Osasun Saila / Berdintasun, Justizia eta Gizarte Politiketako Saila

Euskal Herrian bazterketa eta garapen-soziala txostenaren ondorioak

Argitalpen-data: 

Koordinazio Soziosanitarioko Taldea

FOESSA VIII txostenaren portada

FOESSA VIII txostenaren portada

Gizarte Ikasketen eta Soziologia Aplikatuaren Fundazioak (FOESSA) Euskal Herriaren lurraldekako-azterketa bat argitaratu du. Bertan, haren gizarte-garapena, desberdintasuna, pobrezia eta gizarte-harremanak jorratzen dira, Gizarteratzeari eta Gizarte Premiei buruzko 2018ko Inkestaren emaitzen arabera, Espainiako gizarte-bazterketari eta -garapenari buruz argitaratutako VIII. txostenaren zati gisa (2019).

Euskal Herriko bazterketari eta gizarte-garapenari buruzko txosten honek (FOESSA, 2019), Cáritas Españak sustatua, Euskal Herriko gizarte-integrazio/bazterketaren ardatzaren ezaugarriak jorratzen ditu, hainbat alderditan zentratutako azalpen-eredua gainditzen duen planteamendu batekin, hala nola diru-pobrezian eta gabezia materialean, eta gizarte-partaidetza zailtzen eta ahalbidetzen duten prozesuetan zentratzen da.

Txostena funtsezko edukien zazpi ardatzetan egituratzen da:

  1. Bazterketa eta garapen sozialaren testuingurua Euskal Herrian, ikuspegi konparatuan
  2. Gizarteratzea Euskal Herrian
  3. Euskal Herrian gizarte-bazterketa prozesua jasan duten pertsonen etxeen ezaugarriak
  4. Gizarte-bazterketaren ardatz ekonomikoa
  5. Gizarte-bazterketaren ardatz politikoa eta herritarraren ardatza
  6. Gizarte-bazterketaren giza ardatza eta erlazio ardatza
  7. "Intentsitate txikiko" eskubide sozialak Euskal Herrian: beharrizanak, itxaropenak, sarbide-maila eta herritarrek egindako balorazioa

 Ondorio nagusien artean, Euskal Herriari buruzko  txostenean honako hau nabarmentzen da:

  1. Zahartze-indize handia, etorkinen gaitasun txikia, ekonomikoki dinamikoa, diru-pobreziaren tasa txikiak eta errenta-desberdintasuna eta gizarte-gastu handia dituen erkidegoa Euskal Autonomia Erkidegoa da babes sozialean per capita gastu handiena duen bigarren autonomia-erkidegoa, batez ere Euskal Herriko autonomia-, foru- eta toki-erakundeek egindako gastuagatik; izan ere, oro har, biztanleko 655,8 euro bideratzen dituzte babes sozialera.
  2. Desberdintasun-tasa murritzekin, bateragarriak baitira Euskal Herrian pertsona pobreenek Espainiako gainerako tokietan baino errenta handiagoa galtzearekin, diru-sarreren egitura, oro har, Espainia osoan baino berdintsuagoa da.
  3. Euskal gizarteak integrazioaren arloan polarizazioa du ezaugarri: erabateko integrazio-egoeran dauden biztanleen ehunekoak gora egin du, nahiz eta bazterketa-tasa globalak ia ez diren murrizten bazterketa-egoera larrian dauden biztanleen pisu-irabaziarekin (zazpi pertsonatik bat, 334.000 inguru, bazterketa-egoera moderatuan edo larrian dago 2018an). Hau da, bazterketaren bilakaera negatiboa da.
  4. Gizarte-bazterketaren tasak gainerako autonomia-erkidegoetan baino txikiagoak dira, nahiz eta bazterkeria larriagoa modu kezkagarrian areagotu. Txostenean honako hau adierazten da: "azken datu horrek esploratu beharreko hipotesi bat adierazten du, hau da, gastu sozial handiago hori arazoa ez dela haren bolumena, baizik eta biztanleriaren talde eta profilen artean banatzeko modua."
  5. Ardatz politikoko eta herritartasuneko bazterkeria-egoerei dagokienez, biztanleriaren% 36ri eragiten die. Euskal Autonomia Erkidegoa da ardatz ekonomikoan bazterketa-egoeren eraginpean dagoen biztanleriaren ehunekorik txikiena duen autonomia-erkidegoa (% 15,8), eta, gainera, langabezia- eta pobrezia-tasa nabarmen txikiagoekin lotzen da.
  6. Euskal Autonomia Erkidegoan, etxebizitza (% 22,2), enplegua (% 14,5) eta osasuna (% 15,5) dira gizarte-bazterketako egoerak gehien sortzen dituzten dimentsioak. 2013az geroztik izandako bilakaeran, berretsi egin da bazterketa-egoeren eraginpean dauden biztanleen ehunekoak behera egin duela hezkuntzaren, osasunaren, gizarte-gatazkaren eta gizarte-isolamenduaren dimentsioetan, nahiz eta areagotu egin den kontsumotik, politikatik eta partaidetzatik baztertuta dauden pertsonen proportzioa. Osasunaren dimentsioari dagokionez, biztanleen% 9,6k autonomia funtzionala mugatuta dauka.  Muga larriek biztanleriaren% 3,6ri eragiten diote, eta ez-larriek% 6,1ari. Era berean, muga horien prebalentzia handiagoa da Euskal Herrian bazterketa-egoeran dauden pertsonen artean (% 23,1) integrazio-egoeran dauden pertsonen artean baino (% 7,2). Pertsona horiek jasotzen dituzten laguntzei dagokienez,% 37,7k ez dute inolako laguntzarik jasotzen, eta, hala eta guztiz ere, egoera horien eraginpean dauden pertsonen ehuneko handi batek (% 41,1) ez du laguntza gehigarririk behar. Aitzitik, populazio horren% 27,5ek laguntza ekonomikoa behar dute,% 22,6k zaintza pertsonaletarako laguntza eta% 18,9k laguntza eta gainbegiratzea. Bazterketa-egoeran dauden etxeetan bizi diren pertsona mugatuek, integrazio-egoeran dauden etxeetan bizi diren pertsona mugatuek baino neurri txikiagoan faltan botatzen dituzte zerbitzu horietako edozein. Bestalde, beren behar guztiak beteta dituztela uste duten pertsonen ehunekoa handiagoa da Euskadin (% 41,1) Espainian baino (% 37,2).
  7. Euskal Herrian gizarte-bazterketaren arriskua handiagoa da gazteek (30 urtetik beherakoak), emakumeek, etorkinek eta langabeek sostengatutako etxeetan, bai eta familia ugariek eta guraso bakarreko familiek osatutako etxeetan ere. Bazterketa-egoeren prebalentziarik handiena (% 69,9) batez ere lana bilatzeko egoeran dagoen pertsona batek sostengatutako etxe baten profilari dagokio.
  8. Bazterketaren profil nagusia Euskal Herrian: etxe ez pobreak, ardurapean adingaberik ez dutenak, laneko diru-sarrerak dituztenak, lan-merkatuan lan egiten duten pertsonek sostengatuak, hezkuntza-maila ertaina dutenak eta nazionalitate espainiarra dutenak.
  9. Euskal Autonomia Erkidegoak beste autonomia-erkidegoek baino balorazio hobea eta normalizatuagoa duten gizarte-zerbitzu publikoak aurkezten ditu (hala ere, gizarte-bazterketako egoeran dauden pertsonek haien funtzionamenduaren balorazio negatiboagoa egiten dute), eta, aldi berean, gizarte-prestazioak hobetzeko presio fiskala handitzeko herritarren jarrera txikiagoa dela baieztatzen da.

Txosten hau 2018ko Integrazioari eta Gizarte Beharrei buruzko Inkestaren emaitzetan oinarrituta egin da, Euskal Herriko 1.611 pertsonari buruzko informazioa eman duen 658 inkesten laginean oinarrituta. Horrenbestez, deskribatzailea da, eta Espainiako gizarte-bazterketari eta -garapenari buruz argitaratutako VIII. txostenean (2019) jasotako interpretazio- eta diagnostiko-esparrua osatzen du. Gizarte Ikasketen eta Soziologia Aplikatuaren Fundazioak (FOESSA) egin zuen txosten hori.

Gai honi buruz argibide gehiagorik behar izanez gero, ondoren agertzen den txostena kontsultatu: Bazterketa eta garapen-sozialari buruzko txostena Euskal Herrian (FOESSA, 2019).