Nori aplikatzen zaio jenderik gabeko etxebizitzari buruzko dekretua?
Euskadin etxebizitzak dituzten pertsona guztiei, bai autonomia-erkidegoan erroldatuta daudenei, bai erkidegotik kanpo erroldatuta daudenei. Etxebizitza hutsak mobilizatu nahi dituzten beste araudi batzuekin alderatuta, honek ez ditu edukitzaile handiak soilik hartzen.
Zer da jenderik gabeko etxebizitza?
Euskadin hutsik eta etenik gabe bi urtez bizitzeko moduan dagoen etxebizitza oro. Kalkulatzen da egoera horretan 15.149 etxebizitza daudela Euskadi osoan (autonomia-erkidegoko etxebizitza-parkearen % 1,4), Euskadiko etxebizitzaren erabilerari buruzko azken txostenaren arabera (2019).
Kanonak dirua biltzeko asmorik al du?
Ez, udaletan geratzen den kanon finalista da, eta etxebizitza sustatzera bideratu behar da (dagokion zatian, udalerrian hutsik dauden etxebizitzak egiaztatzeko zereginetik eratorritako kudeaketa-gastuak ordain daitezke). Kanonaren helburua ez da dirua biltzea edo zigortzea, baizik eta herritarrak mobilizatzea Etxebizitzaren Euskal Legeak ezartzen duen etxebizitzaren funtzio soziala Euskadin gauza dadin.
Nor arduratzen da etxebizitza jenderik gabekotzat jo eta kanona eskatzeaz?
Jenderik gabe egon daitekeen etxebizitza kokatuta dagoen udala. Subsidiarioki, Eusko Jaurlaritzak ere egin ahal izango du.
Azken administrazio hori jenderik gabeko Etxebizitzen Erregistroaren arduraduna da. Erregistro horretan inskribatuko dira jenderik gabeko etxebizitzak, eta eremu batean etxebizitza-eskaera eta -beharra dagoela egiaztatzen duen adierazpenaren arduraduna da (eremua izan daiteke udalerri bat, bizitegitarako lurzoruaren hiri-sektore bat, berroneratze-eremu bat, hirigune historiko bat, hirigune bat, hiri-auzo bat edo urbanizazioak finkatutako eremu bat).
Nolako ikuskapenak egingo dira?
Udalek 2 urte baino gehiagoko etengabeko desokupazio-egoera egiaztatu ahal izango dute zuzenbidean onartzen diren bitartekoak erabiliz, eta, zehazki, erroldako eta beste erregistro publiko batzuetako datuak eskuratu ahal izango dituzte eta, gainera, ur-, gas- eta elektrizitate-datuak eskatu ahal izango dizkiete enpresa hornitzaileei.
Pertsona eta urte bakoitzeko bizitegi-erabilerarako gutxieneko kontsumotzat hartzen da pertsona bakoitzeko urteko batez besteko ur-, elektrizitate- edo gas-kontsumoaren herena, enpresa hornitzaileek etxebizitzak dauden udalerriari buruz emandako datuen arabera.
Legezkoa al da hornikuntza-enpresei datuak eskatzea? Uka daitezke?
Datuak babesteko indarrean dagoen araudia beteko da. Aukera hori jasota dago Etxebizitzaren Legean, eta dekretuan garatzen da. Mota horretako datu-eskaerak ohikoak dira ikuskapen-kasuetarako.
Udal bakoitzak eduki behar al du jenderik gabeko etxebizitzen erregistrorik?
Ez da nahitaezkoa udal bakoitzeko bat izatea, baina bai datuak Euskadi osoko erregistrora igotzea – Telematikoa eta Eusko Jaurlaritzan kokatua – jenderik gabeko etxebizitzaren ebazpen bat dagoenean edo ebazpen hori errebokatzen denean.
Ba al dago trantsizio-eperik dekretu berrira egokitzeko?
Ez, dekretua EHAAn argitaratu eta hurrengo egunean jarriko da indarrean, eta egun horretatik aurrera, udalek etxebizitza bat jenderik gabekotzat jotzeko prozedura has dezakete. Etxebizitza batek duela bi urtetik okupatzailerik ez duela susmatzen badute, dagoeneko has dezakete prozedura.
