Zahartzaroari begirada bat genero-ikuspegiarekin, politika publikoetatik

Argitalpen-data: 

Koordinazio Soziosanitarioko Taldea

Portadaren irudia: Generoa eta Politika publikoak. Zahartzaroari beharrezkoa den begirada

Portadaren irudia: Generoa eta Politika publikoak. Zahartzaroari beharrezkoa den begirada

Txileko Unibertsitateak zahartzeari buruzko 2. koadernotxoaren bigarren alea argitaratu du, eta hainbat txosten jaso ditu. Horietan, fenomeno demografiko hori genero-ikuspegiarekin jorratzen da, osasuna, bizi-kalitatea edo ekitaterik eza bezalako dimentsioei dagokienez.

Argitalpen hau Txileko Unibertsitateko Ikerketa eta Garapeneko Errektoreordetzako Diziplina arteko Sareen Unitatearen lanaren emaitza da. Unitate berak antolatutako 'zahartzeari buruzko 2019ko Udako Nazioarteko Seigarren Eskola' (Txileko Unibertsitatea) izeneko topaketan aurkeztutako hitzaldien berri eman du.

Edukien proposamenak diziplinarteko izaera du, eta bat dator, erakundearen arduradunen iritziz, zahartze-prozesuarekin; izan ere, prozesu horrek, aztergai den aldetik, ikuspegi plurala eskatzen du, bai eta jakintza-eremu desberdinetatik eta osagarrietatik egindako analisia ere.

Ponentzien artean, nabarmentzekoak dira Monica Roqueren (Gerontologia Komunitarioko Latinoamerikako Elkarteko presidentea) ekarpenak, 'Politika publikoak zahartzaroan genero-ikuspegiarekin' proposamenean emakumeek beren azken bizi-aldian jasaten duten ekitate-ezari buruzkoak. Maila globalean 60 urtetik gorako pertsonen % 55 20-30 urte zahartzen jarraitzeko zain dauden emakumeak direnean, M.Rokek bere buruari galdetzen dio zer rol bete behar dituen bizitzaren heren hurbil eta probableenean. Testuinguru horretan, politika publikoak diseinatzeko funtsezko bi tresna identifikatzen ditu:

  • 2030 Agenda, Nazio Batuen Garapen Jasangarriko Helburuekin (2015) pertsona guztien aldeko 17 helburu ezartzeko gidalerroak ezartzen dituena, eta adin-talde guztiak barne hartzen dituena.
  • Latinoamerikako kasuan, Adinekoen Giza Eskubideak Babesteari buruzko Amerikako Konbentzioa (2015) (leiho berri batean irekitzen da) identifikatu da. Konbentzio horrek generoa txertatzen du politika eta programa guztien garapenean, eta, era berean, hainbat artikulu jasotzen ditu, adinagatik (edadismoa), generoagatik, identitateagatik eta sexu-orientazioagatik diskriminatzea debekatzeko.

Horrela, adinekoen figura aldarrikatzen da eskubideen subjektu gisa, eta, bereziki, emakume adinduen eskubideak defendatzen dira. M. Roqueren iritziz, zahartze-prozesua, gizonak eta emakumeak bereiz ditzakeen karga genetiko eta biologikotik harago, ez da berdina emakume horientzat, ezta gizonen eta emakumeen aurretiazko bizi-baldintzak ere. Hau da, zahartzaroko ekitaterik ezak emakume bakoitzari bere bizi-ibilbidean eragiten dioten aurretiazko ekitaterik ezaren adierazpenaren jarraipena baino ez dira. Adibide bat: 'Kanadako Unibertsitatearen ikerketa batek egiaztatu du haurdunaldiak izan zituzten adineko emakumeek hipertentsioa izateko arrisku handiagoa dutela. Horregatik, emakume nagusiez arduratu nahi badugu, lehenik eta behin jaiotzen garen uneaz arduratu behar dugu, jakina, jarraitutasuna garelako. Bizi garen bezala zahartzen gara eta geure buruaren jarraipena gara, eta osasunean ondorio asko izango ditugu, bizitzako beste etapetan nola ibili garen kontuan hartuta.'

