Izadi Jakintza»Izadi jakintza

Ornodunen eta ornogabeen defentsa mekanismoak

LABURPENA: Obra honetako ataletan ukitzen diren prozesu inmunologikoak ia soilki ugaztunei dagozkienak dira. Beste animalia taldeetako defentsen gaia baztertuxea izan du zientziak oraintsu arte. Ornogabeetan, ornodunetan ez bezala, ezinezkoa da defentsa sistemaren oinarrizko eredurik aurkitzea. Frogatu ahal izan denez, fagozitoak defentsarako zelula motarik zabalduena dira. Halaber, hesi fisikokimikoei dagokienez, hantura prozesuetan aritzen diren hainbat eredu dago, eta badira, bestalde, bitarteko gaiak ere. Horrek guztiak ornogabeetan berezko erantzun inmunitarioak nolabaiteko maila bat iritsi duela frogatzen du. Erantzun hartua, aldiz, ornodunetan baino askoz ere bakunagoa da, organo linfoideak, linfozitoak edo antigorputzak eskas dituztelarik.
Ornodunei dagokienez, funtsean haietan guztietan agertzen dira osagai inmunologiko guztiak eta plan berari jarraitzen diote gainera: T eta B linfozitoak arrain agnatoetan beretan agertzen dira, eta CMH konplexua hezur-arrainetan. Organo linfoideak eta hezurretako muina ere talde guztietan ageri dira, salbuespenen bat izan ezik (arrainek ez dute hezurretako muinik ez gongoilik).

Ornogabeak

Berezko erantzuna

Berezko erantzuna edo ez-espezifikoa animalia talde guztietan agertzen da; hortik ondorioz atera da inmunitate molderik primitiboena izan behar duela. 1882an bertan, defentsa mota hori aurkitu zuen Metchinkoff-ek itsas izarraren larbetan, animalian sarturiko arrosa arantz bati larbaren fagozitoek erasotzen ziotela ikusirik.
Zelula fagozitikoen mota hori ornogabeen behe mailako taldeetan ere aurkitu da, hala nola belakietan, zelenterodunetan eta nematelmintoetan.
Animalia zelomagabe horietan elikatze eta iraizte funtzioak ere bete behar dituzte fagozitoek. Zelomadun taldeetan, zirkulazio aparatua agertzen denean, zelula horiek odoletara iragaten dira eta defentsa inmunitarioaren funtzioetan espezializatzen dira eta hainbat zelula mota agertzen da: sortzaileak, fagozitikoak, hemostatikoak, etab. Sortzaileak gainerako motak sortarazten dituzte. Fagozitoak ornodunen neutrofiloen eta makrofagoen parekoak dira. Hemostatikoek, aldiz, zaurien sendabidean eta arrotza antzematen parte hartzen dute.
Defentsa espezifiko ez denari doakionez, hesi fisikokimikoak dira ornogabeen lehen defentsa lerroa. Zelenterodunak, anelidoak eta soinberek muki bat jariatzen dute mikrobioetatik babesteko. Kanpoko eskeletoak,orobat, hesi fisikoak dira. Mikrobioak, oztopo horiek gaindituz gero, defentsa erreakzio ez-espezifikoen eta bereturikoen aurrean gertatzen dira.
Ornogabeetan gertatzen diren zenbait prozesuk ornodunen hanturan gertatzen direnak oroitarazten dituzte: odolaren eta beste zenbait isurkariren koagulazioa, bitardituztentekoek eragindako leukozito fagozitikoen migrazioa, sistema osagarriaren antzeko konplexu entzimatikoak. Defentsa funtzio horiek guztiak talde jakin batzuetan aztertu dira bereziki, hala nola artropodo, anelido eta tunikadunetan.
Fagozitosia, ezbairik gabe, animalien erreinuan zabalduenik dagoen defentsa mekanismoa da, ornogabeetan ornodunen pareko samarra den eredua jarraitzen dela (kimiotaxia, erasotzailea irestea, txegostea).
Guztiarekin ere, desberdintasun ohargarriren bat ere bada, hala nola opsonina izeneko fagozitoen bizkortzaileak ez egotea. Soinberetan eta artropodoetan, opsoninen gabezia hori goian aipatu den gai entzimatikoekin eta geroago aipatzekoak diren lektinak agertzearekin orekatzen da.

