Social Care Institute for Excellence (SCIE) erakundeak dokumentu bat argitaratu du, etorkizuneko babes eta zainketetan etxebizitzak duen rolari buruz (Commission on the Role of Housing in the Future of Care and Support), zainketa-politikei buruz hausnartzeko eta eztabaidatzeko, Dunhill Medical Trustek sustatuta.

Lehen txosten honek asmoen adierazpen bat planteatzen du Batzordearen helburuari dagokionez, etorkizuneko zaintza-horniduran bizitegi-dimentsioari buruz kontuan hartu beharreko alderdi kritikoak azpimarratuz eta etxean modu independentean bizitzeko zailtasunak izan ditzaketen edo beren premiei laguntzeko aukera gehiago eskaintzen dituen toki batean bizitzeko aukera izan dezaketen adinekoek etxebizitza eta laguntza gehiago hautatu eta izateko plan bat egiteko helburuarekin.

Batzorde hori 2020ko urrian eratu zen, eta etorkizunean sustatu eta garatu behar diren eredu alternatiboen garapenari buruz hausnartzea proposatzen du (hirugarren adinekoen egoitzei buruzko eredu berritzaileak barne).  

Helburu horrekin, 65 urtetik gorako pertsonen premiak aztertzea proposatzen da, nahiz eta kontuan hartuko dituen lan egiteko adinean dauden helduekin (ikasteko zailtasunak dituztenak barne) eta BAME komunitateen (beltzak, asiarrak eta etniko minoritarioak), LGTBIQ komunitateen (lesbianak, gayak, bisexualak, transgeneroak, queer edo beren sexu-identitatea zalantzan jartzen duten pertsonak) eta horien guztien disalta-egoerekin lotutako jardunbide egokien adibideak.

Erresuma Batuko bizitegi-alternatibak aztertzean, zaintzak ematen dituzten ereduzko etxebizitza sorta bat hartuko du kontuan Batzordeak, besteak beste: Hirugarren adinekoenn egoitzak eta zaharren etxeak, erretiro-komunitateak, etxebizitza babestuak, bizimodu babestua eta bizimodu partekatua deiturikoak. Etxebizitzen definizioan zaintza eta laguntza errazten duten bizitegi-alternatiba guztiak sartzen dira, nahiz eta errekonozimendu unibertsalik ez izan. Hori dela eta, Batzordearen egitekoen artean sektorerako onargarriak diren eta zerbitzu horiek erabiltzen dituzten pertsonek uler ditzaketen definizio berrien proposamena egitea dago.

Analisia hasteko bost ereduak: 

1. Hirugarren adinekoen egoitzak eta zaintza-etxeak (egoitza-etxeak eta zaharren etxeak ere esaten zaie) "zaintza pertsonala eta ostatua batera ematen eta arautzen diren lekuak dira. Pertsonak etxebizitza mota horretan bizi daitezke aldi labur edo luzeetanZaharren etxeak errelebo-zaintzarako (atsedenak) erabiltzen badira ere, pertsona askorentzat beren bizileku bakarra da, eta, beraz, beren etxe bilakatzen da, nahiz eta legez ez duten halakorik izaten eta ez duten alokatzen. Zaharren etxeak errelebo-zaintzarako (atsedenak) erabiltzen badira ere, pertsona askorentzat beren bizileku bakarra da, eta, beraz, beren etxe bilakatzen da, nahiz eta legez ez duten halakorik izaten eta ez duten alokatzen.

2. Erretiro-komunitateak (ospitalez kanpoko egoitzak, lagundutako egoitzak eta erretiratuentzako herrixkak barne) bereziki eraikita daude (edo xede horretarako egokituta) jabetzako, jabetza partzialeko edo errentamendu-kontratu baten bidez okupatutako ostatuekin. Langileek toki horretan lan egiten dute eguneko 24 orduetan, aukerako arreta-zerbitzuekin eta etxeko zerbitzuekin.Ostatu indibiduala eta independentea adineko helduei arreta eta laguntza pertsonala ematea errazteko berariaz diseinatutako eraikin batean dago, eta erosotasunak eskura daitezke lekuan bertan edo komunitatean, oro har. Erresuma Batuan, adineko pertsonentzako 11.000 egoitza inguru daude, eta 456.000 plaza dituzte.

3. Erretiratuentzako etxebizitzak (etxebizitza babestuak edo erretiro-pisuak ere esaten zaie) etxebizitza independenteak dira salmentarako, jabetza partekaturako edo alokairurako, eta zainketa-planak eta larrialdi-deien sistemak kudeatzen dituzten profesionalak dituzte. Oro har, areto partekatu bat dute, eta lorategi partekatu bat, ikuztegi-zerbitzu bat eta ostalarientzako gela bat izan ditzakete. Normalean, 40-60 plaza ditu, eta gaur egun, Erresuma Batuan 70.000 plaza ditu mota horretako etxebizitzetan. 

