Nuffield Trust ideien laborategiak ikerketa bat argitaratu du, arreta medikoan eta zainketetan teknologia digitalak sartzeak eta erabiltzeak osasun-arloko desberdintasunak murrizteko eta dauden desberdintasunak areagotzeko arriskuei buruz ohartarazteko.

Horrek esan nahi du zainketa digitalen 'alderantzizko legea' deritzona (digital inverse care law); horren arabera, laguntza gehien behar duten pertsonak dira bitarteko digitalekin elkarreragiteko aukera gutxien dituztenak.

Testuinguru horretan, Nuffield Trustek Care City test bed proiektuaren emaitzak aurkeztu ditu. Proiektu hori 2019ko ekainetik 2020ko abuztura bitartean garatu zen, eta osasunaren eta zaintza digitalen arloko berrikuntzak ingurune erreal batean txertatzen direla frogatzeko formulatu zen. Helburua zen identifikatzea eta ulertzea zer alderdik azaltzen duten pazienteen parte-hartzea osasunerako eta zainketetarako teknologia digitalaren erabileran.

COVID-19 arrakala digitala eta bazterketa

Arrakala digitala desberdintasunaren adierazpen bat da, eta, beste desberdintasun eta gizarte desabantaila asko bezala, agerian geratu da COVID-19 epidemiaren ondorioz. Pandemiaren ondorioz, elementu teknologiko gehiago sartu dira gizarte-bizitzaren hainbat arlotan, hala nola arreta medikoa eta zainketak. Hala ere, tresna digitalen erabilera handiagoak areagotu egin ditu, halaber, zerbitzuak eskuratzeko zailtasunak edo ezintasuna pertsona batzuen kasuan. Horri arrakala digitala esaten zaio, eta kontzeptu horrek erreferentzia egiten dio talde sozial desberdinen artean (irizpide ekonomikoak, geografikoak, generokoak, adinekoak edo kulturalak, adibidez) sarbidean, erabileran (gaitasun digitalen gabeziarekin lotuta) edo Informazioaren eta Komunikazioaren Teknologien (IKT) eraginean dagoen desberdintasunari.

Nuffield Trust-ek egindako txostenak defendatzen du ulertu behar dela nork dituen teknologia berriekin lotutako oztopoak esperimentatzeko aukera gehiago, osasun-zerbitzuak eta zainketak eskuratzeari dagokionez, eta, aldi berean, onartzen du gizarte-desberdintasunak osasunean faktoreen interakzio konplexu baten emaitza direla. Alde horretatik, dokumentuak NHSren Arraza eta Osasunaren Behatokia aipatzen du (The NHS Race & Health Observatory, 2022), zeinak berriki argudiatu baitu ezen, ebidentzia urria bada ere, litekeena dela inklusio digitalean jatorri etnikoarekin, adinarekin eta gabeziekin lotutako desberdintasunak alfabetatze digitalaren eta sarbide txikien ondorio izatea, bai eta bildutako datuei ematen zaien erabileran konfiantzarik ez izatea ere.

Horrela, erakunde askok azpimarratzen dute zeinen garrantzitsua den inklusio digitala lehenestea COVID-19aren ondoriozko susperraldian, eta Erresuma Batuko gobernu batzuek (Gales, Eskozia eta Britainia Handiko gobernua) erabaki dute inklusio digitala lehentasunezko arlotzat hartzea beren digitalizazio-estrategietan.

Osasun digitaleko tresnak gero eta gehiago erabiltzen direnez, komeni da ekimenak garatzea ahalik eta pertsona gehienek tresna horiei etekina atera diezaieten bermatzeko, eta, aldi berean, bitarteko alternatiboak planteatzen dira tresna horiek eskuragarriak ez direnentzat edo egokiak ez direnentzat.

Inklusio digitala

Osasun-sistema britainiarrak (NHS), inklusio digitala aipatzen duenean, funtsezko hiru alderdiri egiten die erreferentzia:

• Trebetasun digitalak (hala nola gailu digitalak erabiltzeko gaitasuna, hala nola ordenagailuak, telefono adimendunak eta Internet)
• Konektagarritasuna (Interneterako sarbidea banda zabalaren, wifiaren eta mugikorraren bidez)
• Irisgarritasuna (erabiltzaile guztien beharrak asetzen dituzten zerbitzuen diseinuarekin lotuta, zerbitzu digitaletan sartzeko laguntza-teknologien mende daudenak barne).

Care City test bed proiektuaren ebaluazioa

Proiektua proba-banku gisa sortu zen, berrikuntza digitalaren alorreko oztopoak identifikatu eta jorratzeko, bai osasun zein gizarte arretari dagokionez, bai zainketei dagokienez. Ekimen horretan Londreseko ipar-mendebaldean osasunaren eta zaintzaren arloko 11 berrikuntza-eragile bildu ziren, esperientziak eta aurkikuntzak partekatzeko, batez ere emaitzen ebaluazioa elkarrekin egiteko eta sortutako ezagutza partekatzeko. 

Horrela, probatu beharreko elementuak gaixoekin baldintza kronikoak kudeatzeko tresna teknologikoak ezartzearekin lotzen ziren, berrikuntza horien erabiltzaile nagusi gisa, etxeko arretaren eremuan izan ezik.

• Lehen mailako arretan, probatu ziren:
  • Insomnioa duten pertsonentzako terapia kognitibo-konduktuala eskaintzen duen plataforma digital bat.
  • Plataforma digital bat, pazienteak osasun-profesionalekin eta osasun-orientatzaile batekin konektatzen dituena, zeinak laguntza ematen baitie bizi-, dieta eta ariketa-estiloei dagokienez, berriki diagnostikatutako 2 motako diabetesa duten pertsonen kasuan.
  • Etxeko gernuaren proba, diabetesa duten pertsonentzako albumina/kreatinina zatidura zehazteko.