Erantzun hartua

Erantzun inmunitario hartura (edo espezifikora) iraganez, onartu behar da ezein ornogabe taldetan ez dagoela egiazko organo linfoiderik, ez linfozitorik ez antigorputzik ere. Nolanahi ere, haietako batzuetan (lur zizareak) linfozitoen antzeko zelulak aurkitu dira eta, bestalde, iharduteko moduan ornodunen inmunoglobulinak oroitaraztengaiak sintetizatzeko gauza dira talde guztiak. Lektinak, molekula talde horietako bat, antigorputzen aurrekotzat har daitezke zenbait zientzialariren iritziz.
Animalia guztietan agertzen dira (bai eta zenbait landaretan ere) eta oraingoz (goian aipatu bezala) partikula arrotzen estalduran eskuhartzen dutela ezagutzenda, fagozitosia errazten dutelarik. Bakterioen aurkako beste molekula talde batzuk aurkitu dira (batez ere intsektuen artean), infekzioa gertatu eta egun batzuetara animaliarengan agertzen direnak; haietariko batzuek (sitsen hemolinak esaterako) ornodunen inmunoglobulinen antza dute.
Norberarena eta arrotzarena zer den bereizteko sistema guztiz zorrotzak dituzte ornodunek. Eta ornogabeez gauza bera esan daiteke? Itxuraz, animalia talde horiek ere badute arrotza dena ezagutzeko modua, hain aurreratua ez bada ere. Halakoetan, gorputzeko isurkarietan diren gai batzuek betetzen dute eginkizun hori; horien artean aipatu dira, esate baterako, aglutininak eta sistema entzimatikoaren osagaiak (osagarriaren parekoa dena). Halaber, esan izan da gai horiek zenbait leukozitoren mintzean egon daitezkeela, defentsa zelula horien eta partikula arrotzaren arteko zubi balira bezala, hau da, ornodunen zelula-ezagutzaren aurreko sistema direla. Horrelako ezagutzaprozesu zelularrak aurkitu dira bai intsektuetan eta oskoldunetan ere.
Ornogabeek gai arrotzak ezagutzeko duten gaitasunaren beste froga bat txertoak ez onartzea da; hainbat taldetan gertatzen da hori: belakiak, zelenterodunak, anelidoak, etab. Ezagutza hori iraupen laburrekoa dela ikusi da (marmuka eta belakietan egiaztatu denez); gairbi ikusten da hortik izaki horiek oroimen-zelularik ez dutela. Arbuioaren fenomeno honek histokonpatibilitaren konplexu nagusia (CMH) izenekoaren antzeko gaiak ornogabeetan ere aurkitzen ote ziren aztertzera eraman zituen zientzialariak.
Nolanahai ere, ornogabeen zelula-mintzean konplexu hori baden frogarik ez dago. Lur zizarearengan eta artropodoetan, ordea, bai, CMHren proteinen antzeko egitura duten zenbait gai aurkitu dira.
Sistema inmunitarioaren beste osagai batzuk ere aurkitu dira ornogabeetan, prozesuinmunologikoen bitartekoak eta erregulatzaileak alegia. Protozooetan interleuzinen antzeko gaiak agertzen dira eta gauza bera ikusi da anelidoetan eta ekinodermoetan ere. Itsas izarretan bakartu diren gai horietariko zenbaitek ornodunen linfozitoak kitzikatzeko gai dira. Intsektuetan , halaber , defentsa prozesuen faktore eta eragile batzuk aurkitu dira..
Defentsa-gai berriak aurkitzea izan da ornogabeen inmunologiari buruzko ikerketak eman dituen emaitza interesgarrienetako bat ; halakoak , geroago , ornodunetan aurkitu ahal izan dira eta haietakoren bat are sendagai bihurtu da gizakiarentzat. Hori da lisozimaren kasua , intsektuetan aurkitu den bakterioen aurkako proteina , intsektuen erantzun ez-espezifikoan askatzen dena eta giza listuan ere aurkitu dena. Azken hamarraldiotan bakterioen aurkako beste zenbait gai agertu dira intsektuetan , dosi oso apaletan dihardutenak. Horrek halako gaien inguruko ikerketa bizkortu du , gizakietan izan dezaketen aplikazioari begira..
Laburbilduz , azken garaiotan bultzatu egin den ornogabeen inmunologiari buruzko ikerketak defentsa sistema berriak ( ornodunenak baino bakunagoak ) aurkitzea bideratu du , gure mekanismo inmunologikoak hobeto ulertzeko laguntza ekar daitezkeenak haietariko batzuk..