4. Laguntza bidezko bizitza bakarrik eta babesekin bizi daitezkeen edo etxe arrunt bat edo bereziki eraikitako etxe bat lan-adinean dauden heldu ezinduen edo adinekoen kopuru txiki batekin parteka dezaketen pertsonentzat da. Azken kasu horretan, pertsona bakoitzak bere logela izaten du normalean. Jabetzaren gainerakoa espazio komuna da, eta, normalean, horrek gutxienez egongela bat eta sukalde/jangela bat izango ditu. 2020an, Erresuma Batuan 12.800 pertsonak jaso zuten laguntza bidezko bizitza-alternatiba bat. 

5. Bizimodu partekatuaren aukerek bizitoki-alternatiba bat eskaintzen dute, 16 urtetik gorako helduei lagunduz, baldin eta ikasteko ezgaitasunak, osasun mentaleko arazoak edo bizitza independentea zailtzen duten beste premia batzuk badituzte. Gaur egun, adin handieneko taldeen artean, gora egin du lagundutako bizitzaren edo egoitza-arretaren alternatiba gisa. Planek zaintzaile baimendu batekin erlazionatzen dute zaintza behar duen pertsona. Zaintzaileak familia- eta komunitate-bizitza partekatzen du, eta zainketa-premia duen pertsonari zainketak eta laguntza ematen dizkio. Gaur egun, Erresuma Batuak 22.000 eta 30.000 etxebizitza unitate ditu lagundurik; horietatik %76 etxebizitza partekatuak dira, eta gainerako %24 etxebizitza autonomoak. 

Era berean, txosten honek planteatzen du, zahartze-esperientzien izaera berezia dela eta, kasuaren arabera eta pertsona bakoitzaren osasun-egoera, familia-egoera, laguntza-sareak, finantza-malgutasuna eta bizitzaren ikuspegi orokorra bezalako faktoreen arabera, etxebizitzaren arloko premiei modu desberdinean erantzun ahal izatea eta alternatiba horiek pertsona guztien eskura egotea.

Bizigarritasun-alternatibei buruzko gogoetan zaintzak ematearekin batera landu beharreko alderdi kritikoen artean, txosten honek gaur egun etxebizitzetan laguntza-eskaria areagotzen duten estres-faktoreen garrantzia azpimarratzen du:

• Faktore demografikoak, hala nola Erresuma Batuari eragiten dion biztanleriaren zahartzea (2048an biztanleriaren % 25ek 65 urte baino gehiago izatea espero da) eta bizi-itxaropenaren hazkundea, baina ez desgaitasunik gabeko urteak.
• Faktore ekonomikoak azken 12 urteetan Erresuma Batuan gizarte-laguntzaren finantzaketa murriztearekin lotuta daude, eta arreta eta laguntza erraztuko duten etxebizitza berrietan inbertitzeko tokiko agintariek duten gaitasuna modu larrian mugatu dute.
• Babesdun bizitegi-eskaintza urria 2017an egindako kalkuluen arabera, 71.000 ohe beharko dira, gehi Erresuma Batuak 2025erako dituen beharrak. 2029an, 260.000 plaza beharko dira gutxienez erretiro-komunitateetan.

Eta faktore horiek hainbat erronkarekin konbinatzen dira, pertsonei arreta eta kalitatezko laguntza emateko alternatibak ematen dituzten bizileku-aukerak emateko orduan, eta malgutasun egokiarekin batera, hala nola merkatuaren hauskortasuna(zainketarako bizileku-alternatibak ematen dituztenak); botere publikoek oso gutxi hautematea/ulertzea bizitegi-zailtasunek zaintzak emateari dagokionez duten garrantzia; eskulan gutxi egotea gizarte-laguntzan eta zainketetan eta gizarte-aldagarritasuneko komunitateen kalitatean eragina duten bizitoki-arazoak izateko; Lan-eskuaren eskasia gizarte-laguntzak eta zaintzak emateko; zainketen kalitatearen aldakortasuna; komunitate batzuei laguntzen dieten desberdintasunak, laguntzadun bizileku-aukerak eskuratzeari dagokionez; Erresuma Batuan bakarrik bizi diren edo bakarrik bizi diren pertsonen kopuru handia; dementzia gero eta handiagoa; edo teknologia berrien zeregina zainketetan laguntzak emateko orduan.

