Etxebizitzaren Plan Zuzentzailea 2025-2027

Mario Yoldi elkarrizketatu dugu, Etxebizitza eta Hiri Agenda Saileko Etxebizitzako Plangintzaren eta Prozesu Eragileen zuzendaria.
 

2025-2027 aldirako Etxebizitza Plan Zuzentzailea onartuta, Euskadik aurre egin behar dion bizitegi-larrialdiko egoera konplexuari erantzun nahi dio Eusko Jaurlaritzak. Izan ere, egoera horren ondorioz, etxebizitza bat arrazoizko prezioan eskuratzeko arazoa euskal gizarteak etorkizunerako dituen arazo eta erronka nagusietako bat bihurtu da.

Eusko Jaurlaritzak 2025-2027 aldirako Etxebizitza Plan Zuzentzaile berria onartu du. Zeintzuk dira helburu nagusiak?

2025-2027 aldirako Etxebizitza Plan Zuzentzailea apustu sendoa da datozen hiru urteetan azken hamarkadetan aurrekaririk ez duen egoera bati aurre egiteko, eta horren isla da etxebizitza babestuaren eskaera izugarri hazi dela, Etxebiden 100.000 eskaera baino gehiago egin baitira, eta etxebizitzaren merkatua nabarmen tenkatzen da, batez ere alokairuko etxebizitzena. Zehaztu behar da, hala ere, erregistratutako eskaera horren % 85 emantzipatuta dagoela dagoeneko, eta alokairu libre bat ordaintzen duela. Alokairu hori jasaten laguntzen dugu, Etxebiden izena emanda dauden eskatzaile horietako askori 40.000 prestazio baino gehiago ordaintzen baitizkiegu alokairua ordaintzeko.

Etxebizitzaren Euskal Behatokiaren azken txostenetan ageri denez, 2023ko urtarriletik hona, 26.000 izen-emate berri baino zertxobait gehiago erregistratu dira 18 hilabetean, hau da, eskaera guztien % 46ko hazkundea izan da, eta alokairu babestuaren eskaria nagusitu da nabarmen.
 

Plan Zuzentzaile berriarekin etxebizitzarako eskubidea bermatu nahi da, alokairu eskuragarriko etxebizitza bultzatzeko inbertsioa handituz, pertsona gehiagorengana iritsi ahal izateko. Horrela, Euskadik autoexijentzia-erronka bat planteatzen du, etxebizitza duin eskuragarriaren eskaintza urriak kaltetutako dozenaka milaka pertsonari irtenbidea emateko.
 

Plan berri honen helburu nagusia etxebizitzaren arloko gizarte-larrialdiko egoera lehengoratzea da, etxebizitza eskuragarri, duin eta egoki bat eskuratzeko eta bertan jarraitzeko baldintzak hobetuz, bai kolektibo eta biztanleria-talde ahulenei, bai klase ertainei, bereziki etxebizitza ordaintzeko ahalegin handiegia egin behar duten pertsonei eta familiei, eta, zeharka, emakumeei eta gazteei (etxebizitza arrazoizko prezioan eskuratzeko egoera ekonomiko okerrena dutelako). Halaber, euskal gazteen emantzipazio-mailak hobetu nahi dira, emantzipazio-tasak EBko batez besteko mailetara hurbiltzen saiatuz.

Birgaitzearen arloan ere ezartzen al da helburu espezifikorik? Zein da eraikuntzaren sektoreari berari ematen zaion rola?

Izan ere, Plan Zuzentzailearen ezaugarri berritzaileenetako bat da eraikuntza-sektorearekin batera lan egitearen aldeko apustu argia, bai birgaitzearen arloan, bai etxebizitza babestuak eraikitzeko lankidetza publiko-pribatua bultzatzearen eta eraikuntza industrializatzeko estrategia bat aplikatzearen arloan.

Zehazki, Planaren xede orokorraren barruan sartzen da azken urteetan egindako ahaleginarekin jarraitzea, birgaitze-prozesuen erritmoari eutsiz, 2022-2036ko Etxebizitzaren aldeko Itun Sozialaren helburuarekin bat etorriz, eta irisgarritasun unibertsala eta energia-eraginkortasuna bultzatuz.

Etxebizitzaren aldeko Itun Soziala aipatu duzu. Zein da Plan Zuzentzaile berriak Itun honekin duen harremana?

