• 2024an zehar tentsio mediatikoek eta hauteskundeetakoek markatutako aldi baten ondoren, hobekuntza orokorra ikusten da irekiera-adierazle nagusietan, eta aurreko puntuazioetara eta salbuespenezko aldia baino lehen izandako joerara itzuli da 2020 eta 2022 artean.
• 2025ean, immigrazioarekiko irekitasun-indizea 65,86 puntukoa izan da 100etik, aurreko edizioan baino bi puntu gehiago (63,54), eta jarrera inklusiboagoak dituzten pertsonen taldeak lehen aldiz gainditzen du biztanleriaren erdia ( % 54,2).
• Immigrazioa ez da arazotzat hartzen: % 9,7k soilik aipatzen du Euskadiko arazo nagusien artean, eta % 2,7k baino ez dio pertsonalki eragiten diola.
• Adostasun handia dago eskubide-berdintasunaren alde: % 80k baino gehiagok osasun eta hezkuntzarako sarbide unibertsala babesten du, eta hamarretik zortzik erregularizazioren bat babesten dute administrazio-egoera irregularrean daudenentzat.
• Hamar pertsonatik ia bederatzi nazioarteko babesa eskatzen dutenen harreraren alde daude, eta % 75,1ek familia-erreferenterik gabeko atzerritar jatorriko adingabe eta gazteei bizi-baldintza egokiak bermatzearen alde egiten du.
Eusko Jaurlaritzako Ongizate, Gazteria eta Erronka Demografikoaren Sailak, Euskal Herriko Unibertsitateak (EHU) eta Ikuspegi-Immigrazioaren Euskal Behatokiak "2025eko barometroa: EAEko atzerritar jatorriko biztanleekiko pertzepzioak eta jarrerak" aurkeztu dute gaur. Urteko azterlan horrek, 2007tik, EAEko biztanleek migratzaileei eta migrazio-fenomenoari buruz dituzten iritziak, pertzepzioak, balioak eta jarrerak neurtzen ditu. Julia Shershneva Ikuspegi-Immigrazioaren Euskal Behatokiko zuzendariak honako hau nabarmendu du: "Urtez urte ikusten dugu testuinguru sozial, ekonomiko eta politikoak eragina duela migrazio-fenomenoaren pertzepzioan. Horregatik, garrantzitsua da hainbat eremutatik lan egiten jarraitzea xenofobiaren eta gorroto-diskurtsoaren aurkako borrokan, eremu akademikotik, politikotik edo komunitariotik. Garrantzitsua da, halaber, migratuen gizarteratzean eta laneratzean eragina duten egiturazko faktoreak eta faktore egituratzaileak ahaztu gabe, irakurketa sinplistei kontranarratiba bat eskainiz. Gaur aurkezten ditugun datuek lasaigarriak diruditen arren, ezin diogu erne egoteari utzi".
Azterketa hori EAEn bizi diren 18 urteko eta gehiagoko pertsonei 2025eko martxoaren 11tik 27ra bitartean egindako etxez etxeko 600 elkarrizketa presentzialetan oinarritzen da. Azterlanak berresten duenez, euskal gizarteak immigrazioarekiko jarrera irekia eta inklusiboa du gehienbat, aurreko edizioan aipatutako bidean, baina irekitasun- eta onarpen-adierazleak pixka bat hobetu dira.
Sendotu egingo den irekiera
2025ean, immigrazioarekiko irekitasun-indizea, herritarrek 0tik 100erako eskalan duten posizionamendu orokorra laburbiltzen duena, 65,86 puntukoa da. Horrek esan nahi du bi puntu baino gehiago igo dela 2024an erregistratutako 63,54 puntuekin alderatuta, eta jarrera inklusiboagoetarako joera sendotzen duela COVID-19aren pandemiak eta ondorengo Ukrainako gerrak markatutako urteen ondoren, zeinetan EAEko herritarrek elkartasun ezezaguna erakutsi baitzuten.
