Kantxa faktorea: Lasak eta Nazabalek euskal etapak irabazi zituzten

Miguel Mari Lasa ez zen igotzailerik onena, ezta esprinterrik onena ere. Baina oso ona zen diziplina horietan, eta abantaila fin bat zuen: lasterketan zuen adimena, agertokien eta aurkarien azterketa obsesiboa. Horregatik irabazi zuen hainbeste aldiz.

Horregatik irabazi zuen 1978ko Tourreko bederatzigarren etapa, amaiera oso ondo ezagutzen zuelako. 

- Urte bereko Euskal Herriko Itzuliko etapa bat amaitu zen leku berean amaitzen zen: Biarritzeko hipodromoan -gogoratzen du Lasak-. Pista errautsezkoa zen. Apirilean, Euskal Herriko Itzulian, konturatu nintzen gurpila apur bat hondoratzen zela, zorua asfaltoa baino astunagoa zela, eta uztailean, Tourrean, oso kontuan izan nuen.

Ordurako Lasa txirrindulari beteranoa zen, Vueltan, Giroan eta Tourrean etapak irabazi zituena. Eta bere aurkariak goitik behera ezagutzen zituen.

- Jan Raas neukan begiz jota.

Garai hartako klasikomano onenetako bat zen holandarrak, 1978ko Tour hartako aintzin-etapa eta lehen etapa irabazi zituen. 

- Raas beste etapa bat irabazteko irrikitan zegoen, aurreko egunetan esprint guztietan sartu zela ikusi nuen eta aukerak amaitzen ari zitzaizkion, aurki Pirinioak hasten baitziren. Biarritzen maila emango nuela uste nuen. Esprinta bere gurpilean hastea erabaki nuen, errautsezko pistan gerta zitekeena imajinatzen bainuen. Ez zen erraza bere gurpila harrapatzea, e? Askok borrokatzen zizuten.

Lasa beti izan zen trebea posizioaren aldeko borroketan. Gogoan du bere lehen Giroa, 22 urterekin, La Casera taldeko bere taldekide beteranoek nahiago zutela esprintean istiluetan ez sartzea: italiarrek eta belgikarrek ukondoak ateratzen zituzten eta liskarrak sortzen zituzten (“e, spagnolo, spagnolo!”), baina Lasak ez zuen konplexurik eskulekua sartzeko.

- Nik zera pentsatzen nuen: honaino etorri garenez, txapeldun guzti hauen aurka, saltsan sartu beharko da, ezta?

Nahaste-borraste horietako batean, Giroko bere lau etapetako lehena irabazi zuen, Huysmans, Godefroot, Merckx, Van den Bossche, Zilioli, Zandegú eta Gimondiren aurretik: gladiadore talde izugarria.

- Ez nuen sinesten. Txirrindulari entzutetsu horiek guztiak han, eta ni, Oiartzungo baserritar bat, iritsi eta irabazi egiten diet… A zer zoramena!

1978an Tourra Biarritzera iritsi zenean ere, Lasa ez zen kikildu: esprinterrek eta bere bideratzaileek hipodromoan sartzeko borroka bortitza piztu zuten lehen postuetan, Gerben Karstens bidea ixten zioten bi txirrindulariren artean sartzen saiatu zen, bere eskulekua izter baten kontra jo zuen, hegan atera zen eta Freddy Maertens bota zuen. Bi faborito kanporatuta. Lasak erorikoa saihestu eta amestutako posizioari eutsi zion: Raasen gurpilean.

- Azken bihurgunean, Raas garapen guztiarekin abiatu zen. Nik espero nuena, hain zuzen ere. Zuzengunea oso luzea zen, gurpilak errautsean hondoratzen ziren, eta Raasi  erritmoa mantentzea kosta egiten zitzaiola ikusi nuenean, aurreratzen hasi nintzaion garapen arinago batekin.

Lasak helmuga marra gurutzatu zuen eskuineko eskua altxatuz euforia keinu gisa.

- Niri Raasek hamarretik bederatzi esprint irabazten zizkidan. Eta Biarritzen amaiera asfalto gainean izan balitz ere irabazi egingo nindukeen. Baina nik errautsezko helmuga ezagutzen nuen, garapen egokia aukeratu nuen eta berak ez. Hurrengo egunetan, Raas hurbildu eta esaten zidan: "Lasa, kabroia!" -barre egiten du-. Niri hori gertatzen zitzaidan: beti nituen aurrean ni baino txirrindulari indartsuagoak. Batzuek nahikoa zuten pedalei gogor ematea irabazteko, baina nik haiei irabazteko moduren bat pentsatu behar izaten nuen.

