Jaurlaritzaren Kontseiluak, 1997ko abenduaren 23an, 2000ko azaroaren 28an eta 2003ko ekainaren 10ean egindako bilkuretan hartutako Erabakien bidez, Hegaztientzako Babes Bereziko 6 Eremu (HBBE) izendatu ziren, eta 52 gune proposatu ziren Batasunaren Garrantzizko Leku (BGL) izateko. Proposamena Europako Batzordera eraman zen, eta han ontzat eman zuten BGLen zerrenda, 2004/813/EE eta 2006/613/EE Erabakien bidez. Erabakiok Atlantikoko eta Mediterraneoko eskualde biogeografikoei dagozkie, hurrenez hurren, eta hortxe kokatzen da gure autonomia-erkidegoa. Horien artean daude ibai hauek: Baia (ES2110006), Zadorra (ES2110010), Ihuda/Ayuda (ES2110012), Omecillo-Tumecillo (ES2110005) eta Ebro (ES2110008).

Europako Kontseiluaren 1992ko maiatzaren 21eko 92/43/EE Zuzentarauak habitat naturalak eta flora eta fauna basatiak nola kontserbatu arautzen du, eta, zehazki, 4. artikuluaren bitartez, eta Natura Ondareari eta Biodibertsitateari buruzko abenduaren 13ko 42/2007 Legearen 44. eta 45. artikuluen bitartez, xedatuta geratu da autonomia-erkidegoek BGL guztiak Kontserbazio Bereziko Eremu izendatu behar dituztela eta eremuok behar bezala kontserbatzeko neurri guztiak ezarri behar dituztela, lekuan lekuko habitat naturalaren eta espezieen berezitasunen arabera. Kontserbazio-neurri horiek izango dira, alde batetik, kudeaketako planak eta tresnak, eta, bestetik, erregelamenduzko neurriak, neurri administratiboak edo kontratuzkoak.

Natura Ondareari eta Biodibertsitateari buruzko 42/2007 Legearen 42.3 artikuluan ezarritakoarekin bat etorriz, Mediterraneoko eskualde biogeografikoan lehenetsi da ibaietako KBEak izendatzea, eta, ildo horretatik, toki horietako habitatak eta espezieak kontserbatzeko neurriak finkatu dira, honako alderdi hauek aintzat hartuta:

1. Euskal Autonomia Erkidegoko ibaietan Batasunaren intereseko habitatak eta espezieak daude Habitati buruzko 92/43/EEE Zuzentarauaren I. eta II. eranskinetan daude jasota, bai eta hegazti-espeziak ere Basa-hegaztien kontserbazioari buruzko 2009/147/EE Zuzentarauaren I. eranskinean daude jasota. Ibai horiek, halaber, gure erkidegora aldian-aldian heltzen diren hegazti migratzaileen atseden- eta elikagai-guneak dira.

2. Bestalde, ibaiek berebiziko garrantzia dute Natura 2000 Sarearen koherentzian, ibai-korridoreak lotura-funtzioa betetzen baitu. Funtzio hori luzetara gauzatzen dute ibai-sarean zehar bai eta zeharkako noranzkoan ere, hau da, ibaiertzeko basoek malda-basoekin eta sare ekologikoko beste mendi-inguru batzuekin duten loturetan.

3. Halako tokietako berezko habitatak hala nola, lehentasunezko zenbait habitat, esaterako: 91E0 habitata (haltzadiak eta lizardiak), zatikatuta daude oso, EAEko toki jakin eta murritz batzuetan baino ez daude, kontserbazio-egoera kaskarrean eta atzera egiteko bidean.

4. Badira Batasunaren intereseko zenbait espezie, habitat horiei lotuta daudenak, eta haien populazioa mehatxatuta dago eta, kasu gehienetan, atzera-bidean, hala nola Mustrela Lutreola (bisoi europarra), Galemys pyrenaicus (Pirinioetako desmana), Lutra lutra (igaraba), Austropotamobius italicus (ibai-karramarroa); horien artean, flora-espezieak ere badira, esaterako: Woodwardia radicans, Soldanella villosa eta Trichomanes speciosum.

5. Halako habitatak eta espezieak oso kalteberak dira, eta etengabeko presioen eraginpean daude (erabilera urbanistikoek eta nekazal eta baso-erabilerek ibai-ertzak okupatzea, batez ere, bai eta ibaietako emarien erregimenean gorabeherak izatea ere).

   92/43/EEE Zuzentarauak Kontserbazio Bereziko Eremu izendatzeko ezarritako eskakizunak betetze aldera, sakon aztertu dira Mediterraneoko eskualde biogeografikoko ibaiak, eta eskala egokian adierazi da Europar Batasunaren intereseko habitaten kokalekua. Horretaz gain, ibai horietako fauna- eta flora-espezie bereizgarrien kokapena eta kontserbazio-egoera ere aztertu dira.

   Eremu horien mugapena lan-eskala hobetuz lortu da, eta ez ditu modu esanguratsuan aldatzen ez eremuaren mugak, ez eta Batasunaren intereseko diren flora- eta fauna-espezieen populazioak ere. Europako Batzordeari bidaliko zaio mugapen hori, eguneratze aldera. Ildo beretik, xehetasun-lanei esker lortu diren habitat moten azalerari buruzko datuak, zenbait kasutan, ez datoz bat Europako Batzordera Euskal Autonomia Erkidegoko tokien zerrendaren proposamenarekin batera igorri eta jakinarazitako datuekin. Alde horiek habitatak identifikatzeko metodologiaren ondorio dira, baita hasierako proposamena egiteko unean erabili zen lan-eskalaren ondorio ere. Xehetasun-azterketari esker, habitat jakin batzuen interpretazioa zuzendu da. Esate baterako, egiaztatu ahal izan da, eremu batzuetan, formularioan adierazitako zenbait habitat-mota ez zeudela; eta, aitzitik, hasierako proposamenean adierazi ez ziren habitat-mota batzuk izan bazirela.

   Kontserbazio Bereziko Eremu izendapenerako prozeduran, ondo bete da, egoki denez, parte-hartze sozialaren prozesua, uztailaren 18ko 27/2006 Legearen printzipioei jarraikiz (lege horrek ingurumenaren alorrean informazioa eskuratzeko, herritarrek parte hartzeko eta justiziara heltzeko eskubideak arautzen ditu). Prozesu horretan, gizarte- eta ekonomia-interesen ordezkari diren hainbat eragilek hartu dute parte. Parte hartzeko bideak irekita egon dira tramitazioan zehar, bai interesdunei jakinarazpenak bidalita, bai horretarako sortutako web gunearen bidez: http://www.euskadi.eus/natura2000. Izendapen-prozesu honi buruzko informazioa eguneratuko da etengabe web gune horretan.

   Bost ibai horiek kontserbatzeko tresnak Europako Batzordeak ezarritako printzipioei jarraituz prestatu dira, hain zuzen ere 92/43/EEE Zuzentarauan jasota daudenetatik ibai horien inguruan ageri diren habitaten eta taxonen eskakizun ekologikoei erantzuna emateko.

   Horretaz, gainera, ingurune hidrikoari lotutako eremuak direla kontuan hartuta, Natura 2000 Sareko arau orokorrak aplikatuko zaizkie eremu horretako inguru guztiei. Arau horiek martxoaren 17ko 34/2015 Dekretuaren bidez onartu ziren (34/2015 Dekretua, Ingurune hidrikoari lotutako Kontserbazio Bereziko Eremuetarako (KBE) eta Hegaztientzako Babes Bereziko Eremuetarako (HBBE) Arau Orokorrak onartzen dituena). Bestalde, halako eremuetarako jarraibide eta arau espezifikoak arroko erakundeekin eta administrazio sektorial eskudunekin lankidetzan prestatu dira.

   Horrenbestez, alde batetik, apirilaren 15eko 1/2014 Legegintzako Dekretuaren bidez onartutako Euskal Herriko Natura Babesteko Legearen Testu Bateginaren 22.5. artikuluan eta, bestetik, Natura Ondareari eta Biodibertsitateari buruzko abenduaren 13ko 42/2007 Legearen 44. eta 45.1 artikuluetan ezarritakoa betez, jendaurrean jarri ondoren, Ingurumen eta Lurralde Politikako sailburuak proposatuta, eta Jaurlaritzaren Kontseiluak 2015eko martxoaren 17an egindako bilkuran proposamena eztabaidatu eta onartu ondoren, honako hau