Beatriz Artolazabalek Ijito herriarekiko Euskal Estrategia berria aurkeztu du Eusko Legebiltzarrean
2022-05-04
- Ijitoen ongizatea eta parte-hartzea gainerako euskal herritarrenekin parekatu nahi ditu
- Estrategia berriak ijitoen aurkako neurriak eta sustapen sozialean oinarritutako ekintzak biltzen ditu
- Genero-ikuspegia jasotzen du dokumentuak, “emakumeen desberdintasunarekin aldatzeko ekintza positiboen eta baiezkoen esparrua sortzeko”, sailburuaren hitzetan
Vitoria-Gasteiz, 2022/05/04
Beatriz Artolazabal Berdintasun, Justizia eta Gizarte Politiketako sailburuak gaur goizean Eusko Legebiltzarreko Giza Eskubide, Justizia eta Berdintasun Batzordearen aurrean adierazi duenez, “ijito herriak jasaten duen diskriminazioa indarkeria, gorroto eta estigmatizazio diskurtsoetan agertzen da”.
2022-2026 Ijito Herriarekiko Euskal Estrategia, bere Sailak egina eta aipatutako Batzorde Instituzionalean aurkeztua, aurkeztean, Artolazabalek adierazi du ekintza-plan berri horren helburu nagusia “ijitoen gizarte-ongizatea eta parte-hartzea gainerako euskal herritarrenekin parekatzea” dela.
Sailburuak azpimarratu du Euskadin oraindik ere beharrezkoa dela ijitoentzako eta ijitoekin lan egiteko berariazko estrategia bat. Esan duenez, “ez dugu iturri ofizialik Euskadin bizi diren ijitoen kopurua ezagutzeko. Errolda etnikoak egiteko legezko ezintasunak eragiten du hori. Oro har, kopuru hori hamabost eta hogei mila pertsona artekoa dela uste da, nahiz eta ijito elkarte batzuek zifra handiagoak ematen dituzten. Biztanle gehienak gazteak dira, hazten ari dira, eta jaiotza-tasa handia dute”.
Ijitoen erdiak baino gehiago bizi-itxaropena gero eta handiagoa duten emakumeak dira, nahiz eta bizi-itxaropena oraindik euskal gizarte osoaren batez bestekoaren oso azpitik egon. Ildo horretatik, estrategia berriak genero-ikuspegia jasotzen du, eta, Artolazabalen hitzetan, “estrategia horretan jasotako neurriek gizon eta emakume ijitoei modu desberdinean nola eragiten dieten aztertzen du”. Estrategiak, sailburuak gaineratu duenez, “emakumeen desberdintasuna aldatzeko ekintza positiboen eta baiezkoen esparrua sortzen saiatzen da”.
Dokumentuak datozen 5 urteetan egin beharreko 70 ekintza biltzen ditu, eta zazpi jarduera-eremutan ekintza zehatzak garatzearen garrantzia azpimarratzen du: hezkuntza, osasuna, etxebizitza, gizarteratzea, kultura eta identitatea eta, bereziki, gizonen eta emakumeen arteko berdintasun eraginkorra eta berdintasuna.
2022-2026 Ijito Herriarekiko Euskal Estrategia hiru ardatz estrategikoren inguruan egituratzen da. Lehenengoak -eta berriagoak- Ijito-herriarengnanako gizarte-aldaketa sortzea bilatzen du, ijitoak diskriminazio-kasuetan babesteko tresnak indartzea eta ijitoen aurkako borrokaren aurka borrokatzea, Europako Batzordeak egiturazko diskriminazio-sistema historiko gisa identifikatuta. Horri dagokionez, Ikuspegik 2020an Euskadin egindako bereizkeria eta aniztasunari buruzko azterlanak argi utzi zuen ijitoa izateagatiko diskriminazioa. Hain zuzen, azterlan horretan jasotzen da elkarrekin bizitzeko EAEko biztanleen artean “deserosotasun” handiena duen kolektiboa dela.
Bigarren ardatz estrategikoan, gizarte-sustapena dago ardatz, ijitoen desberdintasun historikoaren eta gizarte-bazterketaren aurka borrokatzeko bitarteko gisa; izan ere, enplegua, osasuna, segurtasuna, hezkuntza edo etxebizitza bezalako esparruetan agertzen da. Azkenik, hirugarren ardatzak ezagutzari eta kulturartekotasunari erreparatzen dio.
Beatriz Artolazabalek adierazi duenez, “funtsezkoa da gaur egungo balio demokratikoekin bat datorren nortasuna eraikitzearen aldeko apustua egitea. Nortasun propioaren, bereiziaren eta indartsuaren arteko tentsioan oreka aurkitu behar du nortasun ireki, kosmopolita eta etengabe aldatzen ari den identitate baten aurrean”.
20 urteko esperientzia
Eusko Jaurlaritzak hogei urteko esperientzia du ijitoentzako politika espezifiko eta positiboak garatzen. Kontseilua eratu ondoren, Ijito Herriaren sustapen integralerako eta parte-hartze sozialerako I. Plana (2004-2007) onartu eta 2008 eta 2012 artean indarrean egon zen bigarren plan bat ezarri ondoren, legegintzaldi bakoitzak bere estrategia izan du.
Hirugarren estrategia, gaur goizean Eusko Legebiltzarreko Batzordean aurkeztua, bost urtekoa da, eta “ijitoek eta erakundeek Eusko Jaurlaritzaren politika esplizitu eta positiboetan hogei urtean lortutako ikaskuntzak laburtzen saiatzen da”, Beatriz Artolazabalen hitzetan.
Era berean, sailburuak esan duenez, “euskal esparrua Estatukoarekin eta, batez ere, Europakoarekin gehiago lerrokatzea” du helburu. Hala, estrategia berriak Ijitoen Berdintasunerako, Inklusiorako eta Parte Hartzeko Europako Esparru Estrategikoko ildoak eta Arrazismoaren aurkako Europar Batasunaren Ekintza Plana biltzen ditu. Aldi berean, Estatuan, 2030 arte onartutako Espainiako Ijitoen Berdintasunerako, Inklusiorako eta Partaidetzarako Estrategia Nazionalarekin batera aurrera egiten saiatzen da.
Europan onartutako erromani jatorriko pertsonak sartzeko oinarrizko hamar printzipio komunak biltzen ditu testuak. Horien artean daude, besteak beste, ijitoak gizartean erabat integratzea, generoaren dimentsioaren kontzientzia, kultura arteko planteamendua eta eskualdeetako eta tokiko administrazioen, gizarte zibilaren eta, jakina, ijitoen herriaren beraren parte-hartzea.
2022-2026 Ijito Herriarekiko Euskal Estrategiaren prestakuntzan aktiboki parte hartu du Euskal Herrian Ijito Herriaren sustapen integralerako eta gizartean parte hartzeko Kontseiluak. Horren helburua da parte hartzeko eta elkarrizketarako bide izatea, ijitoen asmoak eta eskaerak jasotzea eta ijitoen sustapen integrala sustatzeko proposamenak egitea.