Profilen azterketak hiru biztanleria-talde handi bereizten ditu, irekitasun-mailaren arabera: "talde irekia", herritarren % 54,2 biltzen dituena eta 75,63 puntuko batez besteko puntuazioa duena; talde anbibalentea ( % 33,7) eta talde gaitzeslea ( % 12,2), argi eta garbi posizio minoritarioetan kokatua.
Immigrazioa, egiturazko fenomenoa eta lehentasunezko arazorik ez
Barometroak berresten du immigrazioa fenomeno estruktural eta finkatutzat hartzen dela Euskadin, eta ez dela gatazka-iturritzat hartzen. Biztanleriaren % 9,7k soilik aipatzen du immigrazioa Euskadiko arazo nagusien artean, eta, galdera maila pertsonalean egiten denean, ehunekoa % 2,7ra jaisten da (gutxieneko historikoak seriean). Era berean, itxaropenak argiak dira: hamar pertsonatik bederatzik ( % 90,0) uste dute datozen bost urteetan migratzaileen etorrerak gora egingo duela, eta horrek indartu egiten du irauteko joera duen eta normaltasunetik kudeatu behar den fenomenoa delako ideia.
Gizartean eta bizikidetzan hautemandako ondorioak
Herritar gehienek uste dute immigrazioa faktore positiboa dela euskal gizartearentzat, garapen ekonomikoari, lan-merkatuari eusteari ( % 73,6) eta egungo biztanleriaren zahartzearen erronkei aurre egiteko giltzarritzat hartzen baitute ( % 71 ados).
Kulturaren arloan ere aldeko begirada finkatu da: lau pertsonatik hiruk ( % 75,5) uste dute immigrazioak aberastu egiten duela Euskadiko bizitza kulturala, nahiz eta gorakada txiki bat egon den aurreko urtearekin alderatuta kultura-homogeneotasunaren aldeko jarreran ( % 42,5). Era berean, aurreko urteetan bezala, gehienek uste dute integrazioak ahalegin bateratua izan behar duela, baina batez ere etorkinek egin beharko dutela. Azkenik, euskal gizarteak bizikidetza-giro positiboa hautematen du, azken hamarkadan pixkanaka hobetzen ari dena.
Eskubideak eskuratzea
Eskubideak eskuratzeari dagokionez, 2025ean, hamar pertsonatik zortzik babesten dute erregularizazio-moduren bat administrazio-egoera irregularrean daudenentzat: % 41,5 pertsona guztiak erregularizatzearen alde agertzen da, eta % 44,3k gutxienez lan bat dutenen alde egiten du. Posizio murriztaileenak — pertsona guztiak kanporatzea edo itzulera behartzea — oso gutxi dira. Eskubideak eskuratzeari dagokionez, euskal herritarrek argi eta garbi bermatzen dute eredu unibertsalista bat. % 84,7k uste du asistentzia sanitarioa baldintza berberetan bermatu behar zaiela pertsona guztiei, edozein dela ere haien administrazio-egoera, eta % 80,2k iritzi bera du hezkuntzarako. % 69,8k laguntza juridikora hedatu du printzipio hori. Prestazio ekonomikoei edo parte-hartze politikoari lotutako eremuetan, akordioak gehiengoduna izaten jarraitzen du, baina ñabardura gehiagorekin: % 40,2k gizarte-laguntzetarako sarbide unibertsala babesten du, eta % 24,5ek boto-eskubidea; biztanleriaren zati batek, berriz, eskubide horiek administrazio-egoera erregularizatuarekin lotzea erabaki du. Jarrera horiekin bat etorriz, hamar pertsonatik zazpik ( % 69,2) defendatzen dute bertakoek eta atzerritar jatorrikoek eskubide eta betebehar berberak izan behar dituztela, eta % 29,2k, berriz, bertakoei lehentasuna ematearen alde egiten du – azken urtean indarra galdu duen jarrera –.