Emakumeen zahartzaroak markatzen dituen ekitate-ezaren faktoreen artean daude: Analfabetismoa; sexu-orientazioa eta -identitatea; lan-merkatuan sartzea eta garapen profesionala; tratu txarrak eta sexu-indarkeria; edo soldata- eta kotizazio-baldintzak; azken horiek zehazten dute zer baldintzatan gertatzen den zahartzea 60/65 urtetik gora, eta horien artean daude etorkizuneko pentsioak. Hala ere, ekitate-eza areagotu egiten da zahartzaroan adineko emakumeak zaintzaile nagusiak direnean edo izaten jarraitzen dutenean. Ildo horretan, M. Roquek gurasoen laguntzarako arrazoiaren garrantzia azpimarratzen du. Adierazle horrek agerian uzten du 50 eta 64 urte bitarteko zaintzaile potentzialen kopurua 80 eta 85 urte bitarteko adinekoena, eta erakusten du batez besteko bizi-itxaropena gizonena baino handiagoa duten emakumeak bakarrik bizi direla, kasu askotan behar dituzten laguntzak beren gain har ditzaketen seme-alabarik gabe. Zahartzaroko bakardade-egoera hori eta laguntzarik eza handiagoa da emakume lesbianen eta transen kasuan. 65 urtetik gorako emakumeek 4 puntu gehitzen dizkiote pobrezia-tasari, eta bakarrik egonez gero (alarguntasunaren ondorioz, adibidez), 16 aldiz aukera gehiago dute pobrezia-egoera bati aurre egiteko adineko gizon batek baino.

Gizonezkoen eta emakumezkoen zahartze desberdinaren desberdintasun kulturalei dagokienez, Paulina Osorio-Parraguezek (Txileko Unibertsitatea) adina eta generoa eta haren eraikuntza kulturala eta historikoa kategoria gisa bir-esanahian parte hartzen duten baldintzak eta elementuak planteatu ditu "generoa, kultura eta zahartzaroa" hitzaldian. Zahartzearen eta generoaren arteko erlazioaren azterketatik, P. Osorio-Parraguezek aztertzen ditu prozesuak gizonen eta emakumeen bizitzetan gehien inprimatzen dituen desberdintasun ikusezinak, bizitza-ibilbidearen ikuspegiaren bidez.

'Zainketen eragina adineko emakumeen bizi-ibilbideetan' gaiari heldu dio Hermina Gonzálvez Torralbo (Txileko Unibertsitatea) andreak, eta honako hauek sakontzen ditu: generoaren arteko harremana; zaintza feminizatuen ikusezintasuna, batez ere familia-eremuan; eta zahartzaroan duten eragina.

Lan-bizitzako genero-desberdintasunak zahartzaroan gizarte-ekitate ezak sortzeko elementu bat dira, eta Rosario Undurragaren (Finis Terrae Unibertsitatea) hitzaldiaren xedea dira: 'Desberdintasunak lanean: ekitaterik eza, zahartzaroan'. Bereizketa horizontala (sektore bat zenbat eta feminizatuago egon, orduan eta gehiago jaisten dira batez besteko ordainsariak) eta bertikala (erakundeetan hierarkietako postu altuenak eta, ondorioz, soldata-ordainsari hobeak dituztenak, gizonak okupatzera ohitzen dira) generoaren arabera, R. Undurragak lan-merkatuko parte-hartze desorekatua, generoko soldata-arrakala, kotizazioak eta etorkizuneko ordainsarien arteko desberdintasuna azaltzen duten alderdiak sakontzen ditu.

Hitzaldi hauei edo beste batzuei buruzko informazio gehiago nahi izanez gero, kontsultatu koadernotxoak 2. seriea zahartzaroa argitalpena: Generoa eta Politika publikoak: Zahartzaroari beharrezkoa den begirada (leiho berri batean irekitzen da) (Txileko Unibertsitatea (leiho berri batean irekitzen da) ,2020)