Mahaikideei zuzendutako gida

Eraketa

• Sarrera
• Mahaikideen betebeharrak eta eskubideak
• Mahai bakoitzeko mahaiburua, bokalak eta ordezkoak biltzea, mahaia eratzeko
• Egiaztagutunak hartzea eta artekariek kargua hartzea
• Honako hauek ziurtatu behar dira: hautestontzia, kabina, boto-paperak, gutun-azalak, eta, hala badagokio, Braille sistema bidez bozkatzeko leku berezia
• Hauteskunde-mahaia eratzeko akta idaztea

Sarrera

Hauteskunde-atal bakoitzean mahai batek egon behar du, bozketako buru-lanak egiteko, bozketa ordenatzeko, botoak zenbatzeko eta Hauteskunde Legea betetzen dela zaintzeko.

Hauteskunde-mahaiko kideak:

• Mahaiburu bat.
• Bi bokal.

Mahaiburuak eta bokalek ezagutu behar dute Euskal Administrazioko ordezkaria. Ordezkari hori arduratzen da hauteskunde-kolegioko hauteskunde-materiala zaintzeaz,  dietak ordaintzeaz eta hauteskunde-mahaian falta diren agiriak emateaz.

Hauteskunde-agiriren bat falta baldin bada, mahaiburuak eta bokalek egoera horren berri eman behar diote mahai horri dagokion eskualdeko hauteskunde-batzarrari, eta batzar hori arduratuko da hornitzeaz. (Ikus udaletako eta eskualdeko hauteskunde-batzordeetako telefono-zenbakien zerrenda, web honetako “Helbide interesgarriak” deituriko atalean).

Mahaikideen betebeharrak eta eskubideak:

Mahaiburu, bokal eta ordezko karguak nahitaez bete behar dira. Bozketa egunean funtzioak betetzera joan ezean, hauteskunde-delitutzat hartuko da, eta espetxe-zigorra edo diru-isuna ezarriko da.

Hauteskunde-mahaietako lehendakari eta bokal bakoitzak bozketa-egunean 75 €ko diru-saria jasotzeko eskubidea dauka, atxikipen fiskalik gabekoa, eta hauteskunde-egunean ordainduko zaie.

Mahaiko kide edo ordezko batek lan-egunean istripuren bat izaten baldin badu, Gizarte Segurantzako Sistemak babestuko du, baldin eta lan-istripua Eusko Legebiltzarreko Hauteskundeetan parte hartzeagatik sortu bada.

Osasun-laguntza behar badu, Eusko Jaurlaritzarekin harremanetan jarri beharko du. Horretarako, 012 telefono-zenbakira deitu beharko du, eta honako datu hauek eman:

• Laguntza behar duen pertsonaren izen-abizenak, NANa eta helbidea.
• Titular edo ordezko zer hauteskunde-mahaitan ari zen.
• Istripu mota eta non gertatu zen.
• Zer osasun-etxetan zaindu zuten.

Horrez gain, mahai bakoitzeko mahaiburuak eta bi bokalek eskubidea dute 75 euroko dieta jasotzeko. Dieta hori ez dago zerga-atxikipenen mende, eta Euskal Administrazioak izendatu duen ordezkariak emango du hauteskunde-egunean.

Azkenik, mahaikideen lan-eskubideei dagokienez, mahai bakoitzeko mahaiburuak eta bokalek (hauteskunde-egunean lan-atsedena izan zein ez) eskubidea dute hauteskundea egin eta hurrengo egunean lehenengo bost orduetan ordaindutako baimena ez-berreskuragarria izateko; betiere, baldin eta besteren kontura lan egiten duten langileak edo funtzionario publikoak badira. Horretarako, enpresak edo erakunde ofizialak eskatu ahal izango die hauteskunde-mahaiko kide izendatua izateko jakinarazpen-orria.

Mahai bakoitzeko mahaiburua, bokalak eta ordezkoak biltzea, mahaia eratzeko

Goizeko zortzietan, mahaiko buruak eta haren bi ordezkoek eta bi bokalek eta haien ordezkoek esleituta duten hauteskunde-lokalera edo -kolegiora joan behar dute, hauteskunde-mahaia eratzeko eta buru-lanak egiteko.

• Mahaiburua bertaratu ezean, honako hauek izango dira haren ordezkoak:
  • Mahaiburuaren 1. ordezkoa
  •  Pertsona hori ez badago, mahaiburuaren 2. ordezkoa.
  • Aurreko pertsona biak ez badaude, hurrenkera honetan izendatuko da mahaiburua:
    • 1. bokal titularra.
    • 2. bokal titularra.
• Bokalak lokalera bertaratu ez badira, edo mahaiburua ordeztu behar badute, haien ordezkoek egingo dute bokalen lana.

Gutxienez hiru hautesle izendatu ez badira, artekariek eta bertan dauden pertsonek goizeko zortzi eta erdiak baino lehen deitu beharko diote eskualdeko hauteskunde batzarrari. Batzarrak ordezkari bat izendatuko du, eta pertsona hori hauteskunde-atalera joango da, mahai berria eratzeko kideak bertaratu direnen artean hautatzera (ikus eskualdeko hauteskunde-batzarretako telefono-zenbakien zerrenda webgune honetako “Helbide interesgarriak” atalean).

Hori egin arren, hauteskunde-mahaia goizeko hamarretan baino lehen eratu ezin bada, eskualdeko hauteskunde-batzarrek izendatu duten ordezkariak horren berri eman beharko dio hauteskunde-batzarrari. Hauteskunde-batzarrak bozketa beste egun batean egiteko deia egingo du, hurrengo bi egunetan.

