 Euskararen historia, Euskal Herriarenarekin batera. Edota, alderantziz, Euskal Herriaren historia, hizkuntzaren bidean. Horixe da liburuaren egile Xamarrek burutu duen asmoa, urteetan egin izan diren ikerketak, bildu izan diren datuak eta idatzi izan diren berriak abiapuntu harturik. Horiek denak bata besteari egoki josi eta euskara jendearen -alegia, euskaldunen-, historia bizia ondu du.
Hizkuntza, historia eta hiztunak. Hiru hariok lotu ditu Xamar idazleak Euskara Jendea. Gure hizkuntzaren historia honetan. Aurreko Orekan. Herri eta hizkuntzen ekologiaz lanean aztertu zituenak osatu ditu bertan. Herria eta hizkuntza izan ziren estakuru orduko liburuan eta beroriek dira oraingo liburuaren aitzakia ere, nahiz eta, horretarako, Orhipean lanean erabilitako molde dibulgaziozko eta ikusgarrira itzuli den egilea.
Euskara Jendea gure hizkuntzaren historia da, hiztunen bidez kontatua. Edo, bestela esanik, Euskal Herriko hiztunen historia, hizkuntza ardatz harturik. Xamarrek ezin bereizi ditu bata bestetik. Esana du lehendik ere: "Hizkuntzaren bidez gara euskaldun. Bestenaz, beste zerbait ginateke".
Berrogei atal ditu liburuak, Historiaurrean hasi eta gaur artekoak kontatzen dizkigutenak. Kronologikoki eratua dago lana eta lau ildoren arabera banaturik: gertakizunen ildoa, lekukoak, idazleak, eta bisitariak. Horrela egin eta jakingarri asko bildu ahal izan du liburuan, era guztietako edukiak txertatuz ildo bakoitzean: historiari dagozkionak, soziolinguistikakoak, politika administrazioarenak eta abar. Azalpen nagusi bat dugu atal bakoitzaren hasieran eta, ondoren, idazle, bisitari eta lekukotasun zuzenen tartea, guztiz irakurgarriak, gure herri eta hizkuntzaren gainean bertako autoreek ez ezik, kanpokoek (bisitariek), idatzi zutena eskuera izan dezagun. Eta atal guztiak, argazki, irudi, ilustrazio eta askotariko material grafikoz lagunduta.
Liburua galeria oso bat da. Gaietan, "Erromatarrak", "Nafarroa konkistaturik", "Protestantismoa", "'Sorgin' ehizean", "Kontzientzia piztuz" eta gisakoak ditugu. Idatzietan, Ibbn Hayyan, Benjamin Tuterako, Linguae Vasconum Primitiae edo Ez Dok Amairu izango ditugu. Bisitarietan, berriz, Aimery Picaud, Marineo Siculo, Victor Hugo edota Orson Wells. Finean, unibertso oso bat, euskararena, alde askotatik azaltzen zaiguna.
Liburuan, gehienbat iraganari begira jarri da egilea, eta arrazoitu du jokaera hori: "Etorkizuneko gakoak, anitzetan iraganean dira. Gako horiek behin eta berriz errepikatzen dira: zergatik, zertarako, nola motibatu, nola egin aitzina euskara atxikiz… Gure historian dira horiek eta azalera ekarri nahi izan ditut, ez justifikazio bila joateko, ohartarazteko baizik".
Eta, azkenik, liburuaren helburu eta nahia azaltzen dituen adierazpena, Xamar berarena: "Nire ustez, herri honetan izugarrizko leizea dago egiten den ikerketaren eta jendeak, oro har, bere buruaz duen jakintzaren artean". Egilea alde hori berdintzen saiatu da liburu honetan, ikerketak euskara jendearen eskuera jarriz, jakintza transmititzeko ahaleginean.
Aurkibidea
Aitzin solasa
Sarrera
HISTORIAURREA
- Hastapenak
- Aniztasuna
- Aitzinako Euskararen berriak
- Artzain eta nekazari herria
- Indoeuropar herria
- Auzo herriak
- Zeltak
- Historiaren atarian
AITZIN AROA
- Erromatarrak
- Oiasso : hiri erromatarra
- Lurra mintzo
ERDI-AROA
- Erromaren azkena
- Akitania eta Frankoak
- Islama
- Orreaga
- Nafarroako erresuma
- Kristautasunaren hedapena
- Erromantzeak
- Donejakueko bidea
- Hiztun mutuak
- Haustura
- Norainokoa
- Etxe izenak / deiturak
- Herri kultura
ARO MODERNOA
- Nafarroa konkistaturik
- "Sorgin" ehizean
- Protestantismoa
- Mintzo orokorra
- Itsaso zabaletan
- Babesaren beharra
- Erresuma bat, hizkuntza bat
ARO GARAIKIDEA
- Frantses Iraultza
- Gerren mendea
- Kontzientzia piztuz
- Herri literatura paperetara
- Zazpiak bat
- Gerren zain
- Suntsipen aroa
- Gerren ondokoa
- Gaur artean
Azken ale
Bibliografia
Zer-Non
Liburuaren ezaugarriak
- Hizkuntza: Euskara
- Argitaratzailea: Pamiela argitaletxea, Iruñea
- Urtea: 2006
- Orriak: 282
- ISSN: 84-7681-492-5
|
