- Euskadik adibide eta eredu gisa jardungo du ezinbestean datozen aldaketa eta muturreko fenomenoen aurrean Europako eskualdeei prestatzen laguntzeko, eta izandako esperientziak eta landutako soluzioak partekatuko ditu bizirauteko moduak eta bizitzak galtzea saihesteko.
- Hautaketak onartzen du Euskadi eskualde aurreratua eta erreferentea dela klima-aldaketara egokitzearen arloan, kalteberatasunaren eta arriskuaren diagnostiko integrala duela, egokitzapen-neurriak ezarrita dituela eta beste hainbat jarduera abian jartzen ari dela.
Europar Batasunaren Klima Aldaketara Egokitzeko Misioan parte hartzeko hautatutako eskualdeetako bat izan da Euskadi. Europako Batzordeak Bruselan eman du misio hori gauzatzeko aukeratutako lehen eskualdeen zerrenda. Izendapenak aitortzen du Euskadi prest dagoela erreferente izateko eta Europako beste eskualde batzuekin bere esperientziak partekatzeko, eta baieztatzen du eskualde konprometitua eta erabat konbentzitua dela gizarte gisa aurre egin behar diogun larrialdi klimatikoaren erronkarekin.
Europak klima-aldaketara egokitzeko premiazko erronka aukera bihurtu nahi du kontinente erresiliente, justu eta prestatu bat lortzeko perturbazio klimatikoen aurrean, muturreko baldintza meteorologikoak, baso-suteak eta gaixotasun infekziosoak, esaterako. Euskadik Europako eskualdeei lagunduko die ezinbesteko aldaketetarako eta muturreko fenomenoetarako prestatzen, eta esperientziak eta irtenbideak partekatuko ditu, bizirauteko moduak eta bizitzak galtzea saihesteko.
Misioak, Europa Horizon programa
Europar Batasunak, Europa Horizon berrikuntza- eta ikerketa-programaren esparruan, hainbat misio zehaztu ditu finantzaketa-programa, -politika eta -erregelamenduei dagokienez beharrezkoak diren baliabideak bateratzeko eta modu koordinatuan, bai eta helburuak lortzeko beste jarduera batzuk ere. Misioak EBren anbizio handiko tresna berria dira, honako erronka hauei aurre egiteko:
- Klima-aldaketara egokitzea: Europako eskualde eta komunitateei laguntzea klima-aldaketaren aurrean erresistenteak izan daitezen hemendik 2030era
- Minbizia: hemendik 2030era hiru milioi pertsona baino gehiagoren bizitza hobetzea prebentzioaren, sendaketaren eta, minbiziak jotako pertsonen kasuan, haien familiak barne, gehiago eta hobeto bizi daitezen.
- Gure ozeanoa eta urak berreskuratzea hemendik 2030era
- Ehun hiri adimendun eta klimatikoki neutroak izatea hemendik 2030era
- Europarako lurzoruari buruzko ituna: ehun «laborategi bizi» eta «itsasargi», hemendik 2030era lurzoru osasuntsuetarako trantsizioa gidatzeko
EBren misioek, beren izaeragatik, berrikuntza eta aldaketa sostengatzen dituzte. Bereziki, berrikuntza teknologikoari dagokionez, prestakuntza teknologikoko maila ugariko jarduerak sartuko dira, baita beste neurri osagarri mota batzuk ere, hala nola arau edo erregelamendu berriak hartzea edo merkatuko gabeziak zuzentzeko tresna politiko berriak garatzea. EBren misioek finantzaketa eta inbertsio pribatuak egungo merkatu berritzaileetara erakarriko dituzte, baina Europako hazkunde iraunkorrerako merkatu berriak sortzea ere bultzatuko dute, horrela europarren eguneroko bizimodua hobetuz.
Misioak Batzordearen funtsezko lehentasun politikoei laguntzeko diseinatuta daude, hala nola Europako Itun Berdea, Aro Digitalera Egokitutako Europa, Osasunaren Europar Batasuna, Pertsonen Zerbitzurako Ekonomia eta Europako Bauhaus Berria. Adibidez, klimari buruzko misioa klima-aldaketara egokitzeko estrategia berriaren elementu zehatz bat da; minbiziari buruzko misioa, berriz, Minbiziaren aurkako Borrokarako Europako Planarena da, eta lurzoruaren gaineko misioa, berriz, landa-eremuetarako epe luzerako ikuspegiari buruzko ekimenarena.
Testuinguru horretan, Euskadi eskualde aurreratu eta erreferente gisa hautatu da klima-aldaketara egokitzearen arloan, kalteberatasunaren eta arriskuaren diagnostiko integralarekin, naturan oinarritutako egokitzapen-neurriekin eta prozesuan dauden beste jarduera askorekin.
Klima-aldaketara egokitzeko misioa
Euskadik, hautatutako eskualdeetako bat den aldetik, konpromiso hori formalizatu beharko du Europako Batzordearekin datozen hilabeteetan, eta horrek inbertsioei lotutako lan-plan bat eskatuko du.
