Euskadiko lehorreko habitaten klima arriskua

Eusko Jaurlaritzaren Trantsizio Energetikorako eta Klima Aldaketarako 2021-2024 Planaren barruko proiektua da (Eusko Jaurlaritza, 2021), eta bere 15 ekimen enblematikoetako bat da ?Neutraltasun klimatikoa bultzatzen duen Natura 2000 Sare erresiliente bat sustatzea EAEn?, lurraldearen erresilientzia areagotzen laguntzeko eta, bide batez, lurraldearen neutraltasunerako bidea errazteko. 2017an, ?Natura 2000 Sareak klima aldaketaren aurrean duen kalteberatasuna eta horri zuzendutako egokitzapena, EAEn? proiektua hasi zen, Eusko Jaurlaritzak sustatzen dituen I+G KLIMATEK proiektuen esparruan (klima aldaketara egokitzeko berrikuntza eta demostrazio proiektuak). Ordura arte, ez zen azterketa espezifikorik egin eskualde mailan, klima aldaketak EAEko biodibertsitatean duen eraginari buruz. Beraz, klima arriskua kalkulatzeari ekin zitzaion ikuspegi ekosistemiko batetik, habitatetan oinarrituta eta jakinda espezieak beren habitataren menpekoak direla eta, horregatik, hurbilketa horrek aukera emango lukeela klima arriskua eskualde ikuspegitik aztertzeko, habitat guztiak zenbateraino egonkorrak diren ebaluatzeko eta natura ondarearen kudeaketan lehentasunak ezartzen laguntzeko. Arrisku klimatikoaren metodologia hasieratik garatu behar izan zen klima aldaketara egokitzen erreferentziakoak diren erakundeen gomendioak aplikatuz, hala nola Klima Aldaketari buruzko Gobernuarteko Taldearenak (IPCC, 2014). Proiektu honen berrikuntza nagusia izan zen datu geoespazialetan oinarritutako metodologia kuantitatibo bat garatzea, EAEko lehorreko habitaten klima arriskua ebaluatzeko, EAErako eskualdekatutako agertoki klimatikoetan oinarrituta (RCP 8,5 eta 2071-2100 aldia) (Ihobe, 2017). Erreferentziazko kartografia eta oinarriko mapak GeoEuskadin (Euskadiko Datu Espazialen Azpiegitura) dagoen informaziotik elikatzen dira. Lan hori 2 urtez egin zen, eta natura ondarearen kudeaketan adituak diren pertsonek osatutako jarraipen batzorde batek parte hartu zuen, metodologiaren urratsak kontrastatuz eta adostuz. Deskribapen zehatza dokumentu espezifiko honetan kontsulta daiteke: "Euskadiko lehorreko habitaten klima arriskua kalkulatzeko metodologia. Natura 2000 Sareko aplikazioa? (Ihobe, 2021). Lehorreko 40 habitat, Batasunaren Intereseko 27 habitat (Habitat eta Hegaztien Zuzentarauen arabera) eta Eskualdearen Intereseko 13 habitat (EUNIS sailkapenaren arabera) ebaluatu ziren. Habitat horiek EAEn okupatzen duten azalera osoaren %97 dira, eta Natura 2000 Sareko azaleraren %98. Beraz, ebaluazioen emaitzak eskualdeko egoeraren adierazgarritzat joko lirateke.

