Gasteizko 2025eko Jazz jaialdia uztailaren 14tik 19ra bitartean ospatuko da Mendizorrotzan eta Europa Jauregian. 

• Gasteizko Jazz Jaialdia 2025: egitaraua (pdf)

Mendizorrotzako kontzertuak

Mendizorrotzako kontzertuak, Jaialdiaren agertoki nagusia, uztailaren 16an, asteazkena, hasiko dira Charles Mingusi egindako omenaldi batekin, hurrengo egunean ahotsak protagonista dituen gaualdi batekin jarraitzeko eta beteranotasuna eta benetakotasuna erdibana uztartzen dituen plater indartsu batekin jarraitzeko. Clasijazz Big Bandek, Espainiako talde handi onenetako batek, Epitaph interpretatuko du, XX. mendeko jazz musikari garrantzitsu eta eraginkorrenetako baten ondarea, Charles Mingus. Lan epiko honek, bere hedaduragatik -bi ordu baino gehiagotik- eta aberastasun musikalagatik, forma musikal guztiak batzen ditu, hasierako sustraietatik, bluesetik, free jazzetik edo abangoardiako musika klasikoaren formetatik.

Interpretazio horri ekiteko, Clasijazz Big Band bikoitzak lehen mailako eta Mingusek bi hamarkada baino gehiago idazteko erabili zituen partitura horiek jotzeko sobera prestatuak dauden hogeita hamar musikari baino gehiago bildu ditu, Ramón Cardo zuzendari eta saxofoi jotzaile valentziarraren zuzendaritzapean. Epitaph osorik interpretatuko da Mendizorrotzako kontzertuak inauguratzeko.

Ostegunean, hilak 17, Vitoria-Gasteizko Jazz Jaialdiak gau guztiz bokala eskainiko du, garai guztietako jazzaren ahots handiak gogora ekarriko dituzten bi interpreterekin.

Jazzmeia Horn, Afrikako jatorria duen Estatu Batuetako jazz abeslari eta musikagilea, hainbat sari eta errekonozimendu irabazi ditu, hala nola Thelonious Monk Institute Nazioarteko Jazz Lehiaketa edo Sarah Vaughan International Vocal Jazz Competition erakundearen Rising Star Award. Hain zuzen ere, Vaughan, Betty Carter edo Nancy Wilson bezalako ahots ospetsuekin alderatu izan da, baita Ella Fitzgeraldekin, scat menderatzen duelako. Jazzmeia Hornek, bere aita-amonak jaiotzean jarri zion benetako izenak, denbora gutxian jakin izan du publikoaren eta, jakina, kritikaren arreta katalizatzen eta erakartzen.

Ahots-jazz erakustaldi honen ondoren, Vitoria-Gasteizko publikoak oroitzapen atsegin bat gordetzen duen beste kantari batek jarraituko du: José Jamesek. Ahots-tesitura batekin, kritikak Billie Holidayren ahotsaren baliokide maskulino gisa definitu duena: kadentziosoa, leuna, xuxurlaria eta laztangarria, baina puntu urratu eta mingarri batekin, Jamesek bere azken diskoa aurkeztuko du Mendizorrotzan: 1978, bere jaiotzaren urtea, jazza, soula eta rhythm and bluesa jorratzeko bere moldakortasuna erakusten duena, bere intimitate pertsonalenetik kantu ausartetaraino.

Ostiralerako, Jazz Jaialdiak bi musikarirekin publiko fidelena hunkituko duen kartel bat programatu du: benetakotasuna, esperientzia, beteranotasuna eta, batez ere, birtuosismoa, bakoitza bere instrumentuan.

Al Di Meola jazz-fusioaren ordezkari handienetako bat da, rockarekin eta munduko musikak deiturikoekin, mendebaldeko eremutik kanpoko beste musika-tradizio batzuekiko interesaren emaitza. Gitarra elektrikoan eta akustikan duen nagusitasunak jazzaren eszenaren gorenean mantendu du 50 urte baino gehiagoko ibilbidean zehar.

