruti bateko boto-papera baldin bada.
  • Botoa duen gutun-azalaren kanpoaldean ezagutze-markak baldin badaude.

HONAKO HAUEK EZ DIRA BOTO BALIOGABEAK, beraz, balioduntzat hartu eta zenbatu egingo dira:  boto-paperetan seinale edo markaren bat egon arren, hauteslearen asmoa argi eta zalantzarik gabe jakinarazten dutenak.

BOTO ZURIAK dira honako hauek:

  • Boto-paperik ez duten gutun-azalak.
  • Hauteskunde barrutian legez kendu den hautagai-zerrenda baten aldekoak.

Boto-kontaketa amaitu ondoren:

  • Hautestontzitik atera diren gutun-azalen kopuruak eta mahaiko zerrenda zenbakidunean jasotako hautesleen kopuruak bat etorri beharko dute. Kopuru ezberdinak ateratzen badira, gertakari moduan jaso beharko da bilkura-aktan. Horrez gain, zenbat gutun-azal eta mahaiko zerrenda zenbakidunean zenbat hautesle jaso diren idatzi beharko da aktan.
  • Mahaiburuak galdetuko du boto-kontaketaren aurkako kexarik dagoen. Kexak baldin badaude, mahaiburuak eta bokalek gehiengoz ebatziko dituzte.

Igo »

Mahaian jaso diren hauteskunde-emaitzak jendaurrean jakinaraztea.

Mahaiburuak ozenki iragarriko du boto-kontaketaren emaitza, eta honako datu hauek jakinaraziko ditu:

  • Mahaiko hautesle-erroldan zenbat hautesle dauden (Hautesle Erroldaren Bulegoak bidaltzen duen informazio-orrian jasota daude datu horiek, eta orria mahaiko hautesle-erroldako zerrendekin batera ematen da).
  • Mahaiko zerrenda zenbakidunean zenbat hautesle erregistraturik dauden.
  • Zenbat boto baliogabe jaso diren.
  • Guztira, zenbat boto baliodun eman diren.
  • Zenbat boto zuri jaso diren.
  • Hautagai-zerrenda bakoitzak zenbat boto jaso duen.

Mahaiak hauxe ziurtatu behar du: 

Hautesleen kopurua zerrenda zenbakidunean = boto baliogabeak + boto baliodunak

Eta, aldi berean, hauxe ere bai:

Boto baliodunen kopurua = boto zuriak + hautagai-zerrenda bakoitzak jaso dituen botoak

Igo »

Mahaiak egin duen boto-kontaketaren emaitza behin-behinean jakinarazteko orria betetzea eta entregatzea Euskal Administrazioko ordezkariari eta, eskatuz gero, artekariei eta ahaldunei ere bai.

Boto-kontaketa amaitutakoan, mahaiburuak boto-kontaketaren emaitza behin-behinean jakinarazteko orria bete beharko du, eta Euskal Administrazioak izendatu duen ordezkariari eman beharko dio. Ordezkariak aurretik egiaztatu beharko du ordezkaria dela. Jakinarazpen horren helburua Eusko Jaurlaritzak emaitzak behin-behinean jendaurrean jakinaraztea da.

Horrekin batera, behin-behineko jakinarazpen hauek ere igorriko ditu mahaiburuak, akatsik gabe:

  • Boto-kontaketaren emaitza behin-behinean jakinarazteko orri bat, mahaia dagoen lokalean edo kanpoaldean eskegitzeko.
  • Artekariei, ahaldunei eta hautagaiei emateko boto-kontaketaren emaitza behin-behinean jakinarazteko orriak, haiek eskatzen badituzte. Orri bat entregatuko da hautagai-zerrenda bakoitzeko.

Igo »

Mahaiko kide guztien bilkura-akta idaztea eta sinatzea

Mahaiak boto-kontaketa egin, eta boto-kontaketaren emaitza behin behinean jakinarazteko orriak bidali ondoren, bilkura-akta bete behar du. Bertan, honako datu hauek jaso behar ditu:

  • Mahaiko hautesle-erroldan zenbat hautesle dauden.
  • Hautesleen kopurua = hautestontzitik atera diren gutun-azalen kopurua.
  • Boto baliogabeen kopurua.
  • Boto baliodunen kopurua = boto zurien kopurua + hautagai-zerrenda guztiek guztira jaso dituzten botoen kopurua.
  • Boto zurien kopurua.
  • Hautagai-zerrenda bakoitzak zenbat boto jaso duen.
  • Mahaiko zerrenda zenbakidunean guztira zenbat hautesle erregistraturik dauden.
  • Eman diren errolda-ziurtagiri berezien kopurua, hautesle-erroldan alta eman badiete. 
  • Eman diren epai judizialen kopurua.
  • Mahaiko hautesle-erroldan ez egon arren, zenbat artekarik botoa eman duten, mahaiko hautesleen zerrenda zenbakidunean haien izena adierazita.