Nabarmendu nahi nukeen euskal etxebizitza-politikaren pieza bereziki garrantzitsua da. 2025-2027 Etxebizitza Plan Zuzentzailea bat dator Etxebizitzaren aldeko 2022-2036 Itun Sozialaren helburuekin. Horrela, euskal etxebizitza-politikaren ezaugarri nagusia epe luzerako ikuspegia izatea da, sektoreko eragile publiko eta pribatu guztiek sinatutako itun honek datozen urteetarako ezartzen duena.
 

Euskal etxebizitza-politikaren ezaugarri hori funtsezkoa da, egonkortasun- eta koherentzia-maila handia lortzen laguntzen baitu. Horretarako, alokairuko etxebizitza babestuak eraikitzera eta Europako etxebizitza-parke zaharrenetako bat birgaitzeko erritmoa areagotzera bideratzen ditu ahaleginak.

Zeintzuk dira Plan berri hau egituratzen duten ardatz nagusiak?

Etxebizitza Plan Zuzentzaile berriak 5 ardatz nagusi ditu, eta askotariko neurriak eta ekintzak biltzen ditu:

• Etxebizitza eskuragarrien sustapena: alokairuko etxebizitza babestuen parkearen eraikitze-erritmoa handitzeko hainbat neurri biltzen ditu, Etxebizitzaren aldeko Itun Sozialaren helburuak lortzeko.
• Eraikin- eta etxebizitza-parkea birgaitzea: hainbat neurri antolatu dira, eta neurri horiek jarraipena eman diote birgaitze-jarduerak azken urteetan lizentzia historikoen errekorra lortzera eraman duen bultzada handiari. Horrela, beste bultzada bat emango zaie etxebizitza-parkea, haren energia-eraginkortasuna, irisgarritasuna eta eraikuntza jasangarria hobetzeko laguntza- eta dirulaguntza-lerroei, eta eraikinen parkea eta etxebizitza iraunkorra birgaitzeko eta hobetzeko prozesuekin jarraituko da, Etxebizitzaren aldeko Itun Sozialean ezarritako helburua lortzeko.
• Etxebizitza eskuratzeko prestazio- eta laguntza-sistemari eta gazteen emantzipazio-prozesuei bultzada berria ematea: Euskadin duela hamarkada batzuetatik dagoen prestazio- eta laguntza-sistema zabala da euskal etxebizitza-politikaren beste ezaugarri bereizgarrietako bat, eta dozenaka mila pertsona eta familiari ematen die estaldura. Plan berriak estrategia integral eta koordinatu horri eusten dio, Euskadiko gazteen emantzipazioari laguntzeko prestazio eta laguntzen gailu hori diseinatu eta kudeatzeko, kolektibo ahulenei arreta berezia emanez.
• Eraikuntza-sektorearen modernizazio iraunkor eta eraldatzailea, sektorearekin koordinatuta. Ardatz honek datozen urteetarako apustu berritzaileenetako bat zehaztuko du. Lankidetza publiko-pribatuko sistema baten bidez, eraikuntza-sektorearen modernizazio iraunkorra eta eraldatzailea sustatu nahi da, etxebizitza-parke publiko eraginkorragoa eta jasangarriagoa eraikitzen laguntzeko, eraikuntza-sektorearen industrializazio-estrategia inplementatuz. Esparru horretan, Euskadiko Hirigintza eta Etxebizitza Foroa funtsezko erreferentzia izango da jarduera-ardatz hori bultzatzeko.
• Zeharka bada ere, Plan Zuzentzaileak bosgarren ardatz bat du gobernantza- eta koordinazio-sistemak hobetzeko, eragile pribatu eta publikoekiko harreman-esparru bat bultzatuz, lankidetza publiko-pribatuaren eta publiko-publikoaren bidez, Etxebizitzaren aldeko Itun Sozialaren helburuak lortzen aurrera egiteko.

Jarduera-ildo nagusi horiek hurrengo urteetarako konpromiso kuantitatiboetan edo helburu zehatzetan zehaztu dira? Posible izango al da herritarrentzat horien betetze-mailaren jarraipena egitea?

2027rako ezartzen diren helburu nagusiak alokairu eskuragarriko 5.250 etxebizitza bultzatzea dira, Etxebizitzaren aldeko Itun Sozialaren ibilbide-orriarekin bat etorriz, zeinaren helburua baita 2036an 50.000 etxebizitza babestu lortzea. Horretarako, ezinbestekoa da erakundeen arteko lankidetza, baita eraikuntza-sektorearen eta hirugarren sektorearen artekoa ere.
 