Ornodunak

T linfozitoak

Ornodunen eboluzio eskalan, T linfozitoak masailezur gabeko arrain primitiboetan azaldu ziren lehen aldiz (mixinoideoak eta lanproiak) eta geroztik gainerako talde guztietan aurkitu dira. Zelula horietan antigenoen hartzaileen eta CD4 eta CD8 molekulenpresentzia egiaztatu ahal izan da. Egia da hezurdun arrain primitiboenetan ( gaizkatak ) eta kartilagozkoetan ( marrazoak ) ezin izan dela garbiro frogatu nola funtzionatzen duten zelula horiek , eta zelula mailako erantzun inmunitariorik ez dutela ere pentsatu izan da. Marrazo mota jakin batzuetan berriki egindako aurkikuntzek , alabaina , erantzun mota hori kartilagozko arrainetan ere badelako hipotesia bermatu dute. Orobat , berezko erasotzaileak diren NK zelulen iharduera egiaztatu ahal izan da arrain horietan ..
Hegazti eta anfibioen ( zenbait apo motaren ) T linfozitoetan bai hartzaileak eta bai bestelako mintz-molekulak daudela egiaztatu da , eta narrastietan ere izango dira seguruenik ..
Jakina denez , CMH konplexuak zerikusi handia du T linfozitoen zereginean. Ornodun talde guztietan aurkitu da , hezurdun arrainetatik gutxienez. Horietan guztietan txertoen arbuioa egiaztatu ahal izan da.
Apoetan eta hegaztietan xehetasun handiz ikertu da konplexu horren antolamendua eta arratoiarenarekin konparatu da ( CMH espezie horretan aurkitu baitzen ); horretatik ondorioztatu ahal izan da molekula-konplexu horrek arbaso komunen batean azaldu behar izan zuela inondik ere , hezurdun arrain primitiboetan , agian.

B linfoziotoak

Ornodun guztiek dauzkate antigorputzak sortzen dituzten B linfozitoak, ugaztunetan ikus daitekeen patroi berari jarraitzen diotenak.
Agnatoetan (lanproia bezalako masailezur gabeko arrainetan) inmunoglobulinak daude, IgMaren antzeko atalak dituztenak.
Marrazoetan ere antigorputz mota batzuk aurkitu dira, nahiz eta horietarik IgM mota bakarrik aurkitzen den gizakiarengan. Gauregun neurri bateko xehetasunez ezagutzen dira ornodun taldeen antigorputzak. IgM da guztietan agertzen den inmunoglobulina mota bakarra. Aitzitik, IgE direlakoak (alergien eragileak) ugaztunetan bakarrik ageri dira.
Antigorputzen konposizioari dagokionez, eredu komun bat antzematen da, nahiz eta katea bietan, arinean eta astunean, desberdintasun batzuk aurkitu diren, astunean gehixeago agian. Ornodunei dagozkien antigorputzen aniztasun eskerga geneen berkonbinazioaren teoriaren bidez argitzen da (ikus humore-erantzunari buruzko gaia).
Marrazoarena den geneak berkonbinatzeko moldeak antigorputzen aniztasun murritzagoa sortzen du.

Organo inmunologikoak

Ugaztunen anatomian organo linfoideak (timoa, gongoilak, barea eta ehun linfoidea) hezur-muinetik bereizirik aurkitzen dira. Ez da berdin gertatzen arrainetan eta anfibioetan, ehun mota biak aski nahasirik baitaude horietan. Arrainek ez hezur-muin ez gongoil linfatiko gisa bereiz daitekeen organorik ez dutela azpimarratu beharra dago. Alabaina, timoa eta barea badituzte.
Timoa, T zelulekin zerikusia duen organo nagusia, garaturik agertzen da arrainetan (goian aipatu bezala). Orobat, anfibioek ere badute organo hori, belarriaren atzealdean kokaturik. Bai horiek eta bai narrastiek,badituzte horien antz handia duten zelulak, T linfozitoek norberarena denaren aurrean tolerantzia hartzearekin zerikusia dutenak.
Barea ere (linfozito mota bien produkzioan eta B motakoak heldutasunera iristeko prozesuan parte hartzen duena) aski ongi garaturik agertzen da arrainetan ere. Anfibioei dagokienez, organo hori bai larbetan eta bai helduetan aurkitzen da. Hegaztiek organo bakarra dute B linfozitoak heldutasunera irits daitezen: Fabricioren poltsa, kloaka ondoan dagoena.
Hezur-muina anfibioetan agertzen da lehen aldiz, talde horretan zer eginkizun inmunologiko duen ezagutzen ez bada ere.