LEINUA: Klima-arriskua kalkulatzeko erabilitako datuen ezaugarriak honako hauek izan ziren: - Kontsideratutako klima-inpaktuak: tenperatura eta prezipitazioaren aldaketak, EAEko eskualdeen arabera; Agertokiak I. (ikus Ihobe 2017), 800 x 800 m-ko bereizpen espazialarekin. Agertoki ezkorrena (RCP 8,5) eta denbora-tarte urrunena (2071-2100). - Informazio kartografikoaren eremu geografikoa: EAE osoa. Datuen sare jarraitu bat lortzeko, Trebiño (Gaztela eta Leon) eta Villaverde Harana (Kantabria) uharte administratiboei dagokien informazioa osatu zen. Horretarako, EAErako eskuragarri dauden bereizmen-unitateen baliokide diren unitateei dagokien kartografia erabili zen. Datuak iturri ofizialetatik eskuratu ziren (Ingurumen Ministerioa, Gaztela eta Leongo Autonomia Erkidegoa eta Kantabria). - Lehorreko habitatak: Batasunaren Intereseko 27 Habitat eta Eskualdearen Intereseko 13 Habitat. Euren presentzia eta/edo banaketa klima-baldintzen arabera (tenperatura, prezipitazioa?) definituta duten habitatak erabili ziren, honako hauek kanpo utzita: kostaldeko habitatak, lotura txikiagoa dutelako tenperatura eta prezipitazioaren aldaketekin; azalera txikiegiak edo atomizatuak dituzten habitatak; edo euren banaketaren aldagai nagusia klima ez den habitatak, normalean ur-masen presentziari lotuta egoten direnak (erriberako habitaten 3 habitat adierazgarrienak eta banatuenak izan ezik: 9160-Quercus roburreko harizti mesotrofo subatlantikoa; 91E0-Haltzadiak eta lizardiak; 92A0-Sahasti eta makaldi mediterraneoak). Habitatei buruz GeoEuskadin (2012) dauden iturri kartografiko berrienak erabili ziren (habitaten EUNIS kartografikoak eta Habitaten Zuzentaraua), eta bikoizketak ezabatu ziren habitat bakoitzak teseletan estaltzen duen azaleraren kuantifikaziotik, topologia-tresnak erabiliz, zeren habitat baten baino gehiagoren presentzia zegoenean azaleren gainestimazioa gertatzen baitzen. Era horretan, poligonoen bikoizketarik gabeko geruza bat lortu zen, poligono bakoitzean presentzia zuten habitat guztiei buruzko informazio guztia biltzen zuen ezaugarri-taula bati atxikia. Klima-arriskuaren indizea kalkulatzeko egindako urratsak honako hauek izan ziren: Klima-arriskuaren indizea = Gertatzeko probabilitatea (% 100) - Esposizioaren % - Kalteberatasuna non, Esposizioa = Oraingo Azalera (OA) ^ Etorkizuneko Azalera Potentziala (EAP) Esposizioa Banaketa Potentzialeko Ereduen bitartez kalkulatu zen, eta horrek emaitza jarraituak eman zituen (0 eta 1000 bitarteko balioak); balio horiek bitar bihurtu behar izan ziren, azalera osoa lehorreko habitaten presentzia potentzialaren (balioa = 1) edo absentzia potentzialaren (balio = 0) artean banatuz. Era horretan, lehen aipatutako azalerak kalkulatu ziren: oraingoa (OA) eta etorkizunekoa (EAP). Kalteberatasuna = (0.7 - Sentikortasuna) + (0.3 - Egokitzeko gaitasuna) Ondare naturalaren kontserbazioan espezializatutako talde batek % 70eko haztapena eman zion sentikortasunari (norainoko eragina edo aldaketa izan dezakeen sistema batek klimarekin lotutako estimuluengatik) eta % 30eko haztapena egokitze-ahalmenari (kalte potentzialak arintzeko xedez sistema batek klima-aldaketara egokitzeko duen ahalmena). Indizea osatzen duten 5 adierazleak honela kalkulatu ziren: Sentikortasuna = (0,25 - Zatikatzea) + (0.5 - Kontserbazio egoera) + (0.25 - Presioak) Egokitzeko ahalmena = (0.5 - Etorkizuneko Azalera Potentzial bateragarria) + (0.5 - Iraunkortasuna) Deskribapen zehatza dokumentu espezifiko honetan kontsulta daiteke: ?Euskadiko lehorreko habitaten klima-arriskua kalkulatzeko metodologia. Beraren aplikazioa Natura 2000 Sarean? (Ihobe, 2021).