Munduko Osasun Erakundeak txosten bat argitaratu du COVID-19ak ekonomia informalean lanpostuak betetzen dituzten pertsonen osasun-desberdintasunetan duen eraginari buruz.
Txosten horrek planteatzen du lan informalak dituzten pertsonek, hau da, diru-sarrerak alde batera utzita lan-jarduerak egiten dituztenek, bai lan-arloko lege-xedapenetatik kanpo (lan-babesa eta eskubideak, etab.) Estatuko zergen kontroletik bezala, babes txikiagoa dute COVID-19aren aurrean. Honako hauek dira: banatzaileek, biltegiko langileek, etxeko langileek, gidariek, dei-telefonoguneetako langileek (call-centers), turismo- eta nekazaritza-industrietako sasoikako langileek (sasoikako langileek), eta osasunaren eta zainketen sektoreetan kontratatutako eta gaizki ordaindutako langileek (adibidez, zaintzak nork hartzen dituen).
OMEk jakinarazi du laneko segurtasunik eza, aldi baterako enplegua eta lan-baldintza txarrak osasun mental txarrarekin, gaixotasun autoinformatuaren tasa handiagoekin eta gertaera kardiobaskular neketsu eta ez neketsuen arrisku handiagoarekin lotzen direla.
COVID-19aren pandemiak kutsatzeko arrisku handiagoa eragiten die langile informalei; izan ere, funtsezko zerbitzuak ematen jarraitzen dute, eta zerbitzu horiek interakzio handia eragiten dute beste pertsona batzuekin, prebentzio-jarraibideak (eskuen higienea eta distantzia) errespetatzen ez diren baldintzetan. Horri gehitu behar zaizkio langile informal horiei eragiten dieten desberdintasun sozioekonomikoak eta osasun-desberdintasunak, aukera handiagoa ematen baitute gaixotasun larri bat izateko eta/edo aurretik zeuden osasun-baldintzengatik hiltzeko.
COVID-19ak sortutako krisi ekonomikoa langabezi egoera berriak sortzen hasi zen, eta aldi berean, laneko prekarietatea eta segurtasun eza finantzarioa areagotu ziren, eta pertsonei eta familia-nukleoei eragiten dien pobrezia-arriskua areagotu egin zen; izan ere, langile informal bat familiaren sostengu nagusi gisa gaixotzen denean, familia osoa gaixorik dago eta pobrezia-arrisku handiagoa du, eta, ondorioz, antsietatea, depresioa, substantzien kontsumoa eta gaixotasun ez-transmitigarriak etxeko indarkeriaren kasuak eta heriotza goiztiarraren arriskuak pairatzeko aukera dago.
Izan ere, OMEk egiaztatzen du diru-sarrerak sortzen dituzten jarduerak etetearekin lotutako osasunerako arriskuak bereziki larriak direla ekonomia informalean lanean ari direnentzat, COVID-19aren hedapenari eusteko neurriek larriki eragiten dietenentzat. COVID-19arekiko esposizioak eta, oro har, prebentzio eta tratamendu-bitartekoetara iristeko zailtasunek osasun fisiko eta mental txarraren prebalentzia handiagoa eragin dezakete enplegu informalak eta aldi baterakoak dituzten langileen artean, enplegu egonkorrak dituzten langileen artean baino.
Horregatik, epe luzera osasunean eragin negatiboa duen faktoretzat jotzen ditu OMEk ekonomia informalean lan egiten duten pertsonen lan-egoerei eragiten dieten desberdintasunak (oro har, haien prekarietatea, behin-behinekotasuna, eta abar), COVID-19aren eraginez gaizkiagotzen direnak.
OMEren ustez, funtsezkoa da gizarte-kohesiorako neurriak planteatzea politika espezifikoen bidez, COVID-19ak osasun-arloko desberdintasunetan duen arriskua murrizteko; izan ere, desberdintasun horiek eragina dute ekonomia informalean lan egiten duten pertsonengan edo eragin dezakete.
Gaur egun, langile informal asko baztertuta daude Europan langabeziari laguntzeko ezartzen ari diren politiketatik, laguntza-prestazio publikoen esparrutik kanpo daudelako – eta enpresa enplegatzaileek ezin dietelako beren soldata-kostuen zati bat gobernuei erreklamatu – Edo kontratuaren ezaugarriak direla-eta (behin-behinekotasuna, partzialtasuna, etab.) langabezia-prestazioetarako hautagai gisa baztertzen ditu.
Enplegu informalak dituzten pertsonen osasunean eragina duten desberdintasun sozioekonomikoak arintzeko OMEk defendatzen dituen neurrien artean, honako hauek nabarmentzen dira: Osasun unibertsalaren estaldura eta kalitatea handitzea; gizarte-babesaren egokitasuna eta estaldura handitzea, gaixotasunagatiko eta langabeziagatiko prestazioak barne; eta enplegu informalaren mailak murriztea. Azken krisi ekonomikoaren ondoren (2008) ikasitako irakaspenen arabera, zenbait osasun-emaitzaren okertzearen arrazoia osasun-zerbitzuen prestazioa murriztu izana izan zen, austeritate-neurrien inplementazioaren ondorioz. Beraz, gizarte-babesa, osasun-estaldura unibertsala eta osasun-zerbitzuen kalitatea mantentzea eta indartzea funtsezkoak dira osasuneko ekitaterik ezan sakonduko ez duen susperraldi baterako.
Ondorioz, OMEk osasun eta arreta-zerbitzuetarako sarbide unibertsala eta doakoa bermatzearen garrantzia defendatzen du, desberdintasun sozioekonomikoak eta osasun-desberdintasunak ez sakontzeko edo ekonomia informalean enplegatutako pertsonei eragiten dieten osasun-desberdintasunak ez okertzeko.
Azkenik, txosten horrek azpimarratzen du gizarte-kohesioko politikak ezartzean kontuan hartu behar dela ekonomia informaleko lan-egoeren aniztasuna, eta lehentasuna eman behar zaiela bereziki ahulak diren eta iristeko zailak diren taldeei. Ekonomia informalean, talde kalteberenak honako hauek dira: hezkuntza-maila apalenak dituzten pertsonak; migratzaileak, egoera irregularrean daudenak bereziki, lege eta gizarte-babesik ezari ez ezik, ekonomia eta osasun-arrisku gehigarriei ere aurre egin behar dietenak, COVID-10ekin estuki lotuta daudenak; eta emakumeak, osasunaren eta ekonomia informalaren zaintzaren sektorean gehiegizko ordezkaritza dutenak.
Informazio gehiago nahi izanez gero, ondorengo argitalpenera jo ezazu: COVID-19k osasuneko ekitatean duen eraginari buruzko txostena: langile informalak (COVID-19 Health equity impact policy brief: informal workers), Osasunaren Mundu Erakundeak 2021 urtean argitaratua