Eskubide-berdintasunari eta erregularizazioari laguntza zabala ematea
Sarbide-politikari dagokionez, EAEko biztanle gehienek migratzaileen etorrera babesten dute ( % 92,8), baina babes hori lan-jarduerari lotuta dago nagusiki, sartzeko arrazoi gisa. Kudeaketa bermatzailerako laguntza kalteberatasun bereziko egoerei emandako erantzunean ere ikusten da. Babeslekua edo asiloa eskatzen duten pertsonen kasuan, hamarretik ia zortzi ( % 86,6) harreraren alde daude: % 31,3 murrizketarik gabe eta % 40,3 jazarpena egiaztatzearen mende; edozein harrera-motaren aurkako jarrerak, berriz, % 3,3 baino ez dira. Familia-erreferenterik ez duten adingabe eta gazte atzerritarrei dagokienez, euskal gizartearen % 75,1ek uste du erakundeek bizitza- eta garapen-baldintza egokiak bermatu behar dizkietela. Izan ere, % 46,3k autonomia-erkidegoen arteko banaketa-sistemen bidez ematen dute arreta, eta % 28,8k, berriz, lurraldean bertan ematen dituzte tutoretzapeko pisuak edo egoitzak.
Pertzepzioak eta estereotipoak: aurrerapenak eta erronkak
Bolumenari dagokionez, herritarrek atzerritar jatorriko biztanleen presentzia nabarmentzen dute: kalkulatzen dute Euskadin bizi diren pertsonen % 22,6 inguru Espainiatik kanpo jaio direla, eta benetako datua % 14,1 da. Hala ere, biztanleriaren ia erdiak uste du migratzaileen kopurua "egokia" dela, eta soilik % 19,0k uste du "handiegia" dela, eta % 9,8ra jaisten da benetako zifra jakinarazi ondoren. Pertzepzioaren eta errealitatearen artean nolabaiteko aldea dagoen arren – immigrazioaren presentzia gehiegi estimatzeko eta Magrebera eta Afrikako beste herrialde batzuetara iritsitakoak gehiegi egozteko joera dago –, datuek erakusten dute Euskadin erroldatutako pertsona berri gehienak Latinoamerikatik datozela, atzerritar jatorriko biztanleen erdia baino gehiago ( % 55,5) eta urteko hazkunde berrien hiru laurden inguru ( % 75) biltzen baitituzte.
Barometroak, era berean, diskurtso erabat negatiboen aurkako gaitzespena adierazten du; izan ere, estereotipo horiekin ados ez dauden pertsona gehiago daude, partekatzen dituztenak baino, nahiz eta gizarte-segmentu jakin batzuetan presente dauden. Horrek azpimarratzen du lanean jarraitu behar dela informazio zorrotzean, berdintasunean oinarritutako hezkuntzan eta zurrumurru xenofoboen prebentzioan.
Nerea Melgosa Ongizate, Gazteria eta Erronka Demografikoaren sailburuak azpimarratu duenez, emaitza horiek «Euskadik, ñabardurekin eta eztabaidekin, apustu argia egiten du bizikidetzaren, eskubide-berdintasunaren eta aniztasunaren kudeaketa ordenatu eta bermatzailearen alde», eta Ikuspegiren Barometroa funtsezko tresna da bizikidetza-giroa monitorizatzeko, eta, eremu horretan arazoren bat detektatuz gero, datuetan oinarritutako politika publikoak diseinatzea, eta ez pertzepzio desitxuratuetan.
Bestalde, Ixone Fernandez de Labastidak, EHUko Arabako Campuseko errektoreordeak, honako hau esan du: "migrazio-fenomenoaren eta bizikidetzaren ikerketa, gaur aurkezten dugun azterlanaren adibidea, garrantzi sozial handikoa da, errealitatea hobeto ezagutzeko ez ezik, berdintasun eta kohesio handiagoan eragiteko tresna erabilgarria ere bada".
«2025eko barometroa: EAEko atzerritar jatorriko biztanleekiko pertzepzioak eta jarrerak» dokumentuaren informazio gehigarria eta deskarga. Ikuspegi-Immigrazioaren Euskal Behatokiaren webgunean dago eskuragarri.
Informazio gehiago Irekia atarian (Leiho berrian irekiko da)