Duela ia hamar urtetik hona, poesia protagonista da Gasteizen maiatzean. 2020ko pandemiaren ustekabeko etorrerak ere ezin izan zuen bertsoaren aurka egin. Kemen eta indar horrek jaialdi bat eratu du, eta urtez urte Arabako kultur agendaren proposamen askotariko eta erakargarrienetako bat bihurtu da. Elisa Rueda Poetak Maiatzean ekimenaren arduradunak ekimenaren gakoak azalduko dizkigu.


Nola sortu zen jaialdia martxan jartzeko ideia?

Gasteiz, berez, hiri poetikoa da, ederra, kulturaz betea, solidarioa, abegikorra... Bide hori eraiki behar zen poesiarekiko maitasun hori guztiak, hainbat ikastarotara joan ohi diren idazketa-taldeetan nabarmentzen zenak, poetak ezagutzeko interesak... Gasteizen espazio bat izan zezan.


Harrezkero, etengabe hazi da. Zer balorazio egiten duzue hitzorduaren ibilbideaz eta jendearen erantzunaz?

Pozgarria da hainbeste kolektiboren inplikazioa bizitzea, hiritik bertatik, eta oso garrantzitsua, Arabako Lurraldeko herrietatik, urtetik urtera jaialdiarekin bat egiten baitute.


Egia esan, denbora honetan lankidetza-sare handi bat osatu duzue hainbat kolektibo eta lokalekin, hiri osoan programazio sendoa egituratzeko aukera ematen duena. Nolakoa izan da prozesua? Zer garrantzia du poesiak Gasteizen?

Prozesu etengabea izan da, lehen urtetik hona hainbat kolektibo hasi ziren jaialdia bizitzen lorpen poetikoak, irakurketak, tranbian, Etxarteetan... olerkiak errezitatuz hiriarekin duten lotura erakusteko denbora bezala. Gero eta gehiago dira parte hartzen duten kolektiboak, auzoetara hedatuz, ohiko lekuetan geratu gabe, poesiaren inguruan sortzen den magia ahalik eta jende gehienarengana irits dadin saiatuz.

[Txakur Gorria taldeak festibalean "H-Artzetik, poesia musu zapietan” aurkeztuko du, Joxean Artzeren lanaren berrikuspena. 9an, Oihaneder Euskararen Etxean].

 

Kolektibo horiek, gainera, esparru desberdinetakoak dira, hala nola idazle ospetsuak edo tailerretara joaten diren pertsonak, oraindik argitaratu ez duten arren, dagoeneko oso obra interesgarria dutenak... Poesia gai sozialetara batzeko proposamenak, hainbat elkartetako boluntarioekin… Niretzat oso zirraragarria da, adibidez, egoera ahulean edo gizarte-bazterketa jasateko arriskuan dauden kolektiboek jaialdian hunkitzen dituen eta protagonista bihurtzen dituen proiektu bat aurkitu izana.

Horri guztiari gehitu behar zaio publikoa gero eta ugariagoa eta leialagoa dela. Ikusleak dira eta, aldi berean, protagonistak.


Aipamen berezia egin nahiko genuke 2020ko edizioaz, bertan behera ez uztea eta online egitea erabaki zenutelako. Nola eragin zion COVID-19aren krisiak proiektuari? Nola bizi izan zenuten?

2020an, programazio osoa itxita zegoenean, pandemia iritsi zen eta jarduera guztiak bertan behera uzteko agindua eman zuten. Hala eta guztiz ere, programazio osoa online mantentzearen aldeko apustua egin genuen. Eta oso arrakastatsua izan zen, ehunka grabazio egin baitziren eta www.poetasenmayo.comwebgunera igo eta editatu baitziren. Pizgarri bat izan zen, ilusio handia sortu zuen, konfinamendua gainditzeko laguntza.

Poetak Maiatzean ekimenak ikusgarritasuna eman dio poesiari, piztu duen metxa izan da.


Poetak Maiatzean literatur jaialdia da, baina beti gorde izan du tarte bat beste lengoaia batzuetarako, hala nola musika, dantza edo antzerkirako. Nola erlazionatzen dira diziplina performatiboago horiek poesiarekin?

Poesia arte guztietan dago, beraz, dantzarekin, musikarekin, margolaritzarekin, antzerkiarekin eta abarrekin bikain uztartzen da.

 

[Isabel Navarro kazetari eta poetak "Poesía de viejas para chicas listas” umorezko bakarrizketa aurkeztuko du. Maiatzaren 26an izango da, Lakuako Gizarte Etxeko Federico García Lorca antzokian].