Hala dagokionean, hautagai-zerrendetako ordezkariek, ahaldunek, artekariek edota hautesleek bozketari eta mahaikideen boto-kontaketari buruz jakinarazi dituzten arazoak, protestak eta erreklamazioak, bai eta mahaikideek era arrazoituan hartu dituzten ebazpenak eta, egonez gero, boto partikularrak adierazi beharko ditu.

Atera diren gutun-azal guztien kopurua eta mahaiko zerrenda zenbakidunean jasotako hautesleen kopurua bat ez datozenean, bilkura-aktan jaso behar da, gertakariei buruzko atalean.

Horrez gain, bilkura-aktari erantsi beharko zaizkio artekariak izendatzeko taloi-orriak edo izendapenaren kopia bat. Horiek egon ezean, mahaiburuari eman dizkioten egiaztagutunak erantsiko zaizkio.

Bilkura-akta eginda dagoenean, hautagai-zerrendetako ordezkariek eta kideek ez ezik, ahaldunek eta artekariek ere, aktaren kopia bat jasotzeko eskubidea dute.

Azkenik, boto-paperak suntsitu behar dira. Alabaina, honako hauek ez dira suntsitu behar:

  • Balioa ukatu zaienak (boto baliogabeak).
  • Erreklamazio edo zalantzaren bat jaso dutenak.

Hauxe egin behar da suntsitu gabeko paperekin:

  • Mahaiburuak eta bokalek paperen atzealdean sinatu beharko dute.
  • Paper horiek bilkura-aktari erantsi beharko zaizkio (eginda dagoenean, boto-kontaketa egin ondoren).
Igo »

Nabarmenduak

Egutegia
Salbuespenak
Inprimaki elektronikoak
Zalantzak argitu
Galderak eta erantzunak
Zein eskualdeko batzordea dagokit?
Helbide baliagarriak
Kontsultarako telefonoa