Di Meolak sari entzutetsuak ditu, mundu bira ugari, urrezko lau album, platinozko bi eta mundu osoan saldutako sei milioi disko baino gehiago. Gainera, Chick Corea eta Stanley Clarke-rekin Return To Forever-en kolaborazio historikoak pilatu zituen edo grabazio gogoangarri bat John McLaughlin eta Paco de Lucia-rekin.

Kenny Barron piano-jolea bezalako beste erraldoi batek ostiral gau handia osatuko du. Ibilbide luze eta egonkor batekin ere, Coltrane, Monk edo Mingusen legatuaren jarraitzaile ezaguna da Barron. Bere teknika eta lirismo bikainarekin, jazz straight-ahead post bop eragin handiko maisua da. Nota bakoitza interpretatzeko duen zehaztasunak eta musika-kultura handiak jazzaren kondaira gisa berresten dute, luxu eta pribilegio berezia baita zuzenean gozatzea.

Jazz Europan zikloa

Principal Antzokiaren obrak direla eta, Vitoria-Gasteizko Jazz Jaialdiak bere ziklo abangoardistena Europa Jauregira eramango du. Kokapen berri horrek, hala ere, ez du esan nahi jazza berritzaileena hautatzeko filosofia aldatzen denik, ezta genero musikal horren joera eta soinu berriei agertoki bat eskaintzeko konpromisoa hartzen denik ere.

Jazza Europan uztailaren 14tik, astelehena, 19ra, larunbata, egingo da Vitoria-Gasteiz Hiribideko Europa Biltzar Jauregiko Maria de Maeztu Auditorioan.

Astelehenean, hilak 14, eta asteartean, hilak 15, 20:30ean hasiko dira kontzertuak, eta hilaren 16tik (asteazkena) 19ra (larunbata), berriz, ordutegia 17:30etara aurreratuko da, Mendizorrotzako kiroldegiko saio bikoitzetara joateko aukera jendeari emateko.

Move egungo laukote onenetako batek irekiko du zikloa astelehenean, hilak 14. Bertako eszenatik oso gertu dauden musikariek osatzen dute, hala nola Iñigo Ruiz de Gordejuela euskaldunak pianoan eta Borja Barrueta baterian, Alberto Arteta saxo jotzaile nafarra eta Javier Callén kontrabaxu jotzaile aragoiarra. Momentum bigarren lana aurkeztera Vitoria-Gasteizera iritsi dira, jazzaren legatuaren eta kide bakoitzaren bizipen eta testuinguru paregabeen testigantza gisa sortua, eta entzulearekin ezartzen duen komunikazio emozionalean jartzen du arreta.

Asteartean, hilak 15, Álvaro Torres Trioren txanda izango da, New Yorkeko jazz garaikidearen proposamen interesgarrienetakoa. Alvaro Torres pianista eta konpositorea New Yorkeko eszenan sortzen ari den ahotsa da. Madrildarra izan arren, bere bizitza nazioarteko ibilbide batek markatu du, eta, horren ondorioz, Kathmandu, Bartzelona, Kopenhage eta Berlin bezalako leku askotan bizi izan da, eta esperientzia horiek bere musikan eragin handia izan dute. Gaur egun, Torresek Brooklyn Conservatory of Music delakoan dihardu irakasle, eta irakasle lana Ameriketako Estatu Batuetan eta Europan emandako kontzertuekin bateratzen du, Kresten Osgood bateria polifazetikoarekin eta Masa Kamaguchi kontrabaxu jotzaile japoniarrarekin batera Vitoria-Gasteizera ekarriko duena kasu.