• Ospitalean, bihotzeko gaixotasunak dituzten pertsonei errehabilitazio kardiakoa urrunetik (hezkuntza eta ariketak barne) ematen dien aplikazio batera jo zen.

• Etxeko arretaren eremuan, erabiltzaileen osasun-egoerari buruzko kezkak erregulartasunez monitorizatzeko eta identifikatzeko, honako hauek probatu ziren:
  • Bizi-konstanteak neurtzeko kit digital bat.
  • Gernu-analisi digitalerako plataforma bat.

Ikasitako 12 ikasgaiak

Proiektuak aukera eman zuen pertsonak osasun digitaleko tresnen erabileran inplikatzeko edo ez inplikatzeko hainbat arrazoi identifikatzeko. Lortutako emaitzetatik, osasun eta zainketa arloko teknologia berrien erabilera sustatzeko ekimenen diseinuan kontuan hartu beharreko 12 alderdi ondorioztatzen dira:

1. Berrikuntza eta ezarpen-ibilbidea elkarrekin ko-diseinatzea etorkizuneko erabiltzaileekin eta berrikuntza inplementatzen duten langileekin, eta, horretarako, ezarpenaren tokiko testuinguruari erantzutea.
2. Pazientearen onarpenean eta konpromisoan eragina izan dezaketen faktore konplexu ugari daudela onartzea, testuinguru klinikoa (zentzu zabalean), bere izaerarekiko jarrera indibidualak, motibazioa eta pribatutasunari buruzko kezkak barne.
3. Pertsonengan zentratutako garapenak sustatzea, teknologia nork erabili nahi duen edo erabili ahal izango duen eta zer laguntza-maila beharko lukeen suposizioak egitea saihesteko.
4. Tresna teknologikoak sartzeari eragin diezaioketen faktoreei erreparatzea.
5. Berrikuntza teknologikoen erabiltzaileen eta haiek txertatzea sustatzen dutenen gaikuntza etengabe identifikatzea eta babestea.
6. Inplementazio-programetan gaitasuna, denbora eta baliabideak txertatzea, modu eraginkorrean laguntzeko.
7. Berrikuntza teknologikoak ezartzean aldaketak egiteko jarrera irekia izatea, irisgarritasun-zailtasunak eta sortzen ari diren beste oztopo batzuk hobetzeko.
8. Teknologia eskuratzeko une oro sor daitezkeen zailtasunei erantzutea.
9. Arreta medikoko taldeak pazienteari berrikuntza digitalak txertatzen laguntzea modu erregularrean eta jarraituan, laguntza-testuinguruan tresna bat baitira eta haren arreta-planean txertatu behar baitira.
10. Dauden arreta-moduetarako irispideari eustea, funtsezkoa baita berrikuntza digitalak erabili nahi ez dituztenei asistentzia-zerbitzuetarako sarbidea eta erabilera kentzen ez zaiela bermatzeko.
11. Lagunen eta familiaren balioa aitortzea, babesa emateko eta motibazioa sustatzeko.
12. Osasun digitaleko berrikuntzak erabiltzen dituzten pertsonentzat parekoen arteko laguntza gaitzeko aukerak aztertzea.

Ondorioak

Bazterketa digitala ez da osasun-zerbitzuak eskuratzeko eta erabiltzeko modu mugatuan agertzen den arazoa. Txosten honek gizarte osoan eta gizarte osoarentzat ekintzak eta politikak garatzeko beharra egiaztatzen du, teknologia berriak sartzearen ondoriozko oztopoak osasun-sistemaren, gobernuaren eta administrazioaren artean landu daitezen, kudeaketa-maila guztietan, industriarekin eta hirugarren sektorearekin batera.

Azken batean, osasun digitaleko berrikuntzak arreta hobetzeko erabil daitezke, baina ez aurrez aurreko laguntza ordezteko. Horregatik, garrantzitsua da pertsonarengan oinarritutako ikuspegia hartzea eta tresna digitalak gizabanako bakoitzaren lehentasunetan eta premia partikularretan oinarritutako aukera-multzo zabalago baten parte gisa eskaintzea. Izan ere, pertsonek sustatu behar dute eta parte hartu behar dute osasun digitaleko berrikuntzen baterako ko-diseinuan (parte-hartze digitaleko prozesua esaten zaio), eta ez, batzuetan gertatzen den bezala, teknologiak berak gidatuta.

COVID-19aren pandemiaren ondorioz, teknologia digital berriak azkar txertatu dira osasunaren eta zainketen esparruan, eta horrek agerian uzten du pazienteek teknologia horiekin duten harremana monitorizatu eta ebaluatu behar dela, zenbait alderdi identifikatzeko (motibazioa, konfiantza, alfabetatzea edo gaikuntzarako laguntza, etab.). eta gizarte-desberdintasunak osasunetik eratorritako oztopoak gainditzen laguntzeko moduak.

Nuffield Trust ideia-laborategi independentea da, eta osasunaren alderdiak jorratzen ditu, Erresuma Batuan arreta medikoaren kalitatea hobetzeko, ebidentzian eta politiken eta informazioaren analisian oinarritutako ikerketaren bidez.

Nahi izanez gero, ondorengo argitalpenera jo dezakezu: 'Pazienteari osasun-arretako eta zainketetako berrikuntza digitaletan parte hartzen lagunduz'. (Supporting patient engagement with digital health care innovations. Lessons from the Care City test bed (Nuffield Trust, 2022)