Egokitzeko Misioaren helburua da gutxienez Europako 150 eskualderi laguntzea 2030ean klima-erresilientzia lortzeko. Horretarako, Europak finantza-baliabideak eskainiko dizkio Euskadiri bere helburuak lortzeko, honako esparru-programa hauen bidez: Horizon Europa, Egiturazko eta Inbertsioko Europako Funtsak, Bidezko Trantsiziorako Funtsa eta beste finantza-tresna batzuk. Horizon Europa programak 368.3 milioi euroko hasierako funtsa emango du 2021-2023 aldian Misioa betetzen laguntzeko. Misioa 60-100 eskualderekin hasiko da lanean epe horretan (2021-2023), eta, ondoren, beste 50-100 eskualde atxiki ahal izango zaizkio.
Euskadik, eskualde erakusle gisa, HORIZON-MISS-2021-CLIMA-02-04 deialdirako proiektu-proposamen bat aurkeztu du Europako beste 11 eskualderekin batera, erresilientzia klimatikoko irtenbide berritzaileak frogatu eta baliozkotzeko asmoz. Euskal Autonomia Erkidegoaren helburu nagusia, proiektuaren esparruan, estuarioak leheneratzeko eta lehengoratzeko egokitzapen-neurriak ezartzea da, hain aurreratuak ez dauden eskualdeetarako eredu izan daitezen, bai eta Euskadiko eragile publiko eta pribatuen parte-hartzea mobilizatzea eta egituratzea ere, klima-aldaketara egokitzearen inguruan.
Egokitzapen-misioaren helburua da klima-aldaketara egokitzearekin lotutako politikak egitea, eta 3 helburu espezifiko planteatzen ditu:
- Erresilientzia klimatikorako prestatzea, eskualdeei laguntza emanez beren inpaktuak hobeto ezagutu ditzaten eta prestatuago egon daitezen.
- Klima-erresilientziaranzko eraldaketa bizkortzea, eskualde horiei laguntza emanez baterako sorkuntza-prozesu berritzaileetan, ibilbide-orriak egiten eta irtenbideak probatzen.
- Gutxienez eskala luzeko 75 frogapen-proiektutan klima-erresilientziaranzko eraldaketa sistematikoa inplementatzea.
Klima Aldaketara Egokitzeko Misioari atxikiz, eskualdeak klima-aldaketara egokitzeko praktika-komunitate batean sartuko dira, eta horrek aukera emango die sarean lan egiteko eta Europako beste eskualde eta erkidego batzuekin ezagutza eta esperientzia partekatzeko.
Euskadiren hautagaitza eta hautaketa erreferentziazko eskualde gisa
2002an Garapen Iraunkorraren Euskal Estrategia onartu zenetik jardun du Euskadik ekintza klimatikoaren arloan, eta Egokitzapen Misioarako hautagaitza aurkeztu zuen, egokitzapenaren arloan egindako ibilbide oparoaren bilduma eginez.
Hautagaitzarako aurkeztutako dokumentuak zehaztasunez jasotzen du Euskadik egokitzapenaren arloan izan duen ibilbidea, aipatu estrategia onartu zenetik egiten ari den Trantsizio Energetikoaren eta Klima Aldaketaren Euskal Legearen aurreproiektura arte. Ibilbide honetako mugarri garrantzitsuenen artean, bereziki aipatzekoak dira Klima Aldaketaren Euskal Estrategia, KLIMA 2050 eta hura hedatzeko LIFE Urban Klima 2050 proiektua, Euskadira egokitzeko bidean ibilbide-orri argi batekin aurrera egitea ahalbidetzen ari baitira.
Ibilbide politiko eta estrategiko horren ondorioz, hainbat tresna, bisore, dokumentu, gida eta jardunbide egoki sortu dira, inplikatutako hainbat eragileri (unibertsitateak, udalerriak, ikerketa-zentroak eta herritarrak) klima-aldaketara egokitzen jarraitzeko eta Euskadi erreferentziazko eskualde bihurtzeko.
Tresna horien artean, hainbat bisore nabarmendu behar dira: klima-aldaketaren, kalteberatasunaren eta udalerrietako arriskuaren egoerak klima-aldaketaren ondorioen aurrean, edo Kostaegoki, itsas-mailaren igoerak kostaldean duen eragina ikusteko. Nabarmentzekoak dira, halaber, hirigintza-plangintzaren eta Soluzio Naturalen gidak, Euskadik esperientzia handia baitu horietan.
Azkenik, hautagaitzak nabarmendu du, gobernantza klimatikoaren alorrean, Eusko Jaurlaritzak gaitasuna duela inplikatutako eragileak eta eskura dauden baliabideak antolatzeko,, funtsezkoak baitira Euskadi eskualde aurreratu eta erreferente bihurtzeko klima-aldaketara egokitzeko arloan. Horrela, gizarteak, toki-agintaritzen sare konprometituaren bidez (Udalsarea 2030) eta Europan eta nazioartean erreferentzia diren ezagutza-eragileen bidez (EHU eta BRTA, esaterako), guztiak finantzaketa-programa desberdinen laguntzarekin eta Eusko Jaurlaritzaren koordinaziopean, ebidentzietatik ikasteko proiektu berritzaileak eta transferigarriak bultzatzea ahalbidetu dute, bai eta etengabeko hobekuntza- eta egokitze-prozesua jarraitzea ere.
