Osasun Saila / Berdintasun, Justizia eta Gizarte Politiketako Saila

Edadismoaren aurrean jarduteko estrategiak eta gomendioak

Argitalpen-data: 

Koordinazio Soziosanitarioko Taldea

Edadismoari buruzko Mundu Txostena (OME)

Edadismoari buruzko Mundu Txostena (OME)

Osasunaren Mundu Erakundeak (OME) edadismoari – adinagatiko diskriminazioari buruzko mundu-txosten bat argitaratzen du. Fenomeno hori oso zabalduta dago, eta pertsonen duintasunari eta osasunari eragiten die, bai eta ekonomiei eta, oro har, gizarteei ere.

Fenomeno horren hedadura zabala ez dator bat, ordea, horri buruz lortutako ezagutza-mailarekin, besteak beste, horri buruzko datuen bilketa eta analisi sistematikorik ez dagoelako.

Hutsune hori betetzeko, OMEk edadismoari buruzko txosten hau argitaratzen du, eta azpimarratzen du beharrezkoa dela ikuspegi prebentibo bat hartzea, belaunaldien arteko kontaktua sustatzea eta pertsonen giza eskubideetan oinarritua, bizitzako ibilbidean adinagatik, bereziki zahartzaroan, diskriminaziozko usteak babesten dituen dimentsio sozial, legegile eta politikoari helduko diona.

Adinari buruzko mundu-txosten hau, aldi berean, OMEk, Giza Eskubideen aldeko Goi Komisarioaren Bulegoak, Ekonomia eta Gizarte Gaietako Sailak eta Nazio Batuen Biztanleria Funtsak garatutako kanpainaren parte da, eta politika publikoak, profesionalak, ikertzaileak, garapen-agentziak eta sektore pribatuko eta gizarte zibileko kideak diseinatzeko eta egiteko ardura dutenei zuzentzen zaie, diskriminazioa murrizteko munduan estrategia eraginkorrak zabaltzeko eta partekatzeko.

Diskriminazioa adina edo edadismoagatik eta motak

OMEk adierazten du adinagatiko diskriminazioa "estereotipoei (nola pentsatzen dugu), aurreiritziei (nola sentitzen gara) eta diskriminazioari (nola jokatzen dugu) buruzkoa dela, eta pertsonei zuzenduta dagoela, adinaren arabera. Instituzionala, pertsonen artekoa edo autozuzendua izan daiteke. Adin instituzionalagatiko diskriminazioa instituzioen lege, arau, arau sozial, politika eta jardunbideei dagokie, baldin eta instituzioek, beren adina dela-eta, bidegabeki murrizten badituzte eta pertsonei sistematikoki kalte egiten badiete. Pertsonen arteko adinagatiko diskriminazioa bi gizabanakoren edo gehiagoren arteko elkarreraginetan sortzen da, eta autozuzendutako adinagatiko diskriminazioa, berriz, adinagatiko diskriminazioa barneratzen denean eta norberaren aurka itzultzen denean gertatzen da ".

Edadismoak osasunean dituen ondorio kaltegarriak

Adinagatiko diskriminazioa honako hauekin lotzen da: bizi-itxaropen txikiagoa izatearekin, osasun fisiko eta mental eskasagoa izatearekin, desgaitasuna astiroago berreskuratzearekin, narriadura kognitiboaren sintomekin, isolamendu soziala eta bakardadea areagotzearekin, pobrezia-zantzuekin, segurtasun-gabezia ekonomiko handiagoa izatearekin eta adinekoen bizi-kalitatea eta heriotza goiztiarra murriztearekin. Txosten horrek, gainera, azpimarratzen du adinagatiko diskriminazio hori gutxiago aztertu dela gazteen kasuan, eta horri buruzko informazio eta datu gutxiago daudela. 

OMEk, adinagatiko diskriminazioak pertsonen bizitzan zehar beste bektore batzuekin (sexuagatiko eta sexu-identitateagatiko, arrazagatiko, erlijioagatiko edo bestelako desberdintasun-faktoreengatiko diskriminazioa) elkarreragiten duela jakinda, adinari buruzko narratiba berri bat artikulatzea proposatzen du, eta, bereziki, adinak pertsonen zahartze-prozesuarekin duen loturari buruzkoa. Horretarako, OMEk edadismoaren aurka borrokatzeko formulatutako helburuen artean dago "adinekoek gizartean dituzten rol anitzak aitortzea – zaintzaile, boluntario eta lider komunitario gisa –, adin guztietako pertsonen ahotsak entzutearen garrantzia azpimarratzea lortzeko, pertsona horien ekarpenak balioetsiz eta pertsona horiek guztiek erabakiak hartzean parte-hartze esanguratsua izango dutela bermatuz."

Horretarako, OMEk hiru estrategia erabiltzea proposatzen du, edadismoa murrizteko:

  1. Politika- eta legegintza-estrategia. Edozein adin-talderekiko desberdintasunak eta diskriminazioa murrizteko eta giza eskubideak sustatzeko politika- eta legegintza-estrategia, tokiko, nazioko edo nazioarteko tresna berriak onartuz eta adinagatiko diskriminazioa ahalbidetzen duten politikak eta legeak aldatuz.
  2. Hezkuntzako esku-hartzeen estrategia. Hezkuntza-maila eta -mota guztietan (lehen hezkuntzatik unibertsitatera, eta hezkuntza-testuinguru formal eta ez-formaletan) sartu beharreko hezkuntza-arloko esku-hartzeen estrategia, adinari lotutako aurreiritziak murrizteko eta talde jakin batzuei lotutako kontzeptu oker eta estereotipatuak lantzeko.
  3. Belaunaldien arteko harremana sustatzen duten esku-hartzeen estrategia, belaunaldi desberdinetako pertsonen arteko interakzioa sustatzeko. OMEk azpimarratzen du belaunaldien arteko harremanetarako esku-hartzeak eraginkorrenak direla adinekoei eragiten dien adinagatiko diskriminazioa murrizteko, eta bide egokia dela gazteen aurkako adinagatiko diskriminazioa murrizteko.

Adinagatik pertsonei eragiten dien diskriminazioari aurre egiteko, OMEk hiru gomendio proposatzen ditu ekintzarako. Nolanahi ere, hiru gomendio horiek honako hauek eskatzen dituzte: konpromiso politikoa, hainbat sektore eta eragileren parte-hartzea eta testuinguru bakoitzerako egokitzapen espezifikoak. Gomendio horiek honela zehazten dira:

  1. Ebidentzia zientifikoetan oinarritutako estrategietan inbertitzea, edadismoa prebenitzeko eta hari aurre egiteko.
  2. Datuak eta ikerketak hobetzea, edadismoa (fenomenoaren eskala, efektuak eta determinatzaileak) eta hura murrizteko modua hobeto ulertzeko.
  3. Adinari eta zahartzearen fenomenoari buruzko diskurtsoa aldatzeko mugimendu bat sortzea.

Gai honi buruz argibide gehiagorik behar izanez gero, ondorengo txostena KONTSULTATU:  txosten osoa hemen kontsultatu: Osasunaren Mundu Erakundeak (OME) argitaratutako "Edadismoari buruzko Munduko Txostena" (Global Report on Ageism).