Twitter

  • Eusko Legebiltzarrerako lehen hauteskundeetan, 1980an, hautesbarruti bakoitzean 20 legebiltzarkide aukeratu behar ziren, hau da, Euskadin guztira 60. Hurrengo hauteskunde guztietan, aldiz, kopurua 25ekoa izan zen, aldatu gabe, hau da, Euskadin guztira 75.
  • Euskadiko Autonomia Estatutua 1979an onartu zenetik, Eusko Legebiltzarrerako 11 hauteskunde egin dira guztira, urte hauetan: 1980, 1983, 1986, 1990, 1994, 1998, 2001, 2005, 2009, 2012 eta 2016an.
  • Bozketa-egunean hauteskunde-mahaietako titular edota ordezko izendatutako kideak ez badaude, dagokion agintaritzak aginduko du mahaia dagoen lokalean dauden hautesleak hauteskunde-mahaietako kide izan daitezela.
  • Legediaren arabera, 2016ko hauteskunde autonomikoetarako indarrean egongo den hautesle-errolda 2016-ekainaren-01eko datan dagoena izango da, hau da, hauteskunde-deialdia egin baino bi hilabete lehenagokoa.
  • 2016ko Eusko Legebiltzarrerako hauteskundeetarako indarrean dagoen hautesle-erroldaren arabera,  hautesle gutxien dituzten udalerriak hauek dira: Araban Añana, 138 erroldatu dituena; Bizkaian: Arakaldo, 114 erroldatu dituena eta Gipuzkoan: Orexa, 88 errodatu dituena.
  • Estatuko Gobernuak deitutako hauteskundeetan hautesbarruti probintzialetan probintziako hauteskunde-batzordeak aritzen dira eta Eusko Legebiltzarrerako hauteskundeetan horien izena lurralde historikoko hauteskunde-batzordea da.
  • Eusko Legebiltzarrerako hauteskundeetan, hiru lurralde historikoko hauteskunde-batzordeek probintziako hauteskunde-batzordeen eskumen berberak izaten dituzte eta osatzeko modua ere bera da, salbuespen batekin: lurralde historikoko hauteskunde-batzorde bakoitzean Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazioak kide bat izendatzen du  hitz egiteko eskubidearekin, baina boto emateko eskubiderik gabe.
  • Hauteskunde autonomikoetan artekari izan ahal izateko, hauteslea ere izan beharra ez da legezko baldintza izan Eusko Legebiltzarrerako lau hauteskundetan (2005, 2009, 2012 eta 2016 urteetakoetan). Horien aurreko hauteskunde autonomikoetan legez ezartzen zen artekari izan ahal izateko Euskadin hauteslea ere izan behar zela.
  • Krisi ekonomikoa dela eta, 2016ko hauteskunde autonomikoetan gutxienez eserleku bat lortzen duten hautagai-zerrendei ematen zaizkien  hauteskundeetarako diru-laguntzen zenbatekoa izoztuta geratuko da, hala ezartzen duelako 2015eko abenduaren 23an onartu zen Eusko Legebiltzarrerako hauteskundeei buruzko legearen azken aldaketak.
  • 2016ko Eusko Legebiltzarrerako hauteskundeetarako kanpainan berrikuntza esanguratsu bat dago; izan ere, legeak agintzen duenaren arabera, EITBn gutxienez eztabaida bat eta elkarrizketa bat egin behar dira, hizkuntza ofizialetako bakoitzean (euskaraz eta gaztelaniaz) aurreko Eusko Legebiltzarrean ordezkaritza lortu zuten antolakunde politiko guztietako hautagaiekin.
  • 2016ko hauteskunde autonomikoetara aurkezten diren alderdi politikoek hauteskunde-gastua gutxitu beharko dute. Zehazki, hauteskunde-gastuaren muga %15 murriztu behar da, 2015eko abenduaren 23an onartu zen Eusko Legebiltzarrerako hauteskundeei buruzko legearen azken aldaketak ezartzen duenaren arabera.
  • Estatuko hauteskundeetan eta beste Autonomia Erkidegoetako hauteskundeetan, hautagai-zerrenda bateko kide guztiak emakumeak badira, hautagai-zerrenda hori ez da onartzen. Hauteskundeei buruzko euskal Legeak, ordea, 2005eko hauteskunde autonomikoez geroztik, hautagai-zerrenda horiek onartzen ditu.
  • 2016ko Eusko Legebiltzarrerako hauteskundeetan, hauteskunde-mahaietako titular eta ordezko izateko izendatutako kideak, 2006 eta 2016 urteen artean, mahaiko kideak gutxienez 3 aldiz izan badira, hori alega dezakete hauteskunde-mahaian ez egoteko arrazoi gisa.
  • 2009ko Eusko Legebiltzarrerako hauteskundeez geroztik, Euskadiko egoiliarren hautesle-erroldan dauden pertsonek, bozketa-egunean aldi baterako atzerrian bizitzen badaude, posta bidez bozka dezakete. Horren aurretik, pertsona horiek bozkatu nahi bazuten, Euskadira etorri behar zuten beren hauteskunde-mahaian bozkatzera; bestela, atzerrian zeudela, ezin baitzuten bozkatu.
  • Hauteskunde-mahai batean gutxienez 500 hauteslek bozka dezakete eta gehienez 2000.