Plan Zuzentzaileak birgaitze-politiken esparruko helburuak ere jasotzen ditu. Zehazki, 62.000 etxebizitza eta 10.000 eraikin birgaitu nahi dira 3 urte horietan, eta horietatik 3.500 eraikinek eta 20.000 etxebizitzek energia-eraginkortasunaren hobekuntza barne hartuko lukete. 2027an, birgaitze-politikaren inpaktua EAEko bizitegi-eraikinen % 3an kokatu beharko litzateke.
 

Eta, bai, herritarrek Planaren betetze-maila ebaluatu ahal izango dute. Duela hamarkada batzuetatik hona, Eusko Jaurlaritzak Etxebizitzaren Euskal Behatokia jartzen du herritarren eskura, oro har, eta etxebizitzaren arloan lan egiten duten eragile eta eragileen esku. Hori da euskal etxebizitza-politikaren beste nortasun-ezaugarri bat. Izan ere, Euskadiko etxebizitzen egoerari buruzko informazio- eta jakinarazpen-sistema iraunkorra eskaintzen du, bai eta plan zuzentzaileak egiten duen langabeziaren jarraipena eta aldi bakoitzerako ezarritako helburuen jarraipena ere, eta hori guztia Estatuko etxebizitza bakarraren arloko estatistika-sistema baten babespean.

Azkenik, jakin nahi genuke zer lotura duen Plan Zuzentzaile berri honek Etxebizitza Eskubidearen aldeko maiatzaren 24ko 12/2023 Estatuko Legeak ahalbidetzen dituen tresnen aplikazio eta garapenarekin.

Eremu horretan, Planak berak zeharkako estrategia bat txertatzen du eremu tentsionatuko eremuen adierazpenekin lotutako ardatzetan. Azpimarratu behar da Euskadik politika horren aplikazioan duen ezaugarri bereizgarria udalekiko akordioan oinarrituta dagoela.
 

Jakina denez, deklarazioak berarekin dakartza alokairuaren prezioak kontrolatzeko neurriak; ezohiko luzapenak dituzten kontratuak zabaltzea, maizterrei egonkortasun handiagoa emateko, eta, garrantzitsuena dena, hiru urteko planak egitea etxebizitza-eskaintza handitzeko, erakundeen arteko lankidetzan oinarrituta.
 

Denis Itxaso Etxebizitza eta Hiri Agendako sailburuak adierazi duen bezala, tokiko planak herrialde-akordioekin osatzen dira, etxebizitzak alokairuan uzten dituzten jabeentzako pizgarriak intentsitate bereziz aplikatzen dituen fiskalitatearekin, pisu turistikoen mugarekin, eta Gaztelagun edo Bizigune bezalako programa publikoetara sartzeko neurri bereziekin. Izan ere, plan horiek Eusko Jaurlaritzak kofinantzatuko ditu, Plan Zuzentzailean jasotzen den bezala.
 

Horri dagokionez, azpimarratzekoa da Eusko Jaurlaritzak eta Udalek azken hilabeteotan egindako lana. Izan ere, eskaera horiek egiteko urratsa eman dute, babestutako etxebizitzen parkea handitzeko akordioak lortu dituztelako; horien artean, garrantziagatik nabarmentzen dira EAEko hiru hiriburuak eta EAEko gero eta udalerri gehiago. Ildo horretan, plan horien betetze-mailaren eta haiek lortutako eraginkortasunaren eta emaitzen jarraipena egingo da urtero.
 

Ildo horretan, nabarmendu behar da azken hilabeteotan Eusko Jaurlaritzak eta etxebizitza babestuen parkea handitzeko akordioak lortzeko eskaera horiek egiteko urratsa eman duten udalek egindako lana. Horien artean, garrantzitsuak dira EAEko hiru hiriburuak eta gero eta udalerri gehiago. Alde horretatik, plan horien betetze-mailaren, eraginkortasun-mailaren eta lortutako emaitzen jarraipena egingo da urtero.

Informazio gehiago

https://observatoriovivienda.euskadi.eus/x39-ovad01/eu/contenidos/plan/ovv_pdv_2025_2027/eu_ovv_admi/index.shtml

(+34) 945 0198881   |   harremana  | blog Etxebizitza Behatokia  |   baja eman  | alta egin