Programa hasieratik izan da bereziki sentikorra emakumeek egindako literatur ekoizpenarekin.  Zer ekarpen egin nahi du Poetak Maiatzean jaialdiak esangura horretan?

Gurea emakume poetak ikusarazteko konpromiso zorrotza da. Edizio guztietan oso kontuan hartu dira emakumeen presentzia eta ekarpenak, oro har ahaztuak izan direlako.

9. edizio honen inaugurazioak emakumezko bi kirolari izango ditu, elastikoa Ibiltariari jantziko diotenak. Hilabetean zehar, eta bereziki azken astean, emakume poetari eskainia dago esklusiban. Gonbidatuak Txile, Venezuela eta Argentinatik datoz.

Ekitaldia, halaber, Euskal Herriko emakume poeta feministen elkarteko kideek itxiko dute.Genialogiak


Paco Ibañezen emanaldia 2021eko egitarauaren proposamen handienetako bat da.  Beste zein jarduera azpimarratuko zenituzkete?

 Paco Ibáñez Antton Valverde handiaz gain, poeta euskaldunen ahotsa ere badator jaialdira, eta pribilegioa da eurak bertan egotea. Juana Castro, Juan Carlos Mestre, Roger Wolfe, Isabel Navarro, María G. Zambrano, Ana Mañeru... Nazioarteko poetak, Gasteizko poetak, liburuen aurkezpenak, poesia unibertsitatean, eskoletan,  Auteri buruzko dokumental bat, 2016an jaialdian egon zena –bere emanaldia osorik proiektatuko da–, poetei abesten dieten abesbatzen parte-hartzea, gai poetikoak dituzten filmen proiekzioa, tailerrak,...

 

[Antton Valverdek bere azken lana aurkeztuko du, "Gaua. Ausentziaren itzala". Hitzordua maiatzaren 19an da, Vital Fundazioa Kulturunean].

Jaialdiaren unerik garrantzitsuenetako bat maiatzeko 100 poeten topaketa da. Asteburu batez, estatuko hainbat lekutatik eta beste herrialde batzuetatik etorritako 100 poeta inguruk poesiaz beteko dute Gasteiz. Euren bi olerkirekin antologia bat argitaratzen da. Aurten, olerkietako batek gatza du gaitzat, Gesaltza Añanara joango baitira kuadrilla horretan ditugun gatzaga ikusgarrien aurrean errezitatzera.

Gainera, Kristalezko Orrialdeak Poetak Maiatzean ekimenaren bereizgarria dira. Hiriko denda eta establezimenduetako erakusleihoak poetek eurek idazten dituzte, eta Gasteiz Kristalezko Orrialdeez betetako poesia-liburu handi bihurtzen dute, hiritik paseatzen den bitartean irakurtzen dena. Ekimen hau jaialdirako sortu eta erregistratu zen.

Bertsoak Versus ekimenak bertsolaritza eta poesia batzen ditu, eta aurtengo edizioan dantza batzen da. Jaialdiak sortutako ekimena da eta ahots gazteei protagonismoa ematen die.

Buztinez, zeramikazko plaketan eta euren obratik aukeratutako poemekin egindako poeten irudiak batzen dituzten erakusketak. Iñaki Jauregialtxoren erakusketa.

Sinergia asko daude, besteak beste, Gasteiz & Vigo erakusketa, InspirarTe elkarteak antolatua, Gasteiz eta Vigoko artistekin –artiston obrei bertsoak idatzi dizkiete jaialdira batu diren bi hirien poetek– edo Jalgi!Voz musika-jaialdi berria, maiatzean programazioan musika eta poesia ere batzen dituena.

 

[Gasteizko erakusleihoak bertsoz betetzen dira Poetak Maiatzean ekimenean. Irudian, aurreko edizioaren adibide bat. Argazkia: Poetak Maiatzean].


Nora begira dago jaialdia? Nola nahiko zenukete hazten jarraitu?

Poetak Maiatzean ekimenak poesia gure hiriko biztanleen arteko lotura izatea nahi du, hilabetez, poesia Gasteizko eta Arabako txoko guztietara zabaltzea.

Gero eta ikastola gehiagotara, gazteengana, adin guztietako jendearengana eta gure gizartearen oinarri guztietara iristeko lan egiten dugu.

 

(2021eko apirilaren 30ean argitaratutako Berezia).