Iazko edizioan, Galiziako Sumrrá taldeak, Niño de Elchekin batera, proiektu berritzaile bat aurkeztu zuen, bien aukera artistikoak aztertzeko eta, aurten, bere 25. urteurrena Jazz Jaialdiaren publikoarekin ospatzera itzuliko da.
Kritikak errespetatuta, eta jarraitzaileen legio bat atzean dutela, Plataforma Jazz España saria jaso berri dute, talde finkatu gisa egindako ibilbideagatik. Manuel Gutierrezek, Xacobe Martínez Antelok eta LAR Legidok kontzertu magnetiko eta hipnotikoa emango dute, oraingoan Europa jauregiko eszenatokian, uztailaren 16an, asteazkenean.

Juan Saizen laukoteak Pindio II proiektua aurkeztuko du hilaren 17an, osteguna. Hutsera egindako soinu-bidaia horretan, Juan Saiz konpositore, flautista eta saxofoi jotzaile kantabriarrak arrisku bat hartzen du, baina beti ere jazzeko abangoardiako musikari onenetakoek eta zaletasunak ezagututako leialek babestuta, hala nola Xavi Torres pianistak, Manel Fortià kontrabaxu jotzaileak eta Genís Bagés bateria jotzaileak.

Sarah Hanahan saxofoiaren promesa gazteetako bat da. 2019an graduatu zen, eta 2022an Juilliard Schooleko masterra osatu zuen, baina dagoeneko jazzeko artista garrantzitsuekin lan egin du, hala nola Jeff “Tain” Watts, Peter Martin, Emmet Cohen edo Dee Dee Bridgewaterrekin, eta New Yorkeko jazz klub garrantzitsuetan ere aritu da. Gorabidean den 30 urtetik beherako jazzaren bost artista onenetako bat da, eta Among Giants estreinako diskoa aurkeztuko du ostiralean, hilak 18, Vitoria-Gasteizko Jaialdian.

Larunbatean, hilak 19, beste interprete gazte batek osatuko du zikloa, Milena Casado tronpetistak. The New York Times egunkariak errebelaziotzat jotzen du, eta musikaren ikuspegi bakar eta erabat pertsonalagatik ezaguna da. Aurreko edizioan, Terri Lyne Carringtonekin jo zuen Mendizorrotzan, eta aurten bere taldeko lider gisa aurkeztuko da Reflection of Another Self diskoarekin. Musikalki abenturazalea eta guztiz pertsonala den lehen lana, autoaurkikuntza, erresilientzia eta trauma pertsonalen gainditze bidaia, oinarri sendoekin, jazzaren mundua iraultzera bideratutako musika iragartzen duena.

Toquinhok emango dio amaiera 

“Aquarela” abesti ahaztezinaren egilea bossa novaren erreferente handienetako bat da – Brasilgo musika herrikoia Latinoamerikako jazzaren adar nagusietako bat da – eta Vitoria-Gasteizko Jazz Jaialdiaren 48. edizioari amaiera emango dio uztailaren 19an, larunbata.

Antonio Pecci, mundu osoan Toquinho bezala ezaguna, Caetano Veloso, Chico Buarque eta Gilberto Gilekin batera, bere herrialdeko musika artea ulertzeko modu berri bat eratu zuten musikarien belaunaldi bateko kidea da. Ia sei hamarkadako ibilbidean zehar, Toquinhok, 14 urteekin Paulinho Nogueira musikariarekin gitarra ikasketak hasi zituenak, esperimentatu eta eboluzionatu egin du, berezko nortasun duen gitarrista eta kantagile bihurtu arte. 40 disko baino gehiago argitaratu ditu, eta mundu mailako bira ugarik bossa nova eta jazz tropikalaren hedapenaren erreferente bihurtu dute.