Egiaztagutunak hartzea eta artekariek kargua hartzea

Goizeko zortzietatik zortzi eta erdietara, mahaian hartuko dira hautagai-zerrendetako artekariek aurkeztuko dituzten egiaztagutunak (aldarrikatu den hautagai-zerrenda bakoitzeko gehienez ere bi artekari egon daitezke).

Egiaztagutunetan jasota dago hautagai-zerrendetako ordezkariek pertsona bat artekari izendatu dutela, hautagai-zerrenda horretarako.

Mahaiburuak hurrenkera kronologikoan zenbatu behar ditu egiaztagutunak, eta, bai mahaiburuak, bai bokalek egiaztatu behar dute egiaztagutunak bat datozen taloi-orriarekin, edo mahaian dagoen izendapenen orriarekin.

• Egiaztagutunak ezberdinak baldin badira edo taloi-orriarekin edo izendapenaren kopiarekin bat ez datozenean, mahaikideek artekariari eman ahal diote kargua hartzeko baimena (eta gertakari hori jasoko dute mahaiko bilkura-aktan).
• Taloi-orririk edo izendapenen kopiarik ez badago, mahaikideek artekariari eman ahal diote kargua hartzeko baimena (eta gertakari hori jasoko dute mahaiko bilkura-aktan), baina artekariak ezin izango du bozkatu kreditatuta dagoen mahaian, funtzio horiek egiten dituen barrutian hautesle izan arren.
• Artekariak, taloi-orria edo izendapenen kopia jaso arren, egiaztagutuna aurkezten ez badu, mahaiburuak haren nortasuna egiaztatuko du, eta mahaian parte hartzeko baimena emango dio. Artekariak eskubidea izango du mahaian bozkatzeko, baldin eta funtzio horiek egiten dituen barrutian hautesle bada.
• Artekaria goizeko zortzi eta erdiak eta gero, mahaia eratzeko akta egindakoan, heltzen bada hauteskunde-mahaira, mahaiburuak ez dio baimenik emango kargua hartzeko. Hala ere, botoa mahai horretan eman ahal izango du, betiere, baldin eta barruti horretako hautesle bada.
• Egiaztagutunak eta taloi-orria edo izendapenen kopia erantsi behar zaizkio mahaiko bilkura-aktari.

Honako hauek ziurtatu behar dira: hautestontzia, kabina, boto-paperak, gutun-azalak, eta, hala badagokio, Braille sistema bidez bozkatzeko leku berezia

Goizeko zortzi eta erdietatik bederatziak arte, honako hauek ziurtatu behar dira:

• Hautestontzia: Zigilatuta egon behar du, mahaiko kideek ohartu gabe inork ez irekitzeko. Zigilua hondatu edo kaltetzen bada, mahaiburuak hautestontzia itxi behar du, eskura duen edozein elementu bidez.
• Kabina: Kabina batek egon behar du hauteskunde-mahai bakoitzean. Barruan aldiro egon behar dute eredu ofizialeko behar beste paperek eta gutun-azalek.
• Boto-paperak eta gutun-azalak: Kabinan ez ezik, mahai osagarri batean ere jarrita egon behar dute, baina inoiz ez dira jarri behar hauteskunde-mahaian. Mahaiburuak arduratu behar du hautagai-zerrenda guztien boto-paperak erabilgarri egoteaz.
• Hauteskunde-lokal edo -kolegioa: Mahaiak, aulkiak, argia, mahai gaineko materiala eta seinale-kartelak eduki behar ditu. Horrez gain, ikusmen-desgaitasuna duten pertsona batzuek Braille sistema botoa emateko erabiltzeko asmoa adierazi baldin badute, hauteskunde-kolegioan leku batek horretarako behar bezala prestatuta egon behar du, botoa hautatzeko pribatutasuna bermatuta. Leku hori ahalik eta gertuen egon behar du hauteskunde-mahaitik.

Elementu horietako bat ez badago, mahaiburuak jakinaraziko dio hauteskunde-kolegioetan material-hornikuntzaz arduratzen den Euskal Administrazioko ordezkariari edo dagokion eskualdeko hauteskunde-batzarrari. (Ikus udaletako eta eskualdeko hauteskunde-batzordeetako telefono-zenbakien zerrenda, web honetako «Helbide interesgarriak» deituriko atalean).

Hauteskunde-mahaia eratzeko akta idaztea

Goizeko zortzi eta erdietatik bederatziak arte, mahaiburuak idatzi behar du hauteskunde-mahaiaren eraketa-akta. Bertan adierazi behar du azkenean zeintzuk diren mahaikideak. Mahaiburuak, bokalek eta egiaztagutuna aurkeztu duten hautagai-zerrendetako artekariek sinatu behar dute akta.

Mahaiburuak hauteskunde-mahaiaren eraketa-aktaren kopia bat entregatu behar die artekariei eta ahaldunei, eskatuz gero.

Mahaiburuak kopia hori berandu entregatzen badu, edo entregatzen ez badu, interesdunak idatziz aurkez dezake protesta, bi ale aurkeztuta.
• Mahaiburuak eta bokalek etengabe egon behar dute hauteskunde-lokalean, hau da, goizeko zortzietatik boto-kontaketa eta ondoko jarduerak egin arte.
• Hala eta guztiz ere, mahaiburua eta bokalak era iragankorrean eta arrazoituan irten ahal dira hauteskunde-mahaitik. Kasu horietan, gutxienez, mahaiko bi kidek geratu behar dute mahaian.
• Behin mahaia eratuta, parte hartuko ez duten ordezkoak joan daitezke.