Nolakoa da prozedura?
Udalak aurretiazko ikuskatze-eginbideak ireki ahal izango ditu. Erroldako datuei eta gainerako inguruabarrei buruzko txosten bat egingo du, eta ur-, gas- eta elektrizitate-kontsumoei buruzko datuak eskatuko dizkie konpainia hornitzaileei (gutxieneko kontsumotzat hartzen da herriko pertsona bakoitzeko batez besteko kontsumoaren herena).
Prozedura hasiko da eta interesdunei entzuteko 15 egun balioduneko epea emango zaie alegazioak aurkezteko. Etxebizitza huts bat zer kasutan eduki daitekeen egiaztatzen duten frogak aurkez daitezke (lana edo osasuna dela-eta aldi baterako okupatu gabe egotea, bigarren etxebizitza, etab.).
Etxebizitza jenderik gabekotzat jotzeko prozeduraren ebazpenak berekin dakar kanona ezartzea eta ebazpena erregistro autonomikora eramatea.
Prozedura gelditu daiteke?
Bai, etxebizitza etxebizitzaren arloan eskumena duten administrazioen edo erakunde publikoen programen eskura jarrita, hala nola Bizigune programa, eta etxebizitza hutsik egotea justifikatzen duen arrazoiren bat dagoela egiaztatuta.
Noiz jartzen da abian erregistro autonomikoa?
Amaitzen ari da. Uda ondoren prest egongo da.
Zenbatekoa da kanona?
10 euro/m2 eta, ondoren, hasierako kostuaren % 10eko igoera etxebizitza hutsik dagoen urte gehigarri bakoitzeko. Hasierako kanonaren hirukoitza lortzen denean, urteko % 10eko igoera eteten da, baina kanona denbora-mugarik gabe kobratzen jarraitzen da, gehieneko zenbateko horretan.
Noiz uzten zaio kanona ordaintzeari?
Udalak jenderik gabeko etxebizitzaren deklarazioaren ebazpena errebokatzen duenean, likidatutako azken urteko aldiaren zenbatekoa hilabeteka hainbanatuz. Etxebizitza bizitegi-erabilerarako okupatzen dela egiaztatzen denean errebokatu ahal izango da.
Legezkoa al da OHZren errekargua eta, gainera, jenderik gabeko etxebizitzaren kanona kobratzea?
OHZren eta kanonaren koexistentzia legezkoa da. Horixe errekurritu zuen PP alderdiak Konstituzio Auzitegian Etxebizitzaren Legea onartu zenean, zergapeko egitateak bikoizten zirela alegatuz. Epaimahaiak esan du bateragarriak direla.
Eta udal batek ikuskapenak abian jartzen ez baditu, Jaurlaritzak ordezkatuko du?
Subsidiarioki egin lezake.
Zer gertatzen da bigarren etxebizitzekin?
Euskal Autonomia Erkidegoan kokatutako titular bakoitzeko etxebizitza gehigarri bakarra zenbatuko da. Osagarri guztiak sar daitezke jenderik gabeko etxebizitzaren prozeduran. Pertsona bat Euskaditik kanpokoa bada eta hainbat etxebizitza baditu autonomia-erkidegoan, horietako bat bigarren bizilekua dela alegatu ahal izango du soilik.
Ez zaie aplikatzen Euskadiko pertsona batek beste autonomia-erkidego batean dituen bigarren edo hirugarren etxebizitzei.
Dekretuak ez du esaten lehen etxebizitzaren herri berean ezin direnik egon. Bigarren etxebizitzatzat hartzeko, aldizka edo aldi baterako egonaldietan betetzen dutela justifikatu beharko dute.
Jenderik gabeko etxebizitza deklaratzeko prozeduraren entzunaldi-aldian bigarren etxebizitzaren estatusa alegatzen da.
Zer gertatzen da jenderik gabeko etxebizitzaren ebazpen bat duen etxebizitza bat saltzen badut?
Jenderik gabeko etxebizitzaren kanona jabe berriari eskualdatzen zaiola, eta hark kanona errebokatzeko eskatu beharko duela etxebizitzan bizi behar badu, edo ordaindu beharko duela hutsik jarraitzen badu.