Toquinhok gaur egungo gitarraren talenturik handienetako bat den bere herrikide batekin partekatuko du agertokia: Yamandu Costa. Duela bi urte, Vitoria-Gasteizko Jazz Jaialdiko publikoa bere 7 sokako gitarraren sormen musikalaren eta teknikaren lekuko izan zen,. Toquinho eta Yamandu Costak Montreuxeko Jazz Jaialdian zuzenean grabatutako Bachianinha albumean parte hartu zuten, eta disko instrumental onenaren Latin Grammy 2021 saria irabazi zuten.

48. edizioaren azken gauean lehen parteak ere hots brasildarra izango du, Dora Morelenbaum abeslari eta konpositorea aurkeztuko baita Mendizorrotzan, Brasilgo musikaren olatu berriaren ahots miragarrienetako bat.

Bere familiarengandik jasotako talenturekin, bere ama, Paula Morelenbaum, abeslari aparta da eta bere aita, Jaques Morelenbaum, biolontxelo jotzaile eta mundu mailako izen handiko moldatzailea. Dora bere gurasoak Caetano Veloso, Gal Costa eta Tom Jobim bezalako mitoekin lanean ari zirela ikusten hazi zen.

Bere talentua Bala Desdejo taldearekin irabazitako Grammy  Latino batek aitortu du, eta Brasilgo konpasak herrialdetik kanpo publiko berri bati ireki zizkion. 2024. urtearen amaieran, Pique bakarkako lehen diskoa kaleratu zuen, eta, horrekin, iraganaren eta orainaren arteko zubiak eraikitzen lortu zuen, funkya, soula eta jazza indie pop estetikarekin nahastuz.

Vitoria-Gasteizen, Guilherme Lirio gitarra, Daniel Conceição bateria eta Guto Wirti baxu-jotzailea taldekide bezala izango ditu.

Gauerdiko jazza

Luca Filastro piano-jotzaile italiarra jam session-eko hirukotearen buru da. Jam sesión hori hilaren 15etik, asteartea, 19ra, larunbata, egingo dira Silken Ciudad de Vitoria hotelean, gauerditik aurrera. Piano Strideko egungo interpreterik onenetakotzat jotzen da, duela 100 bat urte Willie "The Lion" Smith, James P. Johnson edo – geroago – Fats Waller bezalako jazzaren aitzindariek sortutako hizkuntzatzat. Baina Filastrok Count Basie eta Oscar Peterson klasikoetatik ere edan du, eta horiei bere interpretazio-estiloa gehitu die. Vincenzo Florio kontrabaxuan eta Andrea Nunzi baterian izango ditu lagun Filastrok.

Jazza kalean

Vitoria-Gasteizko Jazz Jaialdiak ere programazio zabala prestatu du kalean, musika hiriko txoko guztietara helarazteko. Guztira, tokiko taldeen hamar kontzertu izango dira, Gasteiz ON eta Swingvergüenzas Jazz & Swing Gasteiz Jaialdiaren sustatzaileekin lankidetzan. Vitoria-Gasteizko Udal Bandak ere jazz kontzertua eskainiko du La Florida parkeko Ur Lorategi Sekretuan. Emanaldi guzti hauen osagarri, hilaren 16tik 190ra, Jaialdiko brass band tradizionalak eskainiko dituen kontzertuak izango dira. Oraingo honetan, South Side Stompers talde katalanak New Orleanseko benetako soinua zabalduko du Vitoria-Gasteizen, eta uztailaren 19an, larunbata, Andre Maria Zuriaren plazatik Mendizorrotzako kiroldegiraino Second Line-rekin amaituko da.

Jazza parkean

Prado parkea da jazzaren eta zuzeneko musikaren zaletasunaren gosea zabaltzeko ezin besteko hitzordua bihurtu da. Jazza Parkeaneko programazioak etenik gabeko hamabi orduko musika eskaintzen du. 11:30etatik aurrera Jesus Guridi Musika Kontserbatorioko ikasleen eta Luis Aramburu Musika Eskolako Bangbaduo konboen emanaldiarekin. Aperitiboaren orduan, Septeto Santiaguero kubatar taldeak, Kubako musika tradizionalaren eta trova santiagueraren adierazgarririk handienetakoak, parkea son eta beroz beteko du. Mario Benso programatzaile, kronista eta Jazz Dj-ak, jazz bazkalordua girotzeko, abesti onenen aukeraketa bat egingo du, eta Zarata Selektion talde gaztearen erritmoa eta hip hopa jarraituko ditu.