Lasak bi urte lehenago ere lortu zuen garaipena Tourrean, Fleche Valonako ibilbide uhindua jarraitzen zuen etapa belgikar batean, eraso eta kontraeraso jaialdi batean. Orduko hartan, Guy Sibille Frantziako txapeldunarekin aurkeztu zen helmugan, eta esprintean gainditu zuen. Beste garaipen distiratsu bat. Baina Biarritzekoa berezia izan zen: euskal zaleek gogoz txalotzen zutela ospatu zuen garaipena, Oiartzungo etxetik berrogei kilometrora, eta hotelean emaztea eta bi urteko semearekin elkartu zen.

- Tourreko etapa bat etxean irabaztea nire ibilbideko oroitzapenik onenetakoa da -dio.

FESTA KAS TALDEAREKIN

1977ko Tourraren hirugarren etapa etxera iritsi ez ezik, sukalderaino sartzen zen, hozkailuraino: Gasteizko Los Olmos etorbidean amaitu zen, Kas freskagarrien botilaratze-plantaren ondoan.

Luis Knörr patroia, txirrindularitza zale amorratua, etapa amaiera hori bere fabrikan lortzen tematu zen, eta Tourrak XX. mendeko euskal talderik enblematikoenaren omenaldi gisa antolatu zuen. Goiz hartan, Oloroneko irteeran, Kaseko txirrindulariek agindu argia jaso zuten: ihesaldi guztietan sartu behar zuten etapa nola edo hala irabazteko. 

Lehenengo kilometroetan irrikari eutsi behar izan zioten. Tourreko zuzendariak lasterketa gelditzeko agindu zuen, izan ere, Izpegiko mendatean bonba bat lehertu zen publizitate karabana igarotzean, haur bat zauritu zuten haitz batzuk erori ziren eta errepidea moztu egin zuten. Txirrindulariek hiru ordu laurden itxaron behar zuten, ingurua garbi geratu zen arte eta jendarmeriaren zaintzapean, eta lasterketa berriz hasi zen.

Mendiko saria lortu nahi zuten txirrindulariak Izpegin lehiatu ziren, Lucien Van Impe (aurreko Tourreko irabazlea) igaro zen lehenengo eta tropelak Baztango haraneko jaitsieran egin zuen bat.

- Elizondoren ondoren gerra hasi zen, eraso asko izan ziren eta horietako batean Rossi italiarrarekin eta belgikar batekin ihes egin nuen -gogoratzen du Kas taldeko Jose Nazabalek- Ezkurra gaina igotzen atzean geratu ziren eta nik aurrera egin nuen bakarrik egin nuen aurrera.

Ehun kilometro baino gehiago geratzen zitzaizkion Gasteizeraino. Atzetik, erasoak jo eta jo aritu ziren, tropelak tregoa txiki bat hartu zuen eta Nazabalek hamar minutuko aldea lortu zuen.

- Oso zaila zen Nafarroako eta Arabako lautada horietan bakarrik ihesaldiari eustea, baina ni harrapatzeko bizkortu zirenerako berandu zen.

Nazabal oso indartsu zebilen. Urte horretan bertan, Espainiako Vueltako etapa bat irabazi zuen, Urkiolan amaitu zena, baita Aragoiko Itzulia eta Meatze Haranetako Itzulia ere, eta Tourra baino aste batzuk lehenago seigarren amaitu zuen aurreko postuak Hinault, Thévenet, Van Impe, Zoetemelk eta Merckxek (bosten artean hamalau Tour irabazi zituen, alajaina!) eskuratu zituzten Dauphinen. Aurreko urtean hirugarren amaitu zuen Espainiako Itzulia.

- Ni txirrindulari arrunt bat nintzen, ez nuen asko irabazten, beste batzuei laguntzeko negoen hor. Baina Gasteizko etapan ihesaldian sartzeko zortea izan nuen, taldekideak atzean utzi eta dena ondo atera zitzaidan -dio Zaldibiako txirrindulariak, Frantziako Tourrean tropelari ehun kilometroko pultsua edozeinek eutsi ahal izango balio bezala. Bost minutu moztu zizkioten, besoak altxatzeko beste hainbeste soberan izan zituen, eta Kas taldearen maillot arrakastatsua jantzita sartu zen taldea irten zen lantegi berera.

Miguel Indurain nafarrak 1992ko aitzin-etapa irabazi zuen Donostian; bi egunen buruan, Javier Murguialday arabarrak Gipuzkoako hiriburutik Pauerainoko etapa irabazi zuen; Roberto Laiseka bizkaitarrak eta Samuel Sanchez asturiarrak Euskaltelen maillotarekin Luz Ardidenen irabazi zuten 2001 eta 2011n, marea laranjak Pirinioak Euskadiren hedapen bihurtzen zituztenean. 2023ko Tourrak berriro eskainiko die euskal txirrindulariei jokalekua ezagutu eta motibazio gogotsu batekin korritzeko abantaila: etxean lehiatzearen abantaila.

Egilea: Ander Izagirre