  • Hauteskunde-mahaietako lehendakariak, bokalak eta beren ordezkoak, bozketa-egunean, hauteskunde-mahaiko kide gisa dituzten eginkizunak betetzera ez joatea  hauteskunde-delitua da eta  3 hilabetetik urtebetera arteko espetxealdi-zigorra edo 6 eta 24 hilabete bitarteko isuna jaso dezakete
  • 2012ko hauteskunde autonomikoez geroztik, bozketako gutun-azala hautestontzian ez du hauteskunde-mahaiko lehendakariak sartzen, hautesleak berak baizik.
  • Hauteskunde-mahaietako lehendakariek, bokalek eta artekariek bozkatu nahi badute, azkenak izango dira bozkatzen.
  • Estatuko hauteskundeetan hauteskunde-prozesuaren barruko epe guztiak luzaezinak dira eta egun naturaletan neurtzen dira, hau da, jaieguna izan zein ez izan, egun guztiak zenbatzen dira. Eusko Legebiltzarrerako hauteskundeetan, ordea, aurreko aipamenaren gaineko salbuespen bat dago, hauteskundeetako emaitzen boto-kontaketa orokorra bozketa-egunaren ondorengo bosgarren egun baliodunean egiten baita.
  • Hauteskunde-mahai bakoitzeko emaitzen aktak biltzen dituzten gutun-azalak hauteskunde-batzordeei emateko sistema Estatuko hauteskundeetan eta Eusko Legebiltzarrerako hauteskundeetan desberdina da. Euskadiko hauteskunde autonomikoetan gutun-azal horiek hauteskunde-batzordeek izendatutako funtzionarioek jaso behar dituzte bozketa-egunaren ondorengo egunean eta horretarako, Ertzaintzaren laguntzarekin, Lehen Auzialdiko Epaitegira edo Bake Epaitegira joan behar dute, gutun-azalak hor daude eta. Estatuko hauteskundeetan, ordea, gutun-azal horiek hauteskunde-batzordeetara Lehen Auzialdiko epaileek edo Bake Epaitegiko epaileek eramaten dituzte bozketa-egunean bertan eta Correos-eko langileek hurrengo egunean.
  • Hauteskundeen legeari buruzko 2011. urteko aldaketaren ostean, atzerrian bizi diren hautesleen posta bidezko botoen kopurua murriztu da, bozkatu ahal izateko aldez aurretik eskatu behar baita. Izan ere, 2012ko azken hauteskunde autonomikoetan, atzerrian bizi diren egoiliarren hautesle-erroldan (AEHE) 56.640 hautesle zeuden eta  posta bidez 4.043k (%7,14) baino ez zuten bozkatu; 2009ko hauteskunde autonomikoetan, aldiz, AEHEn 43.660 hautesle zeuden eta horietatik 7.377k (%16,9) bozkatu zuten. Gehiago izan ziren, 2012ko hauteskundeen aurretik posta bidez bozkatu ahal izateko ez baitzen aldez aurretik eskatu behar.
  • Euskadin bizi diren egoiliarren hautesle-erroldan 1980ko hauteskunde autonomikoetan 1.554.527 pertsona zeuden eta 2012ko Eusko Legebiltzarrerako azken hauteskundeetan 1.718.696, hau da, %9,55 hautesle gehiago.
  • 2011 urtearen ondoren, hauteskunde-mahaietako kide izateko izendatutako hautesleek entzuteko desgaitasunen bat badaukate, nahi izanez gero, beren eginkizunak betetzeko  Eusko Jaurlaritzak zeinu-mintzaira euskaraz zein gaztelaniaz interpretatzeko jarriko duen doako zerbitzua erabil dezakete.
  • 2009ko eta 2012ko hauteskunde autonomikoetan, Eusko Jaurlaritzak ikusteko desgaitasuna zeukaten hautesleek hauteskunde-mahaietan bertan bozkatu ahal izateko sistema martxan jarri zuen, braille botoaren bidez. 2009an eta 2012an sistema hori 60 hauteslek erabili zuten.
  • 2012ko Eusko Legebiltzarrerako azken hauteskundeetan parte hartzerik handiena udalerri hauek izan zuten: Araban Zalduondok (%84,11),  Bizkaian Arantzazuk (%86,41) eta Gipuzkoan Orexak (%89,89). Eta parte hartzerik txikiena udalerri hauek: Araban Bernedok (%53,85), Bizkaian Sestaok (%60,64) eta Gipuzkoan Belauntzak (%55,14).
  • Zinegotziek alkatea hautatzeko orduan, boto-berdinketa badago, hori, legez, zozketaren bidez konpontzen da.
  • Azken hiru urteetan (2015, 2014 eta 2013) Euskadiko udalerrietan guztira 18 herri-galdeketa egin dira.
  • 2012, 2009 eta 2005 urteetako Eusko Legebiltzarrerako hauteskundeetan, Espainian bizi diren egoiliarrek posta bidez bozkatu ahal izateko egindako eskaera onartu gehien 2005 urtean izan ziren, guztira 49.864 eta gutxien 2009an, guztira 43.168 izan baitziren.
  • Eusko Legebiltzarrerako hauteskundeetan, hautagai-zerrenda gehien 1990eko hauteskundeetan Bizkaian aldarrikatu ziren (19 hautagai-zerrenda); eta hautagai-zerrenda gutxien 2001eko hauteskundeetan Araban (7 baino ez).
  • Eusko Legebiltzarrean izan diren hamar legegintzaldietatik lehenengoan (1980tik 1984ra) onartu ziren lege-proiektu gehien, 57 guztira eta legebiltzarreko taldeek proposatutako lege-proposamen gehien ere bai, guztira 53 onartu ziren eta.

Azken aldaketako data: