Ulm-eko Eskola itzaltsua, MUGAK Euskadiko Nazioarteko Arkitektura Bienalaren bigarren edizioko protagonista

2019-07-03

  • Ulm-eko Eskolak erro-errotik aldatu zuen etxebizitzaren itxura, bertan erabili ohi ziren produktuak diseinatzen hasi zenez geroztik. Gaur egun, haren itzala luze-luzea da munduko industria-marka handienen diseinuan.
  • Eusko Jaurlaritzako Etxebizitza Sailak antolatzen du Bienalaren bigarren edizioa, hogeiren bat elkarte eta erakunderen laguntzarekin; tartean da Euskal Herriko Unibertsitateko Donostiako Arkitektura Goi Eskola Teknikoa ere.
  • Urriaren 10etik abenduaren 12ra bitartean, Bienalak ehunetik gora jarduera antolatu ditu. Donostian ez ezik, Bilbon eta Gasteizen ere hainbat ekitaldi izango dira.
  • Iñaki Arriola sailburuaren esanetan, aurreneko edizioaren arrakastaren ondoren, arkitekturaren alorreko erreferente bihurtu da Mugak Europa osoan, bai eta Euskadiko kultur ekimen garrantzitsuenetako bat ere.

 

Ulm-eko Eskola (1953-1968) industria-diseinuaren erreferentzia moderno garrantzitsuenetako bat da, eta hura izango da MUGAK Euskadiko Nazioarteko Arkitektura Bienalaren aurtengo edizioaren ardatza. Bienala gaur goizean aurkeztu du Iñaki Arriola Ingurumen, Lurralde Plangintza eta Etxebizitza sailburuak, ondoan Pedro Astigarraga arkitekto donostiar eta Bienaleko komisarioa zuela.

Arkitektura eta diseinua uztartuz, erakusketak bi egoitza izango ditu —Euskadiko Arkitektura Institutua eta San Telmo Museoa—, eta hainbat piezaren bitartez, Ulm-eko Eskolak gaur egungo industria-diseinuan, batez ere eguneroko objektuenean, izandako eragin itzela erakutsiko du. Ulm-eko Eskolak erro-errotik aldatu zuen etxearen itxura, bertan erabili ohi ziren produktuak diseinatzen hasi zenez geroztik. 1955Etik 1960ra bitartean, Eskolak lotura estua izan zuen Braun enpresa alemaniarrarekin.  

Arriola sailburuaren esanetan, bigarren edizioaren helburua da “Mugak arkitekturaren alorreko erreferente bihurtzea Europa osoan, bai eta Euskadiko kultur ekimen garrantzitsuenetako bat ere”.

Urriaren 10etik abenduaren 12ra bitartean, ehunetik gora jarduera antolatu dira (hitzaldi, erakusketa, tailer, mahai-inguru...), denak ere Donostian, Mugak-en epizentroan. Bilbo eta Gasteiz ere tartean egongo dira aurtengo edizioan, eta hainbat erakusketa, workshop, hitzaldi eta ikuskizun antolatuko dira bi hiriburuetan. 

Bienalaren egoitza nagusiak Donostiako Alde Zaharrean egongo dira. Ekitaldi eta jarduera gehienak hiru tokitan egingo dira: Euskadiko Arkitektura Institutu berrian (Santa Teresa komentuan dagoen hori izango da egoitza nagusia), Trinitate Plazan eta San Telmo Museoan. Urgull mendian ere antolatu dira zenbait jarduera; besteak beste, esku-hartze bat egingo da Begiratokiko bastioian, hainbat hirigune okupatuko dira, eta beste leku batzuetan ere jarduerak antolatuko dira, hala nola Tabakaleran eta Kursaalen.

Urriaren 21etik 27ra artekoa izango da Bienalaren aste nagusia; proposamen gehienak aste horretan landuko dira.

Aurten, gainera, Bienalak hainbat pabiloi efimero instalatuko ditu Donostiako kaleetan han-hemenka, etxebizitzaren bilakabideaz eta gizon-emakumeok bizitzan zehar etxebizitzarekin lotuta ditugun premiez hausnartzeko asmoz. 

Eusko Jaurlaritzako Ingurumen, Lurralde Plangintza eta Etxebizitza Sailak bultzatzen du MUGAK, eta laguntzaile modura, hainbat administrazio publiko, kultur entitate eta arkitekturaren alorreko zenbait elkarte daude tartean; besteak beste, Donostiako Udala, Gipuzkoako Foru Aldundia, Euskal Herriko Unibertsitateko Donostiako Arkitektura Goi Eskola Teknikoa, Euskal Herriko Arkitektoen Elkargoa eta San Telmo Museoa.