Batzorde honen arabera, ezaugarri hauek izan beharko ditu etorkizuneko zaintzarako laguntzak dituen edozein bizileku-alternatibak: 

• Nahi duten lekuan eta beren burua identifikatzen duten komunitate batean zaintzan laguntza emango dien etxebizitza bat eskuratzea.
• Ahalik eta independentzia-mailarik handiena sustatzea ahalik eta denbora luzeenean.
• Pertsonak eta harremanak ardatz dituzten zainketak, arreta pertsonalizatua emateko eta zaintzak behar dituzten pertsonen gizarte eta osasun-sistemen eta familia- eta soziabilitate-sareen (barnekoak eta kanpokoak) arteko harremanak sustatzeko.
• Zaintzak sustatzea, pertsonen indarguneetatik abiatuta, eta ez haien mugetatik abiatuta (adina, desgaitasuna, gaixotasuna, etab.). Horrela, zaintza beste harreman bat bezala hautemango da, eta ez trantsizio gisa, pertsonak batuko dituzten etapertsonak komunitatearen baliabideekin lotuko dituzten komunitateak sortzearen aldeko apustu argiarekin, pertsona bakoitza non bizi den alde batera utzita.
• Arreta eta laguntza-aukerak askatasunez aukeratzeko eta kontrolatzeko aukera ematea, baliabideak edozein direla ere.
• Berdintasuna sustatuta, adina, etnia, generoa, sexu-orientazioa, desgaitasun-egoera eta abar alde batera utzita.
• Ikasteko eta kalitate handiko zerbitzuak emateko gaitasuna duen lan-indarra garatuz (profesionalen plantillak).
• Elkarrekin ekoiztu eta erabaki partekatuak hartzen dituzte beren bizitoki-ingurunean zaintzak ematen dituzten pertsonek.

Gaur egun, Batzordearen lan-esparrua hainbat gai jorratzen ari da, hala nola babesdun bizitoki-alternatiben plangintza-sistemaren erreforma, horrelako alternatiben definizioa (izan ere, erretiratuentzako komunitate-etxebizitza ez dago gaur egun definituta eta plangintza-sistemaren barruan sartuta, eta horrek zaildu egiten du hura sustatzea/eraikitzea, adinekoentzako egoitzekin alderatuta), erretiratuen komunitateentzako arau-esparru bat definitzea edo jabetza-aukera egokiagoak sustatzea.

Prebentzioaren ikuspegi estrategikoa

Erresuma Batuan, osasunaren, gizarte-laguntzaren eta etxebizitzaren arloko politika guztiek prebentzioaren eta esku-hartze goiztiarraren aldeko bultzada nabarmena erakusten dute; horregatik, Batzordeak prebentzioaren aldeko apustua egin du, bere estrategiaren ardatz gisa: etxebizitzaren kalitatea hobetzeko, arreta eta babesa erraztuz.

Helburu horrekin, etorkizuneko erreformetan honako hauek kontuan hartzea proposatzen da:

• Etxebizitzan inbertitzeko konpromisoa, pertsonak hazi eta bizi izan ziren lekuarekiko errespetuzko arreta eta babes-aukerak errazteko, ez milia batzuetara edo beste eremu batean.
• Sareko lan gehiago, arreta integratuko sistemen (osasuna eta arreta lotzen dituzten duela gutxi eratutako elkarteak) eta bizimodu independenterako nahiz kolektiborako etxebizitza sorta zabalagoa garatzeko etxebizitzak eskaintzen dituztenen artean.
• Pertsonen independentzia eta ongizatea mantentzeko laguntza teknologikoak (telelaguntza, telemedikuntza, telelaguntza, lanarekin lotutako teknologia, komunikazioaren teknologia, entretenimenduaren teknologia, etxe adimenduna) azkarrago hartzea.

Gai honi buruz argibide gehiagorik behar izanez gero, ondorengo txosten kontsultatu: "Etxebizitzaren eta zaintzen etorkizuneko alternatibak: adinekoei zaintzak eta laguntzak ematen dizkieten etxebizitzak hobetuz "(Future options for housing and care: Improving housin that facilitates care and support for older people), (Commission on the Role of Housing in the Future of Care and Support (Etorkizuneko laguntza eta zainketetan etxebizitzak duen rolari buruzko batzordea) erakundeak egina eta Social Care Institute for Excellence (SCIE). argitaratuta.

Social Care Institute for Excellence (SCIE) Erresuma Batuko gizarte-laguntzara bideratutako irabazi-asmorik gabeko agentzia da. Bere proiektuen artean, NICE Collaborating Centre for Social Care da buru, NICE erakundearen gizarte-arretarako jarraibideen garapena bere gain hartuta eta Commission on the Role of Housing in the Future of Care and Support erakundearen idazkaritza teknikoa garatuta.