La Caixa Gizarte Behatokiak txosten bat argitaratu du, literatura zientifiko eta espezializatuaren argitan, iraupen luzeko zaintzek gero eta zahartuago dauden gizarteei planteatzen dizkieten erronketako batzuk identifikatzen dituena.

Metodologia

Azterlanak muga geografiko zehatzik gabe adineko pertsonen iraupen luzeko zainketak jorratzen dituzten 111 dokumenturen berrikuspen sistematikoaren laburpena planteatzen du. Horien artean daude azken hamarkadan (2010-2020) argitaratu diren nazioarteko erakundeek, fundazioek, erakunde publikoek eta hirugarren sektoreko erakundeek egindako azterlan akademikoak eta txostenak.

Berrikuspen sistematikoaren ondoren aurkitutako ebidentziaren ezaugarriek nolabaiteko arreta iradokitzen dute aztertutako eredu bakoitzetik ondorioak ateratzerakoan, izan ere:

-    Aztertutako azterlan eta txosten askok ez dute zainketa ereduen deskribapen zehatzik, ez alderdi arkitektonikoei dagokienez, ez eta zainketa  hornidurari lotutako zerbitzuei dagokienez ere.

-    Ez dago mendekotasuna, zainketa edo zaintzaileak bezalako kontzeptuen definizio estandarizaturik, eta horrek zaildu egiten du konparagarritasuna eta emaitzen ebaluazio estandarizatua.

-    Aztertutako herrialdeek iraupen luzeko zainketetarako zerbitzuak emateko hainbat araubide dituzte, estaldura publiko-pribatuaren indize desberdinak, zerbitzu katalogo desberdinak elkarren artean, baita nomenklatura eta araudi askotarikoak ere.

-    Azterlan gehienak programen eta/edo zerbitzuen erabiltzaileen gogobetetze maila eta ezaugarriak ezagutzeko planteatutako gogobetetze inkestetan oinarritzen dira.

-    Ikerketa askok erakusten dituzte ikerketa kuantitatiboen diseinu ez oso sofistikatuak eta, beraz, kontrol aleatorizatuen saiakuntzetan oinarritutako azterketak (randomized controlled trials) urriak dira. Kasu gehienetan, behaketa-ebidentzia da.

Analisiaren testuingurua

Txostena Europako gizarteetan bizitza-luzera handitzen ari den egoera batean egiten da, non bizi-itxaropena aurrekaririk gabeko adinetara iritsi den. Gertakari demografiko horrek, osasun, gizarte, ekonomia eta etxebizitza premietarako ondorioak ez ezik, zainketen arloan ere eragiten ditu.

Horrela, 'lekuan bertan zahartzea' da literatura zientifikoan zahartzen diren pertsonen aldeko lehentasun nagusia, iraupen luzeko zainketak behar dutenak barne. Etxeko zainketak, azken batean, autonomiarekin konprometituta dauden pertsonen zahartze prozesuari laguntzeko funtsezko baliabide bihurtzen dira.

Hala ere, zahartzea eta zainketak jasotzea oinarrizko premiak asetzea baino zerbait gehiago da. Kontua da, halaber, adinekoen eskubideak zaintzea, haien askatasuna eta giza duintasuna bermatzea bizitzako azken etapan, narriadura kognitibo edo fisiko larriko egoerekin eta mendekotasun maila handiekin bizi behar dutenean. Eta horrek planteatzen du zainketaren erantzukizunak familien, gobernuen eta beste sektore batzuen artean partekatzea.

Adinekoentzako iraupen luzeko zainketei buruzko ondorio nagusiak.

Txostenaren egileek (Sacramento Pinazo, Clara Costas eta Elena Costas) zahartzeak duen garrantzia azpimarratu dute; izan ere, zahartzeak ongizate-estatuaren zutabeak egokitzea eskatzen du, batez ere gizarte eta osasun politiken arloan, adinekoen kalitatezko bizi-urteak bermatzeko. Berrikuspenean, iraupen luzeko zainketen arloan erantzun beharreko erronka hauek identifikatu dituzte:

• Adinekoentzako iraupen luzeko zainketen arloan oro har dagoen baliabide eskasia eta azpiegitura publikoen zuzkidura mugatua, baliabideen sarea hobetu eta zabaltzeko beharra adierazten duena, eta, gainera, haren eraginkortasuna ebaluatzea.
• Biztanleriak, oro har, ez daki zer baliabide dauden iraupen luzeko zainketetarako, ez eta zer egoitza-eredu dauden ere.
• Ez dago egoitza-sektorea ordezkatzen, batzen, laguntzen edo gainbegiratzen duen erakunde nazionalik.
• Autonomia-erkidegoetako araudi erregulatzaileek desberdintasun handiak planteatzen dituzte lurraldeen arteko zainketa eta estalduretan (pertsonen ratioak, profesionalen profila, emandako zerbitzuen ezaugarriak, etab.).
• Harreman eskasa dago baliabide publikoen eta pribatuen artean, eta egileek 65.000-80.000 plaza dituzte egoitza-zentroetan.
• Osasun eta gizarte arloetan informazio sistema eta iturri desberdinak daudela egiaztatzea, daturik partekatzen ez dutenak, eta pertsonek elkarren artean loturarik ez duten zerbitzuen artean egin beharreko 'erromesaldia' azpimarratzen duena.
• Espainian zainketa-zutabe nagusia indartzeko beharra; izan ere, zainketa horien % 80 familiek ematen dituzte, eta, batez ere, emakumeek, askotan zaintzaile bakar gisa.
• Prestakuntza behar da zaintzaile informalentzat, bai eta etengabeko prestakuntza eta prestakuntza espezializatua ere zaintzaile profesionalentzat (osasunaren zainketaren, tratu onaren eta errespetuaren alderdi zehatzetan).
• Zerbitzu-eskasia, bereziki eguneroko bizitzako oinarrizko jarduerei laguntzeko (janztea, elikatzea, mugitzea), pertsonek beren etxeetan bizitzen jarraitu nahi duten kasuetan bizi kalitate egokia bermatzeko moduan, bai eta gaur egun dauden zerbitzuen arteko koordinazio handiagoa izateko beharra ere.
• Pertsona guztien integrazio eta inplikazio komunitarioa hobetzeko eta belaunaldien arteko kohesioa eta elkartasuna handitzeko beharra.
• Estatu mailan luzetarako ikasketak sustatzea komeni da, adinekoak luzaroan zaintzeko baliabideak hobetzeko eta, horrela, beharrizan aldakorretara egokitzeko.
• Zainketa politika publikoek irisgarritasun eta adiskidetasun irizpideak txertatu behar dituzte, pertsonak beren bizitza-inguruneetan mantentzen laguntzeko (lotura sozioemozionalekin eta beste laguntza batzuekin), bai eta 65 urtetik gorako pertsonen kolektiboaren bereizgarri den heterogeneotasuna onartzeko ere (gustu eta lehentasun pertsonalen, beharren eta abarren arloan). emakumeen kolektiboa -genero-ikuspegia garatzeko beharra- gehiengoa izatea.

Azken batean, egileek txostenean azpimarratzen dutenez, iraupen luzeko zainketak berrikusi behar dira, eta zainketen mundua birplanteatu behar da, zainketok herritarren eta pertsona guztien erantzukizuneko betebehartzat hartuta; izan ere, uneren batean, guztiok zaindu ditugu edo zainduak izango gara. Horregatik, egoitza-baliabideen eta plazen defizita arindu egin behar da urtean 12.000 plaza berri sortuta, eta, ondorioz, zaintza profesionalen sektorea handituta. Testuinguru horretan, egileek koordinazio soziosanitarioko eredu bat hartzea aukera argia da pertsonei arreta integrala emateko, iraupen luzeko zainketei eusteko baliabide publiko eta pribatuak optimizatzeko eta mendetasun egoerak prebenitzeko eta atzeratzeko.

'La Caixa' Fundazioaren  Behatoki Soziala azterketa, eztabaida eta hausnarketarako gune bat da, gizartearen gaurkotasuna eta erronkak aztertu eta gizarte zientzien ezagutza zabaldu nahi duena, 'La Caixa' Fundazioaren ekintza arloetan interes berezia izanik, hala nola gizarte ekintzan, hezkuntzan, zientzian eta kulturan.

Gai honi buruz argibide gehiagorik behar izanez gero, ondorengo txostena kontsultatu:  'Iraupen luzeko zainketen erronkaren aurrean, bizitza luzeko gizarteak' (Gizarte Behatokia. La Caixa Fundazioa , 2021).