Antolaketan parte hartzen dutenen artean daude, halaber, Peña Ganchegui Artxiboa, Ancora Elkartea, Atari (Euskadiko Arkitektura Elkartea), Museum Cemento Rezola, Eraikune klusterra, Habic klusterra, Maushaus, Kursaal, Tabakalera eta Urban Bat jaialdia. Oraindik ere programa lantzen jarraitzen dugu, eta nahi duenak zabalik du kolaborazioak bidaltzeko epea.

 

Ulm-eko Eskola

Goraxeago ere esan dugunez, aurtengo Bienaleko erakusketa nagusiak Ulm-eko Eskola izango du gai eta ardatz. Eskola 1953an sortu zen Ulm-en, Alemanian, eta 50eko eta 60ko hamarkadetan, hirigintzan, industria-arkitekturan, produktuen diseinuan, diseinu grafikoan, komunikazioan eta antzeko beste alor askotan ikertzeari ekin zion. Eskolak jarraipena eman zion Bauhaus Weimar-Dessau-Berlin ezagunari; hain zuzen, aurten betetzen dira ehun urte Bauhaus itzaltsua sortu zutela. Ulm-eko Eskolako lehenbiziko errektorea Max Bill artista, arkitekto eta diseinatzaile suitzarra izan zen, bera ere Bauhaus-eko ikasle izana.

Eskolak ideiaren balio diferentziala aplikatu zuen arkitekturaren eta industria-diseinuaren prozesu intelektual eta produktiboan, eta hori dela eta, gaur egun ere baliagarritzat jotzen da Eskolaren printzipioak aztertzea eta aintzat hartzea, gure pentsamendu- eta produkzio-ereduak hobetzeko eta optimizatzeko eredugarri izan daitekeelakoan.

Ulm-eko Eskolak itzal ikaragarria izan du gaur egun oso ezagunak diren Alemaniako hainbat marken plangintzan, arkitekturan eta diseinuan, eta haren eragina oso nabarmena da, orobat, gaur egungo zenbait enpresatan, hala nola Apple entzutetsuan. Steve Jobs berak onartu zuen eskola germaniarrak eragin handia izan zuela bere produktuen diseinuan.

Bienaleko komisarioa den Pedro Astigarragak honela esplikatu du: “Ulm-eko Eskolak, bere objektuen diseinuaren bitartez, bere ideiak herritarrei helaraztea lortu zuen, eta horrek guztiz bat egiten du MUGAK-en filosofiarekin”.

 

Unibertsitatearen garrantzia

MUGAk zerbaitek bereizten badu munduko beste bienal batzuetatik, hori unibertsitatearen presentzia fisikoa da. Iazko edizioan bezala, aurten ere Donostiako Arkitektura Goi Eskola Teknikoko ikasleek beren campusa utziko dute, eta Bienala ospatuko den aste nagusi horretan, eskolak Alde Zaharrean emango dituzte. Kanpoko unibertsitateetako irakasle eta adituak ere etorriko dira MUGAK-era, bai Espainiatik eta bai Europako beste herrialde batzuetatik.

Bienaleko programari dagokionez, aurten ere garrantzi handiko arkitektoak etorriko dira; oraingoz haien izenak esaterik ez dugu, baina gutxi barru hasiko gara programaren berri ematen. MUGAK-ek arkitekturaren gaur egungo egoerari buruzko gogoeta eta eztabaida bultzatzen jarraitu nahi du, alor horretako profesionalei zer eginkizun dagozkien pentsatu nahirik. Gainera, arkitektura eta beste arlo batzuk, hala nola artea, kultura eta filosofia, zerk batzen eta zerk bereizten dituen aztertu nahi dugu.

Alde horretatik, Bienala nazioartekoa eta diziplinartekoa dela nabarmendu nahi izan du Arriola sailburuak; hori dela eta, aurtengo edizioaren helburua da “Mugak arkitekturaren alorreko erreferente bihurtzea Europa osoan, bai eta Euskadiko kultur ekimen garrantzitsuenetako bat ere”. 

Arkitekturak gure gizartean duen garrantziaz gogoeta egin nahi dugu, gure egunerokoan eta bizi-kalitatean zertan eta nola eragiten duen jakiteko”.  

Web-orri bat ere badu Bienalak: (www.bienalmugak.eus). Web-orri horretara sar daitezela Bienaleko jardueren berri jakin eta gure sare sozialetan parte hartu nahi dutenak.