Lehendakariak 2030 Agendaren Lehentasunen Euskal Programa aurkeztu du Gobernu Kontseiluan (Gobernu Bilera 2021-3-9)

2021-03-09

• Trantsizio Sozialaren eta 2030 Agendaren Idazkaritza Nagusiaren 2021-2024 lan-plana da, eta 2 hilabetez irekita dago ekarpenak egiteko
• Nazio Batuen Ekintzaren Hamarkadari erantzuten dioten lehentasunezko lau ardatz ezartzen ditu: dibulgazioa, koordinazioa, ebaluazioa eta lehenespena
• Zabalkundearen ardatzean, Euskadi 2030 Agenda Gizarte Kontratuaren kultura eta helburu horrekin jarduteko ildo bat sustatzearen alde egiten du
• Lehentasunaren ardatzean, 7 trakzio-konpromiso eta 7 proiektu definitzen ditu, Eusko Jaurlaritzak GIHekin lotuta duen determinazioa adierazten dutenak
• Covid inpaktuaren ondorioz, 2030 Agenda eta GIHak pandemiaren aurretik baino are beharrezkoagoak eta larriagoak dira orain
• Trantsizio Sozialaren eta 2030 Agendaren idazkari nagusiak Eusko Legebiltzarrean agertzea eskatu du, programa hori aurkezteko

Lehendakariak "2030 Agendaren Lehentasunen Euskal Programa" aurkeztu du gaur Gobernu Kontseiluan. Trantsizio Sozialaren eta 2030 Agendaren Idazkaritza Nagusiaren Legegintzaldiko jarduera-plana. Dokumentu irekia da bi hilabetez, beste sail, erakunde eta gizarte-eragile batzuen ekarpenak jasotzeko. Azken bertsioa ekainean aurkeztuko da, behin betiko onartzeko.

Dokumentu horrekin batera, Lehendakariak 2030 Agendaren 2020ko Jarraipen Txostena ere aurkeztu du, ekitaldian zehar aktiboak izan diren 90 plangintza-tresna eta 147 jarduera esanguratsu biltzen dituena, 50 adierazleko multzo bati lotuta. Aldi berean, Jonan Fernandez Trantsizio Sozialaren eta 2030 Agendaren Idazkari Nagusiak Eusko Legebiltzarrean agertzea eskatu du, programa hori aurkezteko.

Aurreko Legegintzaldian, Kanpo Harremanetarako Idazkaritza Nagusiak bultzatu zuen 2030 Agendaren koordinazioa. Bere zeregina Euskadi Basque Country 2030 Agenda egin eta bultzatzean gauzatu zen. Agenda hori aitzindaria eta erreferentziala izan zen nazioartean.

Ondare horren balantze positiboari esker, bi aukera-eremu identifikatu ahal izan dira: batetik, 2030 Agendan herritarren inplikazioa eta dibulgazio soziala areagotzearen garrantzia, eta, bestetik, 2030 Agendarekin bat egiteko eta harekin lotzeko lehen fasetik Garapen Iraunkorreko Helburuekiko inplikazio proaktiboko fasera aurrera egiteko beharra.

Programa honen xedea da Legegintzaldi honetarako kontratu sozialaren kultura sustatzea, GIHek eta 2030 Agendak egungo munduan duten esanahiaren eta konpromisoaren inguruan. Programa honetan ezarritako lehentasunak lau dira:

• Zabalkundea. 2030 Agendaren zabalkundea hobetzea eta zabaltzea, eta GIHek adierazten duten eraldaketan txertatzeko mekanismoak antolatzea, Euskadi 2030 Agenda Gizarte Kontratua programa sustatuz.
• Koordinazioa. Sail arteko, erakunde arteko eta gizarteko gobernantza-mekanismoak eguneratzea, 2021-2024 aldirako Eragile anitzeko Foro bat sortuz, Nazio Batuek ezarritako Ekintzarako Hamarkadaren helburuekin bat etorriz.
• Ebaluazioa. Garapen Iraunkorreko Helburuak betetzeko euskal ekarpenaren lerrokatze-, jarraipen- eta ebaluazio-mekanismoak lehentasun berrietara egokitzea.
• Lehentasuna. Trakzio-konpromisoen eta proiektu adierazgarrien panel bat egitea eta sustatzea, Eusko Jaurlaritzak 2030 Agendaren arloan duen zehaztapena irudikatzeko. Taula honetan laburbiltzen dira.

 

Ardatzak	Trakzio-konpromisoak	Proiektu adierazgarriak
1. Pertsonak. Ekitatea	·Pobrezia eta gosea desagerraraztea, desberdintasunak murriztea eta bazterkeria prebenitzea.	I. Ekitatea proiektua
	·Hezkuntza inklusiboan sakontzea, gizarte kohesionatuagoa, solidarioagoa eta iraunkorragoa sustatzeko.	II. Hezkuntzaren auzolana proiektua. Guztiontzako hezkuntza.
2. Planeta. Ekologia	·Klima-aldaketa leheneratzea, deskarbonizazioa eta energia berriztagarriak bizkortzea.	III. Ekiola proiektua. Euskadi Berriztagarria
	·Ekosistema berde eta inklusiboko hiria, mugikortasuna eta hirigintza sustatzea.	IV. Opengela proiektua
3. Oparotasuna. Elkartasuna	·Osasun publikoa partekatzea, pertsona guztiengana iritsiko den ondasun partekatua, tokikoa eta globala den aldetik.	V. Elkarri Babestu proiektua. Osasun Globala.
	·Ekonomian eta enpresan jasangarritasun- eta erantzunkidetasun-oinarriak ezartzea eta garatzea.	VI. Basque Ecodesign Center proiektua.
4. Bakea. Giza Eskubideak	·Giza duintasunaren errespetuan oinarritutako mundu baketsu bati laguntzea, bidezko bizikidetza inklusibo baterako.	VII. Learnings from basque peace proiektua (Indarkeria prebenitzeko eta bakea babesteko euskal kasuaren ikaskuntzak)

 

Pandemiaren aurretik, 2030 Agenda eta GIHak aukera ezin hobea ziren jasangarritasun- eta elkartasun-konpromisoetan oinarritutako eraldaketa-kultura unibertsal batean aurrera egiteko. Egungo egoeran Covid gakoa sartu behar da. Koronavirusak areagotu egin ditu pertsonen eta herrialdeen arteko ahuleziak eta desberdintasunak.

Nazio Batuen "Ekintzarako hamarkadarako" (2021-2030) deia, 2030 Agenda onartu zenetik bost urte igaro ondoren, urgentziaren eta anbizio gehiagoren beharraren zentzuaren aldeko deia izan zen. Une honetan, pandemiak osasun, ekonomia, gizarte edo politika arloetan eragin dituen ahuleziek eta arrailek premiazkoagoa egiten dute interpelazio hau.

2030 Agenda pandemiaren aurretik baino beharrezkoagoa da orain. Orain, GIHek dimentsio bikoitza izan behar dute: iraunkortasunarekiko eta elkartasunarekiko barne-konpromisoa, eta globalizazioarekiko kanpo-konpromisoa.

Konpromisoa, inplikazioa, determinazioa eta proaktibitatea dira Eusko Jaurlaritzak testuinguru horretan eta 2030 Agendarekin eta GIHekin lotuta duen borondatea laburbiltzen duten kontzeptuak, eta 2030Agendaren Lehentasunen Euskal Programan islatzen direnak.