Jenderik gabeko etxebizitza gisa deklaratzeko prozedura irekian dagoen etxebizitza bada, erosleak entzunaldi-izapiderako eta frogak aurkezteko eskubidea izan dezake.
Eta zer gertatzen da etxebizitza urte askoan hutsik badaukat?
Nahitaezko alokairua edo nahitaezko desjabetzea gerta daitezke.
Nahitaezko alokairua aukera bat da jenderik gabeko etxebizitza aktiboa ebatzi zenetik urtebete baino gehiago hutsik daramaten etxebizitzetarako. Nahitaezko alokairuak aldi baterako desjabetzea dakar, bost urterako, beste bost urtez luzatzeko aukerarekin. Desjabetzea udalentzako tresna bat da, eraikinak abandonatuta daudelako herritarren segurtasunerako arriskua dakarten kasu muturrekoenetan. Kalte-ordaina dakarte. Xedapen gehigarri bat dago hiri-berroneratze kasuetarako.
Nahitaezko alokairua eta desjabetzea soilik egiten dira Etxebizitza Sailak tentsio-eremu izendatutako eremuetan (etxebizitza-eskaera eta -premia egiaztatua duten eremuak), udalek eskatuta edo ofizioz.
Eusko Jaurlaritzak nahitaezko alokairuaren edo desjabetzearen puntura iritsi nahi al du?
Udalen esku dagoen beste tresna bat da, baina ez da helburua. Helburua etxebizitza hutsen parkea mobilizatzea da, puntu horretara ez iristea, muturreko kasuetarako gordetzen baita. Xedapen gehigarri batean, birgaitze edo aurri-egoeretako desjabetzeak aipatzen dira, birgaitzeko eta berroneratzeko esku-hartzeak egiteko. 27. artikulua jenderik gabeko etxebizitzak desjabetzeko da, baina kasurik azpimarragarrienetarako da.
Zer dira etxebizitza-eskari eta -premia egiaztatua duten eremuak eta nola deklaratzen dira?
Etxebizitza-eskaera edo -premia bereziko eremuak dira. Deklaratzeko, ezinbestekoa da honako bi baldintza hauek betetzea:
- Etxebiden alokairu babesturako erregistratutako 100 pertsona baino gehiago, bi urtean beren eskaerari parke publikoarekin erantzun ezin izan diotenak.
- Azken EMAren arabera, udalerriko edo udalerriaren eremu funtzionaleko batez besteko errenta baino gutxienez % 10 handiagoak diren eremuko merkatu-prezioak.
Udalek eskatuta, Etxebizitzako sailburuaren agindu baten bidez deklaratzen dira – Sailak motu propio egin dezake, baina udalari entzunaldia eman behar dio –, eta adierazpen horrek nahitaezko alokairuarekin eta desjabetzearekin lotutako dekretuaren artikuluetarako baino ez du balio.
Eskaera udalerri osoei, auzoei edo eremu funtzionalei egin dakieke.
Ateak zabalik geratzen dira beste arrazoi batzuek eremuak tentsionatu bihurtzeko.
Nork jar dezake nire etxebizitza nahitaezko alokairuan edo desjabetu dezake?
Udalak eta, subsidiarioki, Eusko Jaurlaritzak.
Zer diote horri guztiari buruz udalek?
EUDELek parte hartu du, gainerako eragile interesdunekin batera, dekretua egin bitartean irekitako partaidetza-prozesuan.
Gainera, prozedura izapidetu bitartean, Tokiko Gobernuen Batzordeak txostena egin du.
Irailean Eudelekin foro bat antolatzea erabaki da, dekretua onartu ondoren udalerrien zalantzak argitzeko eta horren inguruan egon litezkeen prestakuntza-beharrak aztertzeko.
Udalak erabaki al dezake kanona etxebizitza huts bati ezartzea ala ez?
Ez, kanona nahitaezkoa da jenderik gabekotzat jotako etxebizitza guztientzat, eta egoera hori ofizialtzen duen ebazpenean kanonaren ordainketa jasota egon behar da.