Tardeoak Hip Horns Brass Collective-ren erritmoa izango du, brass banden estereotipoak hausten dituen banda, hip-hoparen munduan murgiltzen da gospel, funk edo R & Ben eraginekin. Rhythm and Blues-en lekukoa hartuta, bertako The Allnighters taldea bere hirira itzuliko da, bere zuzeneko indartsuarekin "Big Brother" azken diskoko abestiak jotzeko. Gaueko ginga Rambalaya talde katalanak jarriko du, "Plays For The Brokenhearted" lan berria ere baduena, non R & B, rock 'n "roll klasikoa eta balada hunkigarriak aurkitzen diren. Igandean, hilak 13, Prado parkean ere, zuzeneko musika eta zinema elkartuko dira, Jazz Jaialdiaren eta Korterrazaren lankidetzari esker. 22:00etatik aurrera, Geometrical Sardine jazz esperimentaleko hirukote mallorcarrak parkeko agertokiko pantailan bat-bateko irudiei musika jarriko die. 23:00etan, Adrián Royo piano-jotzailearen txanda izango da. Kasu honetan, Kill Jazz Vol.1 izeneko ikuskizunean irudi-muntaia baten gainean bere pianoarekin inprobisatuko du.

Jarduera paraleloak

Hibridalab Arabako Berrikuntza Irekiko eta Sormen Transferentziako Zentroarekin lankidetzan, Jazz for Innovation by Hibridalab programa garatuko da. Hiru hitzaldiko zikloa izango da, uztailaren 16, 17 eta 18n, 12.00etatik aurrera, Miguel de Unamuno Etorbideko 1. zenbakian, Zentroko Auditorioan, enpresaberrikuntzari begira. Programa honetan Jordi Pujolek, Pablo Mazuecosek eta Milena Casadok parte hartuko dute. Artium museoan, Jazzinema zikloaren zortzigarren edizioa egingo da honako erakusketa honekin: Köln 75 (Ido Fluk, 2025), La conversación (Francis Ford Coppola, 1974), Legacy (Manal Masri, 2024) y Banda sonora para un golpe de estado (Johan Grimonprez, 2024). Proiekzioak uztailaren 3an, 10ean, 17an eta 31n izango dira, 19:00etan. Jesus Guridi Kontserbatorioak eskola magistralak hartuko ditu, uztailaren 14an, astelehena, eta entsegu ireki bat uztailaren 16an, asteazkena, Clasijazz Big Band Orchestrako musikariekin. Parte hartu nahi dutenek jaialdiaren webgunean izena eman dezakete. Gainera, South Side Stompers-ek Brass Band tailerra eskainiko du uztailaren 18an, ostirala, larunbataren 19ko Second Linea osatzeko. Tokiko merkataritza eta ostalaritzarekiko konpromisoa Gasteiz Onekin egindako lankidetzaren bidez iritsi da. Hiri osoan zehar banatutako 600 establezimendu inguruk lehiaketaren programazioa duen kartela erakutsiko dute eta zozketak egingo dituzte euren webgunean. Vitoria-Gasteizko Jazz Jaialditik hiriko jazz klub ezberdinen inplikazioa ere eskertzen dugu: Café Abisinia, Bar El Abuelo, Extitxu, Café Dublín, Hotel Kora Green City, Sidrería Mendiola, Urria Taberna, NH Canciller Ayala, La Musa, HF, Bar Toloño eta The Tap, bere programazioekin, hiria jazzez betetzen laguntzeagatik.